25 قىركۇيەك كۇنى 2009-2010 جج. قازاقستاننىڭ شايبالى حوككەيدەن اشىق چەمپيوناتى باستالدى. وسى كەزگە دەيىن كوماندالاردىڭ تىم ازدىعىنان شايبالى حوككەي ەلىمىزدەگى «كەنجە» سپورت ءتۇرىنىڭ ءبىرى بولىپ كەلگەنى ەشكىمگە قۇپيا ەمەس. قازاقستان كوماندالارى ءوزىنىڭ شەبەرلىگىن جەتىلدىرۋ ءۇشىن بىرەسە رەسەي بىرىنشىلىگىنە جارماسىپ، بىرەسە كونتينەنتالدى حوككەي ليگاسىنىڭ ەسىگىن قاعۋعا ءماجبۇر بولدى. سوندىقتان دا  شايبالى حوككەي جانكۇيەرلەرى ءۇشىن وسىنداي تولىققاندى چەمپيوناتتىڭ ءوتۋى ايتۋلى وقيعا ەكەنى انىق.

رەسپۋبليكامىزدىڭ العاشقى چەمپيوناتىنا سەگىز كوماندا: «قازاقمىس» (ساتپاەۆ), «سارىارقا» (قاراعاندى), «گورنياك» (رۋدنىي), «ەرتىس-پاۆلودار» (پاۆلودار), «بارىس-2» (استانا), «كازتسينك-تورپەدو-2» (وسكەمەن), «ارلان» (كوكشەتاۋ) جانە «بەيبارىس» (اتىراۋ) قاتىسادى دەپ كۇتىلۋدە. چەمپيوناتقا قاتىسۋشى كوماندالار كوكتەمگە دەيىن سەگىز اينالىمدا ءوزارا ەلۋ التى ماتچ وتكىزىپ، ءساۋىر ايىندا پلەي-وفف ساتىسىنا شىعادى. وسى اقتىق سىننان كەيىن قازاقستاننىڭ شايبالى حوككەيدەن العاشقى تۋرنيرلىك كەستەسى جاسالىپ، ەل چەمپيونى انىقتالادى.

25 قىركۇيەك كۇنى 2009-2010 جج. قازاقستاننىڭ شايبالى حوككەيدەن اشىق چەمپيوناتى باستالدى. وسى كەزگە دەيىن كوماندالاردىڭ تىم ازدىعىنان شايبالى حوككەي ەلىمىزدەگى «كەنجە» سپورت ءتۇرىنىڭ ءبىرى بولىپ كەلگەنى ەشكىمگە قۇپيا ەمەس. قازاقستان كوماندالارى ءوزىنىڭ شەبەرلىگىن جەتىلدىرۋ ءۇشىن بىرەسە رەسەي بىرىنشىلىگىنە جارماسىپ، بىرەسە كونتينەنتالدى حوككەي ليگاسىنىڭ ەسىگىن قاعۋعا ءماجبۇر بولدى. سوندىقتان دا  شايبالى حوككەي جانكۇيەرلەرى ءۇشىن وسىنداي تولىققاندى چەمپيوناتتىڭ ءوتۋى ايتۋلى وقيعا ەكەنى انىق.

رەسپۋبليكامىزدىڭ العاشقى چەمپيوناتىنا سەگىز كوماندا: «قازاقمىس» (ساتپاەۆ), «سارىارقا» (قاراعاندى), «گورنياك» (رۋدنىي), «ەرتىس-پاۆلودار» (پاۆلودار), «بارىس-2» (استانا), «كازتسينك-تورپەدو-2» (وسكەمەن), «ارلان» (كوكشەتاۋ) جانە «بەيبارىس» (اتىراۋ) قاتىسادى دەپ كۇتىلۋدە. چەمپيوناتقا قاتىسۋشى كوماندالار كوكتەمگە دەيىن سەگىز اينالىمدا ءوزارا ەلۋ التى ماتچ وتكىزىپ، ءساۋىر ايىندا پلەي-وفف ساتىسىنا شىعادى. وسى اقتىق سىننان كەيىن قازاقستاننىڭ شايبالى حوككەيدەن العاشقى تۋرنيرلىك كەستەسى جاسالىپ، ەل چەمپيونى انىقتالادى.

