سوڭعى جىلدارى الەمدە، ءبىزدىڭ ەلىمىزدە دە اەس قۇرىلىسىنا ەرەكشە كوڭىل بولىنە باستالدى. عالامدىق جىلىنۋدىڭ الدىن الۋ ءۇشىن قاتتى وتىننان باس تارتىپ، جاسىل ەنەرگياعا كوشكەن ەۋروپا رەسەيدىڭ ۋكرايناعا سوعىس اشۋىنان كەيىن ەلەكتر ماسەلەسىن شەشۋ ءۇشىن ءوز ەلدەرىندە ۋاقىتشا توقتاتىلعان اەس-تارىن قايتا ىسكە قوسۋعا نيەت تانىتتى.

ەلىمىزدە دە بىردەن ءۇش اەس سالۋ جوسپارعا قويىلدى. ونىڭ العاشقىسىن «روساتام» سالاتىن بولىپ بەكىتىلدى. ونىڭ الدىندا رەسەي كومپانيالارى ەلىمىزدە اەس قانا ەمەس، ءۇش بىردەي جىلۋ ەلەكتر ستانتسياسىن سالادى دەلىنگەن ەدى.

كەشەلى بەرى جاڭا اقپاراتتار شىعىپ جاتىر. ناقتىلاپ ايتقاندا اتالعان جىلۋ ورتالىقتارىن ەلىمىز ءوزى سالاتىن بولىپتى. بۇل تۋرالى ءبىرىنشى ۆيتسە-پرەمەر رومان سكليار: «كوكشەتاۋ، سەمەي جانە وسكەمەن قالالارىنداعى جاڭا جىلۋ ەلەكتر ورتالىقتارىن رەسەي ەمەس، قازاقستان ءوزى سالادى»، - دەپ مالىمدەدى.

«ينتەر راو» كومپانياسى ەكسپورتتىق قارجىلاندىرۋ الۋعا ءتيىس ەدى، الايدا ولار ونى جۇزەگە اسىرا المادى. سوندىقتان بۇل جىلۋ ەلەكتر ورتالىقتارىن ءوز كۇشىمىزبەن سالۋ تۋرالى شەشىم قابىلداندى.

كەشە باق-تا كوكشەتاۋ جەو قۇرىلىسى بەلسەندى فازاسىنا وتكەنى تۋرالى اقپارات شىقتى، تاپسىرىس بەرۋشى – «سامۇرىق-ەنەرگو» كومپانياسى. سەمەي مەن وسكەمەندەگى ستانتسيالار بويىنشا دا ءدال وسىلاي بولادى. ەگەر ءبىز رەسەيلىك ارىپتەستەرىمىزدەن قارجىلاندىرۋ بويىنشا ۇسىنىستار تۇسسە، «سامۇرىق-ەنەرگو» ولاردى سەرىكتەس رەتىندە تاڭداۋى مۇمكىن. بۇل جاعىنان ەشقانداي كەدەرگى جوق. مۇنىڭ ءبارى جاڭا ستانتسيا قۋات نارىعى ەسەبىنەن جۇمىس ىستەي وتىرىپ، قولدانىستاعى تاريف شەگىنەن اسپايتىن باعا ۇسىنۋى ءۇشىن جاسالىپ وتىر»، – دەدى سكليار ۇكىمەتتەگى ءباسپاسوز ءماسليحاتىندا.

سكليار بۇدان تىس «قازاقستانداعى ءۇشىنشى اەس-ءتى دە قىتاي كومپانياسى سالادى» دەپ جاريالادى.

«ءۇشىنشى اەس-تە قىتاي تاراپىنان. ول – ناقتى. اتوم ەنەرگەتيكا اگەنتتىگىندەگى ارىپتەستەرىمىز بەن تەو اتوم ەلەكتر ستانتسياسى ۋچاسكەلەردى زەرتتەپ جاتىر. ول جەر سۋمەن جابدىقتالۋعا ءتيىس جانە ەلەكتر ەنەرگياسىمەن قامتىلۋى كەرەك. جاقىن ارادا جۇمىس اياقتالادى. مەنىڭشە، بيىل ناقتى جاريالانۋى كەرەك»، – دەدى مينيستر ورىنباسارى.

