Ál-Faraby atyndaghy Qazaq últtyq uniyversiyteti Zang fakulitetinde túraqty damu maqsattarynyng (TDM) biri – «Túraqty qalalar men qauymdastyqtar» taqyrybynda studenttik talqylau ótti. Búl sharanyng basty maqsaty – jastardyng túraqty urbanizasiya, ekologiyalyq qauipsizdik jәne qala infraqúrylymynyng damuyndaghy róline nazar audartu.

TDM-ning 11-maqsaty – әrbir adamnyng ómir sýruine ynghayly, qauipsiz, inkluzivti jәne túraqty qalalar men qauymdastyqtar qúru. Osy maqsat ayasynda studentter Qazaqstannyng jәne әlemning urbanizasiya salasyndaghy jetistikteri men ózekti mәselelerin talqylady.Talqylau barysynda kóterilgen mәseleler:

• Qalalardyng ekologiyalyq ahualy jәne jasyl kenistikterdi kóbeytu;
• Qauipsiz kólik jýiesin damytu, әsirese jayau jýrginshiler men velosiypedshiler ýshin jaghday jasau;
• Energiya ýnemdeu tehnologiyalaryn engizu jәne qaldyqtardy qayta óndeu;
• Áleumettik tensizdikti azaytyp, qoljetimdi túrghyn ýy salu.

Is-sharagha qatysushylar qalalyq ortadaghy qoljetimdilik pen inkluziya mәselelerin talqylap, qalalyq infraqúrylymdy damytudaghy jastardyng rólin erekshe atap ótti. Talqylau nәtiyjesinde studentter qalalardy túraqty damytugha baghyttalghan birqatar úsynys jasady:uniyversiytet kampusynda qaldyqtardy bólek jinau jýiesin engizu, QazÚU aumaghynda jasyl aimaqtardy kóbeytu jәne ekologiyalyq aksiyalar úiymdastyru, jergilikti biylikpen birlesip, jastar arasynda túraqty urbanizasiya turaly týsindiru júmystaryn jýrgizu. 11-maqsatqa jetu ýshin elimizde qalalardy ekologiyalyq taza, qauipsiz, qoljetimdi jәne barshagha qolayly ómir sýru ortasyna ainaldyrudy kózdep otyr. Jospar ayasynda qala infraqúrylymyn jaqsartu, kólik jýiesin jetildiru, qaldyqtardy basqaru, energiyany ýnemdeu, tarihy múralardy saqtau jәne klimattyq ózgeristerge tózimdilikti arttyru qarastyrylghan.

Ál-Faraby atyndaghy zang fakulitetining oqytushylary men studentteri osy maqsatqa jetu jolynda óz ýlesin qosuda. Almaty qalasynda ótetin senbilikterge,qatty túrmystyq qayda óndeu ýshin de júmystargha belsene aralasuda. Býgingi tanda әlem halqynyng 55%-dan astamy qalalarda ómir sýredi, al 2050 jylgha qaray búl kórsetkish 70%-gha deyin ósui mýmkin. Urbanizasiyanyng artuy bir jaghynan ekonomikalyq damu әkelse, ekinshi jaghynan әleumettik jәne ekologiyalyq problemalardy shiyelenistirip otyr.

Auanyng lastanuy, shuly orta, kólik keptelisteri, qoljetimsiz baspana, jәne tabighy resurstardyng azangy – búl mәselelerding birqatary ghana. Fakulitet studentteri túraqty damudyng manyzdy baghyty – qalalar men qauymdastyqtardy jaqsartu ekenin kórsetti. Olar jastardyng iydeyalary men belsendiligi zamanauy qalalardyng túraqty damuyna yqpal etetinin jәne búl baghytta naqty qadamdar jasau qajettigin atap ótti. Múnday talqylaular tek teoriyalyq bilimdi arttyryp qana qoymay, studentterding ózekti әleumettik mәselelerdi sheshuge belsendi qatysuyna mýmkindik beredi.

Temirbolat N.

Ál-Faraby atyndaghy QazÚU Zang fakuliteti qylmystyq qúqyq, qylmystyq is jýrgizu jәne kriminalistika kafedrasynyng oqytushysy

Abai.kz