چەمپيوناتتىڭ اشىلۋ راسىمىندە ەلىمىزدىڭ شايبالى حوككەي فەدەراتسياسىنىڭ باسشىلارى ءوز قۋانىشتارىن جاسىرا المادى. فەدەراتسيانىڭ باس ديرەكتورى يۋري زۆەرەۆ: «چەمپيوناتقا وسىنشاما كوماندالاردىڭ قاتىسۋىنىڭ ءوزى ءبىز ءۇشىن ۇلكەن جەتىستىك بولىپ تابىلادى. ءبىزدىڭ كوماندالار كۇننەن-كۇنگە كۇشەيىپ كەلەدى. چەمپيونات باستالىسىمەن-اق تالاي قىزۋ ويىندارعا كۋا بولاتىندارىڭىز ءسوزسىز. ءبىزدىڭ ءاربىر كوماندا رەسەيدىڭ ەش كومانداسىنان كەم ەمەس، ءتىپتى جاڭا عانا قۇرىلعاندارى دا (ايتا كەتۋ كەرەك، «ارلان» (كوكشەتاۋ) جانە «بەيبارىس» (اتىراۋ) كوماندالارى ءدال وسى چەمپيوناتتىڭ الدىندا عانا جاساقتالىپ بىتكەن بولاتىن - م.ا.). كەلەسى جىلى چەمپيوناتقا قاتىساتىن كوماندالاردىڭ سانى كەم دەگەندە ءتورت كومانداعا تولىعادى» - دەپ چەمپيوناتتىڭ اشىلۋىنا جينالعان قاۋىمعا ۋادە بەردى...

ارينە، ءبىز ەلىمىزدىڭ تۇڭعىش چەمپيوناتىنىڭ اشىلۋىن قولداپ، ونى ۇلكەن جەتىستىك رەتىندە قاراستىرامىز. كەلەسى جىلى اتالعان سەگىز كومانداعا پەتروپاۆل، ورال، تەمىرتاۋ جانە شىمكەنت كوماندالارىنىڭ قوسىلۋىن، قازاق شايبالى حوككەيىنىڭ گۇلدەنۋىن قالايمىز. شايبالى حوككەيدىڭ فۋتبول سياقتى ەل جانكۇيەرلەرىنىڭ سۇيىكتى وينىنا اينالۋىنا تىلەكتەسپىز. وسى ارقىلى ەلىمىزدىڭ ۇلتتىق قۇراماسى الەم بىرىنشىلىكتەرىنە قاتىسىپ، ۇلتىمىزدىڭ داڭقىن اسىرۋعا ات سالىسادى دەپ سەنەمىز.

الايدا، چەمپيوناتقا قاتىسۋشى كوماندالاردىڭ قۇرامىن مۇقيات قاراعان كەزدە ءبىز مىناداي ءبىر «قىزىق» فاكتىگە نازار اۋدارۋعا ءماجبۇر بولدىق. قازاقستاننىڭ شايبالى حوككەي سپورتىندا قازاق ۇلتىنىڭ وكىلدەرى مۇلدەم جوق دەسە دە بولادى ەكەن. وزدەرىڭىز قاراپ كورىڭىزدەر:

«ارلان» (كوكشەتاۋ) كومانداسى: باس باپكەرى - دميتري گلاۆيۋك، باپكەرلەر - اندرەي مارچەنكو، لەونيد شيلياەۆ. كومانداداعى وتىز ويىنشىنىڭ تەك سەگىزى عانا قازاقستان ازاماتتارى. سول وتىزدىڭ بىرەۋى عانا قازاق - قورعاۋشى رۋسلان مامبەتاليەۆ;

«بەيبارىس» (اتىراۋ) كومانداسى: باس باپكەرى - الەكساندر يستومين، باپكەر - ميحايل زۆياگين. كومانداداعى جيىرما سەگىز ويىنشىنىڭ ەكەۋى عانا قازاقستان ازاماتى. جيىرما سەگىزدىڭ بىرەۋى عانا قازاق - شابۋىلشى ارمان تولەبەردينوۆ;

«ەرتىس-پاۆلودار» (پاۆلودار) كومانداسى: باس باپكەرى - ەرلان ساعىمباەۆ، باپكەرلەر - رومان كريۆومازوۆ، سەرگەي بەلكين. كومانداداعى وتىز ءتورت ويىنشىنىڭ  ون سەگىزى قازاقستان ازاماتتارى. وتىز ءتورتتىڭ بىرەۋ قازاق - قورعاۋشى ءدامىر رامازانوۆ;

گورنياك» (رۋدنىي) كومانداسى: باس باپكەرى - ۆلاديمير بورودۋلين، باپكەرلەر - يلدۋس گابدراحمانوۆ، اندرەي زاليپياتسكيح. كومانداداعى وتىز ءتورت ويىنشىنىڭ جيىرما ءبىرى قازاقستان ازاماتتارى. كوماندادا بىردە-ءبىر قازاق ويىنشىسى جوق.

