قازاق ىرىمىنداعى جەرۇشىق بەرۋ ءداستۇرى – بۇل قازاق حالقىنىڭ كونە داستۇرلەرىنىڭ ءبىرى. جەرۇشىق بەرۋ ءداستۇرى بەلگىلى ءبىر جاعدايلار مەن وقيعالار كەزىندە، كوبىنەسە تابيعات اپاتتارى، اۋرۋلار، قيىنشىلىقتار نەمەسە بالالاردىڭ قۇلاپ قالۋى سياقتى جاعىمسىز جاعدايلار ورىن العاندا جاسالادى. بۇل ءداستۇردىڭ ماقساتى – وسىنداي جاعدايلاردان قورعانۋ جانە الداعى ۋاقىتتا جاقسىلىق پەن بەرەكە تىلەۋ.

جەرۇشىق بەرۋ ءداستۇرى تومەندەگى قادامدار بويىنشا اتقارىلادى:

1. قۇرباندىق دايىنداۋ:

جەرۇشىق بەرۋ ءۇشىن ارنايى قۇرباندىق دايىندالادى. بۇل كوبىنەسە قوي، ەشكى نەمەسە باسقا مال بولۋى مۇمكىن.

2. تازالىق:

قۇرباندىق شالىناتىن ورىن الدىن الا تازالانىپ، دايىندالادى. جەردى ادام بويىمەن بەردەي از قازىپ، سوعان جاتقىزىپ ۇشىقتايدى. ادام ءتانى توپىراقتان جارالعاندىقتان ادام بويىنداعى جاماندىق پەن اۋىرۋدى تازا توپىراق سورىپ الادى دا، اۋىرعان ادام دەرتتەن تەز ايىعادى دەپ ىرىم ەتەدى. جەر - انا ءوزىنىڭ بالاسىنا قامقورشى دەپ سەنەدى. بۇل تازالىق ءراسىمى رۋحاني تازالىقتى بىلدىرەدى.

3. شالىنۋ ءراسىمى:

قۇرباندىق مالدى شالۋ ءراسىمى باستالادى. بۇل كەزدە ارنايى دۇعالار وقىلادى جانە تىلەك تىلەنەدى.

4. جەرگە كومىلەتىن بولىگى:

قۇرباندىق مالدىڭ بەلگىلى ءبىر بولىگى (كەيدە باسى نەمەسە باسقا بولشەگى) ارنايى دايىندالعان جەرگە كومىلەدى. بۇل جەرۇشىقتىڭ باستى بولىگى بولىپ تابىلادى.

5. تاراتۋ:

قالعان ەت تۋىستار مەن كورشىلەرگە تاراتىلادى نەمەسە اس ازىرلەنىپ، جاقىن ادامدارعا بەرىلىپ، قۇرمەت كورسەتىلەدى.

6. تىلەك:

ءراسىم سوڭىندا ارنايى تىلەك تىلەپ، دۇعا وقىلادى. بۇل دۇعا سول وقيعادان نەمەسە قيىندىقتان امان-ەسەن ءوتۋ ءۇشىن جاسالادى.

بۇل ءداستۇر قازاق حالقىنىڭ ءداستۇرلى دۇنيەتانىمى مەن سەنىمدەرىنەن تۋىنداعان جانە قازىرگى كۇندە دە كەي جەرلەردە ساقتالعان. جەرۇشىق بەرۋ ءداستۇرى ارقىلى حالىقتىڭ تابيعاتپەن ۇيلەسىمدى ءومىر سۇرۋگە، قيىنشىلىقتاردى بىرگە ەڭسەرۋگە دەگەن ۇمتىلىسى مەن ءۇمىتى كورىنىس تابادى.

بولات بوپايۇلى

Abai.kz