باياناۋىلدا جالپىرەسپۋبليكالىق «قازاق كۇشىنىڭ كارتاسى» جوباسى اياسىنداعى العاشقى «بالۋان تاس ساپارى» ءوتتى. 

استانا، 31 تامىز – Qazaq kuresi اسسوتسياتسياسىنىڭ قولداۋىمەن «Baluan tas» ۇلتتىق سپورت تۇرلەرى جانە مادەنيەتى اكادەمياسى «قازاق كۇشىنىڭ كارتاسى» جوباسى اياسىندا العاشقى عىلىمي-تانىمدىق ەكسپەديتسياسىن وتكىزدى. «بالۋان تاس ساپارى» دەپ اتالعان بۇل ءىس-شارا قازاقتىڭ ۇلى پالۋانى قاجىمۇقان مۇڭايتپاسۇلى عۇمىرناماسىنا تيەسىلى تاريحي تاستى تانىستىرۋعا ارنالدى. 

ساپارعا «Baluan tas» اكادەمياسى جانىنداعى جۋرناليستەر پۋلى، قوعام قايراتكەرلەرى مەن عالىمدار، زيالى قاۋىم وكىلدەرى، سونداي-اق جىرشى-كۇيشىلەر قاتىستى. ەكسپەديتسيانى Qazaq kuresi اسسوتسياتسياسىنىڭ باسشىسى، بەلگىلى پالۋان دامير بەكبوسىن جانە «Baluan tas» ۇلتتىق سپورت تۇرلەرى جانە مادەنيەتى اكادەمياسىنىڭ پرەزيدەنتى، كۇش مادەنيەتىن زەرتتەۋشى عالىم ابىلايحان قالنازاروۆ باستاپ باردى.

ءبىر كۇنگە سوزىلعان مارشرۋت استاناداعى ازىرەت سۇلتان مەشىتىندە باستالىپ، ءماشھۇر ءجۇسىپ كوپەي كەسەنەسىنە زيارات جاساۋمەن جالعاستى. وندا ا.قالنازاروۆ ءوزى باسىپ شىعارعان «بالۋان تاس» قوستومدىعىن بۇل كىتاپتى جازۋدا اۋليە بابانىڭ باتىر-بالۋاندارعا قاتىستى جازبالارىنىڭ پايدالانىلعانىن اتاپ وتە وتىرىپ ءماشھۇر ءجۇسىپ كوپەي مۋزەيى قورىنا تاپسىردى. ونى اتانىڭ شوبەرەسى، وسى كەسەنەنىڭ شىراقشىسى اسەت پازىلوۆ قابىل الدى. ودان كەيىن قاتىسۋشىلار باياناۋىلداعى قاجىمۇقان كوتەرگەن ايگىلى قاجىمۇقان تاسىنا بارىپ، ونىڭ تاريحىمەن تانىستى.

ساپار بارىسىندا وسى تاريحي جادىگەر ورنالاسقان قانىش ساتباەۆ مۋزەيىندە ارنايى سالتاناتتى ءراسىم ءوتىپ، ونىڭ ديرەكتورى قايىرگەلدى ابىلعازينگە ا.قالنازاروۆتىڭ اتالمىش «بالۋان تاس» ەكى تومدىعى مەن «تاس پالۋان» لاقابىمەن تانىمال اتلەت، كينەس رەكوردتار كىتابىنىڭ رەكوردسمەنى ارمان سۇلەيمەننىڭ بىرقاتار تەمىر-سىمنان يىلگەن جادىگەرلەرى تابىستالدى. ال ايماقتىڭ سابىندىكول جاعاسىنداعى تابيعات اياسىندا اكادەميانىڭ تاعى ءبىر جوباسى – «كۇش لەكتسياسى» ۇيىمداستىرىلىپ، جاسۇلان ەسىمحان، ەستەمىس مامىرايحان سىندى جىرشى-كۇيشىلەر «الپامىس»، «باتىر بايان» سەكىلدى ەپوستار مەن تانىمال كۇي-جىرلاردى ورىندادى. كەشكىسىن ەكسپەديتسيا مۇشەلەرى قايتادان استاناعا ورالدى.