بۇعان دەيىن قازاقستاندا تۇڭعىش اەس-ءتى "روساتوم" كومپانياسى، ەكىنشى اەس-ءتى China National Nuclear Corporation سالاتىنى حابارلانعان ەدى. ۆيتسە-پرەمەردىڭ سوزىنشە قىتايلىق China National Nuclear Corporation ەلىمىزدە ءۇشىنشى اەس-ءتى دە سالۋى ابدەن مۇمكىن.

كورىپ وتىرعانىمىزداي قازاقستاندا قىتايدىڭ اەس كومپانيالارىنا دەگەن سەنىم ارتىپ كەلە جاتىر. وعان سەبەپ روساتومنىڭ تۇركيادا سالىپ جاتقان اەس قۇرىلىسىنىڭ ماڭايىنداعى داۋ-دامايلار سەبەپ بولسا كەرەك. كۇنى كەشە عانا: «تۇركيانىڭ مەرسين پروۆينتسياسىندا سالىنىپ جاتقان «اككۋيۋ» اتوم ەلەكتر ستانتسياسىنىڭ قۇرىلىسشىلارى سارسەنبى كۇنى ءۇش اي بويى جالاقى تولەنبەۋى مەن ەڭبەك جاعدايىنىڭ ناشارلىعىنا نارازىلىق ءبىلدىرىپ، ەرەۋىل جاريالادى، دەپ حابارلاعان ەدى تurkrus.

تۇركيانىڭ ەنەرگەتيكا جانە تابيعي رەسۋرستار ءمينيسترى الپارسلان بايراكتار دا: «قارجىلاندىرۋ مەن سانكتسيا ماسەلەسىنە بايلانىستى ستانسانىڭ قۇرىلىسى 1,5 جىلعا كەشىكتىرىلىپ وتىر» دەپ قارجىلىق ماسەلە بار ەكەنىن اشىق مويىندادى.

كەزىندە وزىنە قويىلعان: «روساتوم تۇركياداعى اەس-ءتى سالىپ اياقتاي الماي، 49 پايىز ۇلەسىن ساتقالى جاتىرعانىن بىلەسىز. قازاقستاندا دا وسىنداي جاعداي بولسا، قوسىمشا جوسپارلارىڭىز بار ما»،- دەگەن ءتىلشى سۇراعىنا ۇكىمەت باسشىسى ولجاس بەكتەنوۆ:

«تۇركياداعى اەس بويىنشا مۇلدەم باسقا سحەما قولدانىلعان. ۆuild-own-operate مودەلى بويىنشا (سال-يەلەن-باسقار دەگەن ماعىنادا — رەد.) مودەلى قولدانىلىپ جاتىر. روساتوم تۇركياداعى اەس-ءتى سالىپ، يەسى ءوزى بولادى. ال بىزدە مۇلدەم باسقاشا. ءبىزدىڭ قازاقستاندىق اەس قازاقستاننىڭ مەنشىگىندە بولادى. سوندىقتان تۇركياداعىداي تاۋەكەلدەر از بولادى دەپ ويلايمىز. ارينە، ءبىز رەسەيلىك تاراپپەن، ارىپتەستەرىمىزبەن قازاقستان ءۇشىن وتە ماڭىزدى جوبانى كەدەرگىسىز، ۋاقىتىندا ىسكە اسىرۋ باعىتىندا جۇمىس ىستەيمىز»، - دەپ جاۋاپ بەرگەن ەدى

قالاي دەسەكتە سوڭعى ەنەرگەتيكا سالاسىنداعى وزگەرىستەر باتىس سانكتسياسىنا ۇشىراعان رەسەيدىڭ ەكونوميكالىق الەۋەتىنىڭ ناشارلاپ كەتكەنىن، وزگە ەلدەردىڭ ستراتەگيالىق نىساندارىنا قىزىعۋشىلىق تانىتىپ، ۋىسىندا ۇستاعىسى كەلسەدە ءىس جۇزىندىك قارجىلىق جاعداي وعان مۇرسات بەرمەي وتىرعانىن كورسەتەدى. وسىندايدا اتام قازاقتىڭ «ءوزىڭ ديۋانا، كىمگە ءپىر بولاسىڭ؟!» دەگەن اتالى ءسوزى ەرىكسىز ويعا ورالادى.

Abai.kz