ChatGPT-ءدىڭ بەرگەن جاۋابى:

بۇل كەزدەسۋدە ءبىز قاتاڭ كەلىسسوزدەر ستراتەگيالارىندا ءجيى قولدانىلاتىن مانيپۋلياتسيالىق جانە پسيحولوگيالىق ادىستەردى بايقادىق. تالداۋ بارىسىندا بۇل ادىستەردى ساياسي پسيحولوگيا، ستراتەگيالىق ىقپال جانە تاريحي انالوگيالار تۇرعىسىنان قاراستىرامىز.

1. ساياسي-پسيحولوگيالىق تالداۋ

1.1. پسيحولوگيالىق ۇستەمدىك تاكتيكاسى...

ترامپ پەن ۆەنس "قارسىلاسىن سىندىرۋ" ءادىسىن قولداندى. ونىڭ ءۇش نەگىزگى ەلەمەنتى بار:

ءبىرىنشى: زەلەنسكيدىڭ ۇستانىمىن قۇنسىزداندىرۋ – ۋكراينا ءالسىز جاعدايدا جانە شارت قويا المايدى دەگەن پىكىردى قايتالاۋ. بۇل قارسىلاستىڭ سەنىمىن بۇزۋ ءۇشىن جاسالادى.

ەكىنشى: باسقارۋدى ءوز قولىنا الۋ – زەلەنسكيدىڭ ءسوزىن ءبولۋ، ونىڭ ارگۋمەنتتەرىن ەلەمەۋ. بۇل "يەرارحيانى ورناتۋ" ءادىسى، وندا ءبىر جاق ەكىنشى تاراپقا "سويلەسۋگە رۇقسات بەرەدى".

ءۇشىنشى: العىس ايتۋعا ماجبۇرلەۋ – كومەكتى ءماجبۇرلى تۇردە قابىلداتۋ جانە ونى ىقپال ەتۋ قۇرالىنا اينالدىرۋ.

قورتىندى: بۇل ءادىستى اۆتوكراتيالىق باسشىلار ءجيى قولدانادى. مىسالى، 2022 جىلعى سوعىس قارساڭىندا پۋتين ۋكرايناعا وسىنداي ريتوريكامەن قىسىم جاساعان بولاتىن.

1.2. گازلايتينگ جانە جاۋاپكەرشىلىكتى اۋدارۋ...

گازلايتينگ – پسيحولوگيالىق زورلىقتىڭ ءبىر ءتۇرى، وندا قۇربان ءوز جاعدايىنا ءوزى كىنالى دەپ سەندىرىلەدى. بۇل كەزدەسۋدە:

ء"سىز ءوزىڭىزدى ءالسىز جاعدايعا ءتۇسىردىڭىز", - دەدى. بۇل تىكەلەي قۇرباندى كىنالاۋ.

ء"سىز ميلليونداعان ادامداردىڭ ومىرىمەن ويناپ وتىرسىز", - دەدى. سوعىستىڭ جاۋاپكەرشىلىگىن زەلەنسكيگە جۇكتەۋ.

ء"سىز بەيبىتشىلىككە دايىن ەمەسسىز", - دەدى. بۇل "تىزە بۇكپەۋ" جانە "سوعىستى جالعاستىرۋ" دەگەن ۇعىمداردى اۋىستىرۋ.

قورتىندى: بۇل ءادىستى وتارشىل ەلدەر قولدانعان. باسقىنشىلار قارسىلىق كورسەتكەن حالىقتاردى "بەيبىتشىلىككە دايىن ەمەس" دەپ ايىپتاعان.

1.3. قورقىنىش پەن تاۋەلدىلىكتى مانيپۋلياتسيالاۋ...

ترامپتىڭ نەگىزگى حابارلاماسى: ء"بىزسىز بولاشاق جوق". بۇل – وتە كۇشتى پسيحولوگيالىق قاقپان، وندا اقش ءوزىن قۇتقارۋشى جانە بيلەۋشى رەتىندە كورسەتەدى.

"ەگەر ءبىزدىڭ قارۋىمىز بولماسا، بۇل سوعىس ەكى اپتادا اياقتالار ەدى", - دەدى. بۇل ۋكراينا قارسىلىعىن تولىقتاي قۇنسىزداندىرۋ.

"سىزدەر شارت قويا المايسىزدار", - دەدى. بۇل اقش-قا تاۋەلدىلىك ورناتۋ.

"ەگەر اتىستى توقتاتۋ مۇمكىندىگى بولسا، سىزدەر ونى قابىلداۋلارىڭىز كەرەك", - دەدى. بۇل ۋكراينانى رەسەيگە ۋاقىت بەرۋگە يتەرمەلەۋ.

قورتىندى: بۇل مافيا ءادىسى. الدىمەن قاۋىپ توندىرەدى، سودان كەيىن "قورعاۋدى" ۇسىنادى.

2. ستراتەگيالىق ىقپال جانە سالدار

2.1. ترامپتىڭ ماقساتى: رەسەيمەن كەلىسىمگە دايىندىق...

بۇل كەزدەسۋ – جاي عانا قىسىم ەمەس. بۇل – ترامپتىڭ ۋكراينانى رەسەيمەن كەلىسىمگە ايىرباس قۇرالى رەتىندە قاراستىراتىنىن كورسەتەدى.