«كازتسينك-تورپەدو-2» (وسكەمەن) كومانداسى: باس باپكەرى - الەكساندر شيمين، باپكەر - ۆلاديمير سترەلچۋك. ەڭ تاجىريبەلى كوماندادا تەك ءتورت شەتەلدىك لەگيونەر وينايدى، قالعانى ەل ازاماتتارى. كومانداداعى الپىس ءۇش ويىنشىنىڭ بەسەۋى قازاق - شابۋىلشىلار دوسجان ەسىركەنوۆ، ءىلياس رامازانوۆ، الماز تىلەۋباەۆ، قورعاۋشىلار داۋلەت كەنباەۆ، نۇرسۇلتان راقىموۆ.

«قازاقمىس» (ساتپاەۆ) كومانداسى: باس باپكەرى - سەرگەي ماحينكو، باپكەر - الەكسەي مىشلياەۆ. كومانداداعى وتىز ويىنشىنىڭ ون ءۇشى قازاقستان ازاماتى. كومانداداعى جالعىز قازاق - شابۋىلشى ريانت وماربەكوۆ.

«سارىارقا» (قاراعاندى) كومانداسى: باس باپكەرى - ولەگ بولياكين. كومانداداعى جيىرما التى ويىنشىنىڭ ون ءبىرى عانا قازاقستان ازاماتى، قالعانى رەسەيلىك لەگيونەرلەر. كومانداداعى جالعىز قازاق - شابۋىلشى رۇستەم ەسىركەنوۆ.

«بارىس-2» (استانا) كومانداسى: باس باپكەرى - يۋري ميحايليس، باپكەر - ۆياچەسلاۆ بەلان. كومانداداعى وتىز بەس ويىنشىنىڭ ەكەۋى عانا شەتەل لەگيونەرلەرى، قالعانى قازاقستان ازاماتتارى. بۇل قازاعى ەڭ باسىم كوماندا. قۇرامىنداعى جەتى ويىنشى ءوز ۇلتىمىزدىڭ وكىلى - قورعاۋشى دانيار احمەتوۆ، شابۋىلشىلار ەسمۇحانبەت تولەپبەرگەن، ارىستانبەك ابدىقاروۆ، اسحات باۋبەكوۆ، ازال مامبەتاليەۆ، نۇرلان قابيەۆ، نۇرسۇلتان بەلگىباەۆ.

ال ەندى كادىمگى قارا ەسەپكە جۇگىنەيىك. قازاقستاننىڭ شايبالى حوككەيدەن اشىق چەمپيوناتىنا نوبايى ەكى ءجۇز توقسان سپورتشى قاتىسادى. ونىڭ ءجۇز جەتپىس جەتىسى قازاقستان ازاماتتارى بولسا، تەك ون جەتىسى عانا قازاق ۇلتىنىڭ وكىلى! ەگەر تەك ءوز قانداستارىمىزدان كوماندا قۇرۋ قاجەت بولسا، ولاردىڭ سانى ءبىر تولىققاندى كومانداعا دا جەتپەيدى ەكەن. ول كوماندانى قۇرعاننىڭ وزىندە بىردە-ءبىر قازاق قاقپاشىسىن تابا المايدى ەكەنبىز! ماسقارا ەمەس پە؟

بۇنى نە ءۇشىن ايتىپ وتىرمىز؟ ايرىقشا ايتا كەتەيىك: ءبىز ەشكىمدى الالاعىمىز نە قورلاعىمىز كەلىپ وتىرعان جوق. ەل كوماندالارى ءۇشىن ويناپ جۇرگەن قازاقستان ازاماتارىنىڭ بارلىعىن دا پاتريوتتار دەپ سانايمىز. الايدا ماسەلە، ءبىزدىڭ ويىمىزشا، بۇدان تەرەڭىردە سياقتى. بۇل ماسەلە ۇلتىمىزدىڭ باسەكەلەستىككە قابىلەتتىگىمەن تىكەلەي بايلانىستى شارۋا. قازاق بالالارى، جاستارى ەشكىمنەن دە كەم ەمەس، قولىنا كليۋشكا ۇستاپ، كونكي تەبە الادى. باياعىدا ءوزىمىز دە اۋلادا شايبالى حوككەي ويناعاندا ەشكىمنەن كەم ويناماعان بولاتىنبىز. ەندەشە، بۇكىل چەمپيوناتتا ون جەتى قازاق بالاسى عانا ويناپ ءجۇر دەگەنىمىز ەلدىگىمىزگە سىن ەمەس پە؟ نەگە ءبىزدىڭ جاس وركەن بالالاردى اتا-انالارى شايبالى حوككەي سەكتسيالارىنا اپارمايدى؟ الدە مۇنىڭ ءبىز بىلمەيتىن باسقا دا كىلتيپاندارى بار ما؟