ءىس-شارا بارىسىندا قاتىسۋشىلار قازاقتىڭ باتىر-پالۋان تۇلعالارىنىڭ رۋحاني جانە كۇشتىك مۇراسىمەن جاقىنىراق تانىسىپ، ۇلى دالانىڭ ەرلىك ءداستۇرى مەن ۇلتتىق كۇش مادەنيەتىنىڭ ءمانىن سەزىندى. قاجىمۇقاننىڭ قولتاڭباسىنداي بولعان بالۋان تاستىڭ تاريحىن تانۋ ارقىلى ولار ۇلتتىق مۇرانىڭ جاڭا قىرىن اشتى. سونىمەن قاتار جەرگىلىكتى پالۋاندار مەن باسقا دا بالۋان تاستارعا قاتىستى دەرەكتەر مەن ماعۇلىماتتار حاتتالىپ، جيناقتالدى.

ءوز كەزەگىندە Qazaq kuresi اسسوتسياتسياسىنىڭ ديرەكتورى دامير بەكبوسىن بۇل باستامانىڭ ءمانىن ەرەكشە اتاپ ءوتتى:  «قازاقتىڭ كۇش مادەنيەتى – ءبىزدىڭ ۇلتتىق بولمىسىمىزدىڭ اجىراماس بولىگى. قاجىمۇقان سىندى الىپتاردىڭ كۇشتىك مۇراسىن دارىپتەۋ ارقىلى ءبىز جاس ۇرپاققا قايسارلىق پەن وتانسۇيگىشتىك ونەگەسىن جەتكىزە الامىز. «بالۋان تاس ساپارى» – سول جولداعى العاشقى قادام. بۇل باستامانىڭ جالعاسى ەل رۋحىن كوتەرىپ، ۇلتتىق سپورتتىڭ دامۋىنا سەرپىن بەرەدى دەپ سەنەمىن», – دەدى ول.

بەلگىلى مادەنيەتتانۋشى، پۋبليتسيست سەرىك ەرعالي بولسا، بىلاي دەپ تارقاتتى: «ابىلايحان قالنازار – الاش قۇندىلىقتارى مەن قاسيەتىن زەرتتەۋمەن عانا ەمەس، ونى اقسەلەۋ سەيدىمبەكتەرشە كىتاپ ەتىپ جاريالاپ، سودان كەيىنگى ساتىدا مەملەكەتتىك-قوعامدىق جوبالارعا اينالدىرىپ جۇرگەن ازاماتتىڭ ءبىرى. مىنا «بالۋان تاس ساپارى» جوباسى بىرەگەي. ويتكەنى ۇلى دالا وتكەنىنىڭ قاھارماندىق رۋحىنان بەدەر العان تاسىننىڭ بىردە-بىرەۋىنىڭ نازاردان تىس قالدىرماي، دارىپتەۋ ماسەلەسى ءالى دە جولعا قويىلمادى. ولار تۇركىلىك ماسشتابتاعى ياكۋتيادان تۇركياعا دەيىنگى ارالىقتاعى ورتاق كۇش مادەنيەتىنىڭ كودتارى. تىپتەن، اتتى مادەنيەتتىڭ سيمۆوليكالىق-ەتنوگرافيالىق بەلگىلەرى. ازىرگە دەيىن تابىلعان ونشاقتى بالۋان تاسى قولدان قويىلعان مەموريال تاقتالار مەن قۇرىلىستاردان الدەنەشە ەسە قۇندى. ەندىگى مىندەت، باعالاۋ مەن قورعاۋ، سوسىن ناسيحاتتاپ دارىپتەۋگە كەلىپ تىرەلىپ تۇر».

ال كۇش مادەنيەتىن زەرتتەۋشى عالىم ابىلايحان قالنازاروۆ ەكسپەديتسيانىڭ عىلىمي ءارى رۋحاني قىرىن ايشىقتاپ بەردى: «قازاق تاريحىنداعى ءاربىر بالۋان تاستىڭ ارتىندا حالىقتىڭ جادىندا ساقتالعان كيەلى وقيعا مەن اڭىز-ءافسانا بار. ءبىزدىڭ ماقساتىمىز – سول مۇرانى جيناقتاپ، عىلىمي اينالىمعا ەنگىزۋ جانە ونى بۇگىنگى مەملەكەتتىك قورعانىس پەن سپورتتىق-پاتريوتتىق يدەولوگيا جۇمىسىنا نەگىز ەتۋ. بۇل ەكسپەديتسيا – تەك وتكەندى ەسكە الۋ عانا ەمەس، قازىرگى جاستاردى اتا-بابامىزدىڭ ەرلىك داستۇرىنە باۋلۋىمەن دە ەرەكشە. ءبىزدىڭ وسى عىلىمي-تانىمدىق ساپارىمىزعا Qazaq kuresi اسسوتسياتسياسىنىڭ باسشىسى دامير بەكبوسىن، شىمكەنت قالالىق جانە پاۆلودار وبلىستىق قازاق كۇرەسى فەدەراتسيالارىنىڭ جەتەكشىلەرى بالتاباي اسان مەن دارحان جولومانوۆتىڭ قاتار قولداۋ كورسەتۋى دە كورەگەندىك پەن ۇلتتىق سپورتقا جاناشىرلىقتى تانىتادى», – دەدى ول.

