قازىرگى جاھاندىق قوعامدا دەنساۋلىق ساقتاۋ ماسەلەلەرى باستى نازاردا. تەحنولوگيالاردىڭ دامۋى مەن قالالىق ءومىردىڭ قارقىندى ىرعاعى ادامداردىڭ فيزيكالىق بەلسەندىلىگىن تومەندەتىپ، دەنساۋلىققا كەرى اسەرىن تيگىزۋدە. وسىعان بايلانىستى، سپورتتىڭ دەنساۋلىققا پايداسى مەن ونىڭ ماڭىزدى ءرولى تۋرالى ايتۋ اسا وزەكتى. سپورت – تەك قانا فيزيكالىق بەلسەندىلىك ەمەس، ول ادامنىڭ جالپى دەنساۋلىعىن نىعايتىپ، ءومىر ءسۇرۋ ساپاسىن جاقسارتۋعا ىقپال ەتەتىن كۇشتى قۇرال. سپورت – تەك دەنە جاتتىعۋلارى عانا ەمەس، ول ادام ءومىرىن تارتىپكە كەلتىرەتىن، ەرىك-جىگەردى كۇشەيتەتىن، جاۋاپكەرشىلىك سەزىمىن ارتتىراتىن ءومىر سالتى. سپورتپەن اينالىساتىن ادامدار ادەتتە دۇرىس تاماقتانىپ، زياندى ادەتتەردەن اۋلاق بولادى. سپورت ادامنىڭ كۇن ءتارتىبىن دۇرىس جوسپارلاپ، ۋاقىتتى ءتيىمدى پايدالانۋعا ۇيرەتەدى. سپورتپەن تۇراقتى تۇردە اينالىسۋ دەنساۋلىقتى قالىپقا كەلتىرەدى.تۇراقتى دامۋ ماقساتتارى (تدم) – بۇۇ باستاماسى اياسىندا 2030 جىلعا دەيىنگى كەزەڭدە جاھاندىق ماسەلەلەردى شەشۋگە ارنالعان 17 ماڭىزدى ماقساتتان تۇرادى. بۇل ماقساتتاردىڭ ءبىرى – جاقسى دەنساۋلىق جانە ءال-اۋقات (تدم 3), ونىڭ باستى ماقساتى – بارلىق ادامدارعا ءومىر بويى ساپالى مەديتسينالىق قىزمەت كورسەتۋدى قامتاماسىز ەتۋ، دەنساۋلىق ساقتاۋدى جەتىلدىرۋ جانە جالپى حالىقتىڭ ءال-اۋقاتىن ارتتىرۋ.

دەنى ساۋدىڭ،جانى ساۋ دەمەكشى سپورتپەن اينالىسقان ابزال.جاستار اراسىندا زياندى زاتتارعا اۋەستىك ءجيى بايقالادى.وسى ورايدا جاستار اراسىندا ورشىگەن ماسەلەنى ەسكەرە وتىرا ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ-دىڭ زاڭ فاكۋلتەتى  ستۋدەنتتەرىمەن «سپورت-دەنساۋلىق كەپىلى»تاقىرىبىندا دوڭگەلەك ۇستەل وتكىزدىك. دوڭگەلەك ۇستەلدىڭ  باستى ماقساتى- جاستار اراسىندا ادام جانىن ۋلايتىن (ىشىمدىك،ناشا،تەمەكى ت.ب)زاتتاردان الشاق بولۋىن دارىپتەۋ.دۇنيەجۇزىلىك  دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمىنىڭ مالىمەتتەرى بويىنشا جىل سايىن الكوگولدىڭ كەسىرىنەن 3 ميلليوننان استام ادام قايتىس بولادى ەكەن. ءىس-شارا اياسىندا ستۋدەنتتەر ىشىمدىكتەن وڭاي باس تارتۋعا بولاتىن جايتتاردى ايتىپ ءوتتى. قازىرگى تاڭدا الەمنىڭ كوپتەگەن ەلىندە سالاۋاتتى ءومىر سالتىن قالىپتاستىرۋ ءۇشىن مەملەكەت ارنايى باعدارلامالاردى جۇزەگە اسىرادى. كەيبىر ەلدەردە الكوگولدى ىشىمدىك ىشۋگە، ساتۋعا مۇلدە تىيىم سالىنعان. سونىمەن قاتار، ءتۇرلى شەكتەۋ تۇرلەرى دە بار. ماسەلەن، ىشىمدىك ساتاتىن دۇكەندەردىڭ ءبىلىم وشاقتارىنا جاقىن بولماۋى، الكوگولدى ىشىمدىك ساتاتىن كۇندەر مەن ساعاتتاردى شەكتەۋ، ءىرى سپورتتىق جارىستار بولاتىن كۇنى الكوگول ساتپاۋ. مۇنداي شەكتەۋلەرگە قوسا ەل ىشىندە ىشىمدىككە قارسى كۇرەس ۇلگىلەرى دە بار.

جاقسى دەنساۋلىق پەن ءال-اۋقاتتى قامتاماسىز ەتۋ تەك مەديتسينالىق مەكەمەلەردىڭ عانا مىندەتى ەمەس، ول بۇكىل قوعامنىڭ بىرلەسكەن كۇش-جىگەرىن تالاپ ەتەدى. ەكولوگيالىق جاعدايدى جاقسارتۋ، اۋىز سۋ ساپاسىن كوتەرۋ، ءبىلىم بەرۋ سالاسىن جەتىلدىرۋ، تەڭسىزدىكپەن كۇرەسۋ – وسىنىڭ بارلىعى ادامداردىڭ دەنساۋلىعىنا تىكەلەي اسەر ەتەدى. دەنساۋلىق – ءاربىر ادامنىڭ ءومىر ءسۇرۋ دەڭگەيىن انىقتايتىن ەڭ ماڭىزدى كورسەتكىشتەردىڭ ءبىرى. جاقسى دەنساۋلىق ادامعا ءومىردىڭ بارلىق سالاسىندا تابىستى بولۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.

اتاحانوۆا گ.م

ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ-دىڭ زاڭ فاكۋلتەتى  قىلمىستىق قۇقىق، قىلمىستىق ءىس جۇرگىزۋ جانە كريميناليستيكا

كافەدراسىنىڭ پروفەسسورى;

 سوۆەتحان ش.د

ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ-دىڭ زاڭ فاكۋلتەتى  ازاماتتىق قۇقىق، ازاماتتىق ءىس جۇرگىزۋ جانە ەڭبەك قۇقىعىنىڭ وقىتۋشىسى