قازاقستان بيلىگى ەل اۋماعىنا كوز تىگىپ، ەلبۇزار سوزدەر ايتقان بىرقاتار جوعارى لاۋازىمدى رەسەيلىك شەنەۋنىككە قازاقستانعا كىرۋگە تىيىم سالدى. قازاقستاندا ەلگە كىرۋگە تىيىم سالىنعان رەسەيلىك شەنەۋنىكتەردىڭ جانە ساراپشىلاردىڭ بەيرەسمي «قارا ءتىزىمى» بار.

بۇل تۋرالى «Deutsche Welle» حابارلادى. بۇل ءتىزىم تۋرالى كرەملدىڭ باقىلاۋىنداعى تمد ەلدەرى ينستيتۋتىنىڭ وكىلى، اتىشۋلى رەسەيلىك تاريحشى اندرەي گروزين قازاقستانعا كەلمەك بولعان كەزدە تالقىلاندى. قازاقستان گروزيندى ەلگە كىرگىزگەن جوق. رەسەيلىك تاريحشىنى پاسپورت تەكسەرۋ ۇستەلىندە كەرى قايتارىپ، ونىڭ «كەرەكسىز ادام» (نەجەلاتەلنايا پەرسونا) ەكەنىن ايتتى.

«DW» حابارلاۋىنشا، مۇنداي شەشىمگە رەسەيلىك «ساراپشىنىڭ» داۋلى مالىمدەمەلەرى سەبەپ بولعان: ول قازاق حالقىن كەمسىتەتىن سوزدەر ايتىپ، «قازاقستاندا بيلىككە «ناتسيستەر» كەلدى» دەپ مالىمدەگەن. گروزين كرەملدىڭ ۋكرايناعا شابۋىل جاساۋعا دايىندالىپ جاتقان كەزىندە ايتقان ريتوريكاسىن قازاقستانعا قاراتا قايتالاعان.

رەسمي ەمەس «قارا ءتىزىمنىڭ» بارىن اتالعان باسىلىمعا بەيمىلىم دەرەككوزدەر راستاعان. ال وندا رەسەيلىك تاريحشى-ناسيحاتشى گروزيننەن الدەقايدا جوعارى لاۋازىمدى ادامداردىڭ اتى-ءجونى جازىلعان.

بۇعان دەيىن تىزىمدە رەسەيلىك لدپر پارتياسىنىڭ جەتەكشىسى ۆلاديمير جيرينوۆسكي بولعان. 2022 جىلدىڭ قاڭتارىندا ول قازاقستاندى «جاساندى مەملەكەت» دەپ اتاپ، «كورشى ەلدى باسىپ الامىز» دەپ سويلەگەن.

«قازىر بۇل بەيرەسمي «قارا تىزىمدە» تينا كاندەلاكي، تيگران كەوسايان، الەكساندر دۋگين، نيكيتا مەندكوۆيچ، مەملەكەتتىك دۋمانىڭ دەپۋتاتتارى ەۆگەني فەدوروۆ، ۆياچەسلاۆ نيكونوۆ جانە پەتر تولستوي سياقتى جاعىمسىز تۇلعالار بار. قازاقستاندا كورگىسى كەلمەيتىندەردىڭ قاتارىندا كونستانتين زاتۋلين مەن ەۆگەني پريماكوۆ تا بار»، - دەيدى دەرەككوز.

بۇل ادامداردىڭ بارلىعى قازاقستانعا قاتىستى نەبىر داۋلى مالىمدەمەدەر جاساپ، جيرينوۆسكيدىڭ ۇلگىسىمەن قازاقستانعا اۋماقتىق تالاپتار قويعان. تىزىمدەگى ەڭ جوعارى لاۋازىمدى تۇلعا - رەسەي مەملەكەتتىك دۋماسىنىڭ ۆيتسە-سپيكەرى پەتر تولستوي.

پەتر تولستوي ءوزىنىڭ اسىرە وڭشىل كوزقاراستارىمەن تانىمال جانە كرەملدىڭ اگرەسسيالىق، وتارشىلدىق جانە ەكسپانسيونيستىك ساياساتىن قولدايدى. تولستوي  قازاقستان قالالارىن «باستاپقىدا ورىستىكى» (يسكوننو رۋسسكيە) دەپ اتاعان.

ول سونداي-اق، قازاقستاندى «رەسەي ءۇشىن ۋكراينادان كەيىنگى جاڭا پروبلەماعا» اينالادى» دەپ سويلەگەن. «ەگەر پۋتين «ءۇش كۇندە كيەۆتە» تابىسقا جەتسە، قازاقستان اگرەسسيانىڭ كەلەسى قۇربانى بولۋى مۇمكىن ەدى دەۋگە ەلەۋلى نەگىزدەر بار»، - دەگەن الگى تولستوي.

قالاي دەگەندە دە، كرەمل ۇگىت-ناسيحاتى كورشى ۇلتقا وشپەندىلىك تۋدىرۋ ارقىلى رەسەي جۇرتشىلىعىن مۇنداي ستسەناريگە بەلسەندى تۇردە دايىندادى. بۇل ريتوريكا رەسەي بيلىگىنىڭ 2014 جىلدان بەرى ۋكرايناعا قارسى قولدانىپ جۇرگەن ساياساتىمەن بىردەي. قازاقستاننىڭ «جاساندىلىعى»، «ورىس جەرلەرى»، «قورعاۋدى قاجەت ەتەتىن «ورىس تىلدىلەر» جانە ت. ب. تۋرالى وتىرىكتەر وسىلار.

قازاقستاندا رەسەيدىڭ ۇگىت-ناسيحات جانە ارانداتۋشىلىق ساياساتى ەندى قابىلدانبايدى. ساقتىق ساياساتى ىشكى شەشىم عانا ەمەس، بۇكىل ورتالىق ازيا ايماعى ءۇشىن بەلگى.

كەرىمسال جۇباتقانوۆ،

تاريح عىلىمدارىنىڭ كانديداتى، س. سەيفۋللين اتىنداعى قازاق اگروتەحنيكالىق زەرتتەۋ ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ دوتسەنتى

Abai.kz