بۇل ساپار – قازاق كۇشىنىڭ رۋحاني-مادەني ىزىمەن جاسالعان العاشقى ەكسپەديتسيا رەتىندە ەرەكشە ماڭىزعا يە. بۇدان ءارى جامبىل وبلىسى شۋ اۋدانىنداعى بالۋان شولاق كوتەرگەن تاس پەن اقمولا-كوكشەتاۋ وڭىرىندەگى بىرقاتار بالۋانتاستارعا ساپارلار جوسپارلانۋدا.

ۇيىمداستىرۋشىلاردىڭ ايتۋىنشا، «قازاق كۇشىنىڭ كارتاسى» جوباسى الداعى ۋاقىتتا بالۋان تاستاردىڭ گەوگرافيالىق ورنىن كارتاعا ءتۇسىرۋدى، ولارعا قاتىستى اڭىز-اڭگىمەلەردى جيناقتاپ، عىلىمي اينالىمعا ەنگىزۋدى، سونداي-اق جاستاردى تاريحي پالۋاندار ونەگەسى ارقىلى سپورت پەن ازاماتتىققا باۋلۋدى كوزدەيدى. سونىمەن قاتار جوبا جاڭا كۇشتىك-سپورتتىق مارشرۋتتار اشۋ ارقىلى قازاقستاننىڭ برەندتىك-تۋريستىك الەۋەتىن ارتتىرۋعا دا ۇلەس قوسپاق.

ەسكە سالا كەتەيىك، اتالمىش جوبا بيىل ءساۋىر ايىندا ۇلتتىق اكادەميالىق كىتاپحانادا «Baluan tas» ۇلتتىق سپورت تۇرلەرى جانە مادەنيەتى اكادەمياسى جۇمىسىمەن جوسپارلارى اياسىندا تانىستىرىلىپ، ونىڭ تۇساۋكەسەرى سەناتور بيبىگۇل جەكسەنباي جەتەكشىلىگىندەگى «باس رەداكتورلار كلۋبىنىڭ» قاتىسۋىمەن وتكەن بولاتىن.

قوسىمشا اقپارات:

ابىلايحان قالنازاروۆتىڭ اۆتورلىق جوباسىنىڭ ءبىرى – «قازاق كۇشىنىڭ كارتاسى» پروەكتىنىڭ باستى ماقسات-مىندەتتەرى كەلەسىدەي:

- بالۋان تاستاردىڭ گەوگرافيالىق ورىندارىن كارتالىق تىزىمگە ەنگىزىپ، تاريحي جانە مادەني-سپورتتىق مۇرا رەتىندە ساقتاۋعا جول اشۋ (ماتەريالدىق جانە ماتەريالدىق ەمەس).

- بالۋان تاستارعا قاتىستى اڭىز-ءافسانا، حيكايالارى مەن ەل اۋزىنداعى اڭگىمەلەر، تاريحي دەرەكتەردى جيناقتاۋ جانە وسىنداي كوشپەندىلىك سالاۋاتتى ءومىر سالتى مەن سپورتتىق-جاۋىنگەرلىك ەرلىك ءداستۇرىن عىلىمي اينالىم مەن اقپاراتتىق ورىسكە ەنگىزۋ.

- تاريحتاعى پالۋاندار مەن بالۋان تاستاردى قازىرگى رەاليلەرگە يدەولوگيالىق قۇرال رەتىندە ىڭعايلاۋ (جاستار مەن جاسوسپىرىمدەردى اتا تاريحتاعى بالۋاندار ونەگەسى ارقىلى سپورت پەن ازاماتتىققا باۋلۋ).

- اۋىر تاستاردى تانىستىرۋ ارقىلى الىپ كۇش يەلەرى مەن قازاق كۇرەسىنىڭ تاريحي ءرولىن   كورسەتۋ جانە سول ارقىلى ۇلتتىق يدەنتيفيكاتسيانى كۇشەيتۋ. – قازاقستاننىڭ برەندتىك- تۋريستىك م ارشرۋتتىق الەۋەتى مەن سپورتتىق-مادەني تارتىمدىلىعىنىڭ ارتۋىنا اتسالىسۋ.

Abai.kz