ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتى زاڭ فاكۋلتەتىندە تۇراقتى دامۋ ماقساتتارىنىڭ (تدم) ءبىرى – «تۇراقتى قالالار مەن قاۋىمداستىقتار» تاقىرىبىندا ستۋدەنتتىك تالقىلاۋ ءوتتى. بۇل شارانىڭ باستى ماقساتى – جاستاردىڭ تۇراقتى ۋربانيزاتسيا، ەكولوگيالىق قاۋىپسىزدىك جانە قالا ينفراقۇرىلىمىنىڭ دامۋىنداعى رولىنە نازار اۋدارتۋ.

تدم-ءنىڭ 11-ماقساتى – ءاربىر ادامنىڭ ءومىر سۇرۋىنە ىڭعايلى، قاۋىپسىز، ينكليۋزيۆتى جانە تۇراقتى قالالار مەن قاۋىمداستىقتار قۇرۋ. وسى ماقسات اياسىندا ستۋدەنتتەر قازاقستاننىڭ جانە الەمنىڭ ۋربانيزاتسيا سالاسىنداعى جەتىستىكتەرى مەن وزەكتى ماسەلەلەرىن تالقىلادى.تالقىلاۋ بارىسىندا كوتەرىلگەن ماسەلەلەر:

• قالالاردىڭ ەكولوگيالىق احۋالى جانە جاسىل كەڭىستىكتەردى كوبەيتۋ;
• قاۋىپسىز كولىك جۇيەسىن دامىتۋ، اسىرەسە جاياۋ جۇرگىنشىلەر مەن ۆەلوسيپەدشىلەر ءۇشىن جاعداي جاساۋ;
• ەنەرگيا ۇنەمدەۋ تەحنولوگيالارىن ەنگىزۋ جانە قالدىقتاردى قايتا وڭدەۋ;
• الەۋمەتتىك تەڭسىزدىكتى ازايتىپ، قولجەتىمدى تۇرعىن ءۇي سالۋ.

ءىس-شاراعا قاتىسۋشىلار قالالىق ورتاداعى قولجەتىمدىلىك پەن ينكليۋزيا ماسەلەلەرىن تالقىلاپ، قالالىق ينفراقۇرىلىمدى دامىتۋداعى جاستاردىڭ ءرولىن ەرەكشە اتاپ ءوتتى. تالقىلاۋ ناتيجەسىندە ستۋدەنتتەر قالالاردى تۇراقتى دامىتۋعا باعىتتالعان بىرقاتار ۇسىنىس جاسادى:ۋنيۆەرسيتەت كامپۋسىندا قالدىقتاردى بولەك جيناۋ جۇيەسىن ەنگىزۋ، قازۇۋ اۋماعىندا جاسىل ايماقتاردى كوبەيتۋ جانە ەكولوگيالىق اكتسيالار ۇيىمداستىرۋ، جەرگىلىكتى بيلىكپەن بىرلەسىپ، جاستار اراسىندا تۇراقتى ۋربانيزاتسيا تۋرالى ءتۇسىندىرۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋ. 11-ماقساتقا جەتۋ ءۇشىن ەلىمىزدە قالالاردى ەكولوگيالىق تازا، قاۋىپسىز، قولجەتىمدى جانە بارشاعا قولايلى ءومىر ءسۇرۋ ورتاسىنا اينالدىرۋدى كوزدەپ وتىر. جوسپار اياسىندا قالا ينفراقۇرىلىمىن جاقسارتۋ، كولىك جۇيەسىن جەتىلدىرۋ، قالدىقتاردى باسقارۋ، ەنەرگيانى ۇنەمدەۋ، تاريحي مۇرالاردى ساقتاۋ جانە كليماتتىق وزگەرىستەرگە توزىمدىلىكتى ارتتىرۋ قاراستىرىلعان.

ءال-فارابي اتىنداعى زاڭ فاكۋلتەتىنىڭ وقىتۋشىلارى مەن ستۋدەنتتەرى وسى ماقساتقا جەتۋ جولىندا ءوز ۇلەسىن قوسۋدا. الماتى قالاسىندا وتەتىن سەنبىلىكتەرگە،قاتتى تۇرمىستىق قايدا وڭدەۋ ءۇشىن دە جۇمىستارعا بەلسەنە ارالاسۋدا. بۇگىنگى تاڭدا الەم حالقىنىڭ 55%-دان استامى قالالاردا ءومىر سۇرەدى، ال 2050 جىلعا قاراي بۇل كورسەتكىش 70%-عا دەيىن ءوسۋى مۇمكىن. ۋربانيزاتسيانىڭ ارتۋى ءبىر جاعىنان ەكونوميكالىق دامۋ اكەلسە، ەكىنشى جاعىنان الەۋمەتتىك جانە ەكولوگيالىق پروبلەمالاردى شيەلەنىستىرىپ وتىر.

اۋانىڭ لاستانۋى، شۋلى ورتا، كولىك كەپتەلىستەرى، قولجەتىمسىز باسپانا، جانە تابيعي رەسۋرستاردىڭ ازايۋى – بۇل ماسەلەلەردىڭ بىرقاتارى عانا. فاكۋلتەت ستۋدەنتتەرى تۇراقتى دامۋدىڭ ماڭىزدى باعىتى – قالالار مەن قاۋىمداستىقتاردى جاقسارتۋ ەكەنىن كورسەتتى. ولار جاستاردىڭ يدەيالارى مەن بەلسەندىلىگى زاماناۋي قالالاردىڭ تۇراقتى دامۋىنا ىقپال ەتەتىنىن جانە بۇل باعىتتا ناقتى قادامدار جاساۋ قاجەتتىگىن اتاپ ءوتتى. مۇنداي تالقىلاۋلار تەك تەوريالىق ءبىلىمدى ارتتىرىپ قانا قويماي، ستۋدەنتتەردىڭ وزەكتى الەۋمەتتىك ماسەلەلەردى شەشۋگە بەلسەندى قاتىسۋىنا مۇمكىندىك بەرەدى.

تەمءىربولات ن.

ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ زاڭ فاكۋلتەتى قىلمىستىق قۇقىق، قىلمىستىق ءىس جۇرگىزۋ جانە كريميناليستيكا كافەدراسىنىڭ وقىتۋشىسى

Abai.kz