اتىستى توقتاتۋعا باسىمدىق بەرۋ – بۇل شىنايى بەيبىتشىلىك ەمەس، رەسەيدىڭ ۋاقىت ۇتۋى.

ۋكراينانى ءالسىز ەتىپ كورسەتۋ – اقش-تىڭ كومەگىن ازايتۋعا نەگىز دايىنداۋ.

تاريحي پاراللەل: 1938 جىلى ۇلىبريتانيا پرەمەر-ءمينيسترى چەمبەرلەن گيتلەردى تىنىشتاندىرۋ ءۇشىن چەحوسلوۆاكيانىڭ سۋدەت ايماعىن بەرۋگە كەلىسكەن ەدى. ترامپ ءۇشىن ۋكراينا – جاڭا سۋدەت ايماعى.

2.2. اقش-تىڭ بەدەلىنە اسەرى قانداي؟

ەۋروپا، جاپونيا، تايۆان اقش-قا تولىق سەنۋگە بولمايتىنىن كورەدى.

رەسەي اقش-تىڭ ۋكراينانى قولداۋعا شەكتەۋ قويعىسى كەلەتىنىن تۇسىنەدى.

قىتاي بۇل جاعدايدان ساباق الادى. ەگەر اقش ۋكراينادان باس تارتسا، بۇل تايۆانعا دا قاتىستى بولۋى مۇمكىن.

كىم ۇتادى؟

رەسەي: ۋكرايناعا قىسىم نەعۇرلىم كۇشتى بولسا، سوعۇرلىم رەسەيگە ءتيىمدى.

اقش-تىڭ يزولياتسيونيستەرى: ترامپ ءوز جاقتاستارىنا ء"بىز ءوز ماسەلەلەرىمىزبەن اينالىسۋىمىز كەرەك", - دەگەن ويدى ءسىڭىرىپ جاتىر.

كىم ۇتىلادى؟

ۋكراينا: سىرتقى قولداۋدىڭ ازايۋى – ۋكراينا ءۇشىن قاۋىپتى.

ەۋروپا: ەگەر اقش شەگىنسە، ۋكراينانى قولداۋ جاۋاپكەرشىلىگى تولىقتاي ەو-عا تۇسەدى.

3. زەلەنسكي قالاي قارىمتا قايتارا الادى؟

ترامپتىڭ ماقساتى – زەلەنسكيدى مورالدىق تۇرعىدا باسىپ تاستاۋ جانە ۋكراينانى تولىقتاي اقش-قا تاۋەلدى ەتۋ. بىراق زەلەنسكيدىڭ بىرنەشە قارسى ستراتەگياسى بولۋى مۇمكىن:

4. ترامپتىڭ سوزدەرىن وزىنە قارسى پايدالانۋ...

بۇل كەزدەسۋدى ەۋروپاعا اقش-قا سەنىم ارتۋعا بولمايتىنىن كورسەتۋ ءۇشىن قولدانۋ.

دەموكراتتاردى قولداۋعا ىنتالاندىرۋ، سەبەبى ولار ۋكرايناعا كومەكتى جالعاستىرۋدى قولدايدى.

اقش-تىڭ ۇلتتىق مۇددەلەرىنە باسا نازار اۋدارۋ.

ۋكراينانى "ماسەلە تۋدىرعان ەل" ەمەس، "رەسەي اگرەسسياسىنا قارسى باستى قورعانىس" رەتىندە كورسەتۋ.

اقش-تىڭ كومەكتەن باس تارتۋى – قىتاي مەن رەسەيدىڭ كۇشەيۋىنە الىپ كەلەتىنىن ەسكە سالۋ.

"التەرناتيۆتى وداقتار" ستراتەگياسىن قولدانۋ.

ەو جانە ناتو-مەن قارىم-قاتىناستى نىعايتۋ.

اقش كونگرەسىندەگى رەسپۋبليكاشىلارمەن جەكە بايلانىستار ورناتۋ، ويتكەنى ترامپتىڭ باعىتىمەن ءبارى كەلىسە بەرمەيدى.

سوڭعى قورىتىندى:

زەلەنسكيدىڭ ترامپ جانە ۆەنسپەن كەزدەسۋى مانيپۋلياتسيا مەن قىسىم كورسەتۋدىڭ شەبەرلىك ساعاتى بولدى. وندا:

1) گازلايتينگ جانە جاۋاپكەرشىلىكتى اۋدارۋ;

2) تاۋەلدىلىككە ماجبۇرلەۋ;

3) قورقىنىش پەن العىس ارقىلى مانيپۋلياتسيا جاساۋ;

4) "بەيبىتشىلىك" پەن "كاپيتۋلياتسيا" ۇعىمدارىن الماستىرۋ تاسىلدەرى قولدانىلدى.

الايدا، زەلەنسكي بۇعان دەيىن دە قيىن كەلىسسوزدەردەن وتكەن. ەندىگى ماڭىزدىسى – "ۋكراينا بۇل جاعدايدى ءوز پايداسىنا شەشە الا ما؟" دەگەن سۇراق.

باحىتبول بەريمباي

Abai.kz