ەستەرىڭىزدە شىعار، سەكسەنىنشى جىلداردىڭ اياعىندا، توقسانىنشى جىلداردىڭ باسىندا ءدال وسىنداي جاعداي قازاقستان فۋتبولىندا دا بايقالعان بولاتىن. وسىعان جاۋاپ رەتىندە «نامىس» سياقتى جالىندى كوماندالار شىعا باستادى. سول كەزدە قوعامنىڭ، جانكۇيەرلەردىڭ سىنىنان كەيىن جاعداي بىرتە-بىرتە تۇزەلە باستادى. جاقسى بولسىن، جامان بولسىن قازاقستان فۋتبولىن قازاق فۋتبولى دەيتىن جاعدايعا دا جەتتىك. ءدال وسىنداي ساياسات شايبالى حوككەيگە دە، باسقا دا سپورت تۇرلەرىنە دە جۇرگىزىلۋى كەرەك. قاراپ وتىرساق، قازاق جاستارى ۆولەيبول، گاندبول، رەگبي ت.ب. كوماندالى سپورت تۇرلەرىندە جوقتىڭ قاسى. قازاقتار تەك توبەلەستى، كۇرەستى بىلەدى ەكەن دەگەن جالپىلاما سوزدەر تاراپ كەتتى. سول دۇرىس پا؟

ەل بولامىز دەسەك بولاشاعىمىزدى ويلاۋىمىز كەرەك. ەرتەڭ قانداي كۇن كەلەرىن، قانداي زامان تۋارىن ءبىز ءبىلىپ جاتپايمىز. كەزىندە، مىسالى، وسكەمەننىڭ «تورپەدوسىندا» ويناعان ايگىلى قاقپاشى وۆەچكين كومانداسىن تاستاپ، باسقا مەملەكەتتىڭ ازاماتتىعىن العان سوڭ ءوز ەلىنە قارسى شىققانىن ۇمىتپايىق. ەرتەڭگى كۇنى ەل چەمپيوناتىندا ويناپ جۇرگەن كوماندالاردىڭ ىشىنەن وۆەچكيندەردىڭ  شىقپاسىنا كىم كەپىل بەرە الادى؟ ونىڭ ۇستىنە سپورتتا جەڭۋ ءۇشىن ەڭ الدىمەن نامىس كەرەك. ال ەڭ اسقان نامىس وزىمىزدەن باسقا كىمنەن تابىلا قويادى؟! ولاي بولاتىن بولسا، جاڭادان جاساقتالىپ جاتقان كوماندالارعا ۇلكەن مىندەت جۇكتەلەدى. مىسالى، شىمكەنتتە جاساقتالعان كوماندانى «نامىس» دەپ نەگە اتاماسقا؟ جاساقتالعان، كوپتەن بەرى ويناپ جۇرگەن كوماندالاردىڭ ىشىنە دە قازاق جاستارىن تارتۋ مىندەتى جۇزەگە اسۋى ءتيىس. ەڭ بولماسا استانانىڭ «بارىس» كومانداسىنىڭ جاعدايىن جەتكىزەيىك.

جالپى العاندا شايبالى حوككەي - سپورتتىڭ ناعىز تورەسى. ول جەكپە-جەگى مول ناعىز ەر ازاماتتاردىڭ ويىنى. ال قازاق جىگىتتەرى جەكپە-جەكتەن قاشان قاشىپ ەدى؟ ەگەر قازاق اۋديتورياسى وسى سپورت تۇرىنە باسا نازار اۋدارسا، حوككەي ارەنالارىنا كوپتەپ بارىپ، قازاقشا سويلەپ، قازاقشا سىباپ جاتسا، وسى سپورت ءتۇرى دە قازاقشالانادى. وسى سپورتقا ءبىزدىڭ قازاق ءباسپاسوزى دە، تەلەديدارى دا ايرىقشا نازار اۋدارۋى كەرەك. ەل چەمپيوناتىنىڭ ويىندارى مىندەتتى تۇردە تەلەديدار ارقىلى كورسەتىلىپ، ونىڭ ترانسلياتسيالارى قازاق تىلىندە جۇرگىزىلىپ وتىرۋى ءتيىس. فۋتبول كوممەنتاتورلارىمەن قاتار شايبالى حوككەي كوممەنتاتورلارىنىڭ مەكتەبى پايدا بولۋى كەرەك. ەل چەمپيوناتى عانا ەمەس، الەمنىڭ ەڭ ۇزدىك ويىندارى دا قازاقستاندا قازاق تىلىندە كورسەتىلۋى ابزال. ەرلەر دەمەكشى، بۇگىن الەمدە شايبالى حوككەي ايەلدەر اراسىندا دا كەرەمەت دامىپ كەلەدى. بالكىم، جىگىتتەرىمىزدىڭ قولىنان كەلمەسە، سپورتتى دامىتۋدى ەرجۇرەك قىزدارىمىزعا تاپسىرارمىز؟

«اباي-اقپارات»