قازاقستان استاناسىنا يران يسلام رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى ماسۋد پەزەشكيان رەسمي ساپارمەن كەلدى. اقوردادا قۇرمەتتى قوناقتى قارسى الۋ ءراسىمى ءوتتى. مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆ پەن يران پرەزيدەنتى ماسۋد پەزەشكيان كەلىسسوز جۇرگىزدى.

قاسىم-جومارت توقاەۆ:

– اسا قۇرمەتتى پرەزيدەنت مىرزا، قازاقستانعا قوش كەلدىڭىز! ەلىمىزگە العاش رەت رەسمي ساپارمەن كەلىپ وتىرسىز. قازاقتا «كورشى تاتۋ بولسا – قۇت» دەگەن جاقسى ءسوز بار. ەكى ەلدى قارت كاسپي بايلانىستىرادى. قازاقستان يراندى جاقىن ءارى باۋىرلاس كورشى، ورتا شىعىستاعى سەنىمدى سەرىكتەس دەپ بىلەدى. ءبىز قاشاندا يرانعا تىلەۋلەسپىز. قيىندىقتارعا قاراماستان قارىم-قاتىناستى ۇزگەن جوقپىز. قازاق-يران بايلانىسىنىڭ تامىرى تەرەڭدە جاتىر. قوس حالىقتىڭ تاريحى – ورتاق، سالت-ءداستۇرى مەن مادەنيەتى – ۇقساس. ىقپالداستىعىمىز عاسىرلار بويى جالعاسىپ كەلە جاتىر. قازاق ەلى ءاردايىم يراندى قولدايدى، ارامىزدا ەشقانداي تۇيتكىل، ءيا بولماسا، شەشىلمەگەن ماسەلە جوق. سوندىقتان ەكى ەل اراسىنداعى قارىم-قاتىناستىڭ كەلەشەگى زور. قازاقستان مەن يران اراسىندا سىندارلى ساياسي ديالوگ قالىپتاسقان، ۇكىمەتتەرىمىز بىرلەسىپ جۇمىس ىستەيدى. ءوزارا ۋاعدالاستىقتارىمىز ورىندالۋدا، پارلامەنتارالىق بايلانىس تا نىعايىپ كەلەدى. ساۋدا-ەكونوميكا سالاسىنداعى الىس-بەرىس جىلدان جىلعا كۇشەيىپ كەلەدى. بيىلعى 10 ايدا كورسەتكىشتەر بىلتىرعىمەن سالىستىرعاندا 40 پايىزعا ارتتى. بۇل – ارينە، وتە جاقسى جەتىستىك. بىراق وسى قارقىندى توقتاتپاي، ءوزارا ساۋدا كولەمىن ۇلعايتا ءتۇسۋ قاجەت، – دەدى پرەزيدەنت.

ماسۋد پەزەشكيان:

– تاريحى تەرەڭ، مادەنيەتى باي باۋىرلاس، دوستاس قازاقستانعا كەلگەنىمە قۋانىشتىمىن. كوپتەگەن باعىتتا ىنتىماقتاستىعىمىز قارقىندى تۇردە دامىپ كەلەدى. ۇكىمەتتەرىمىز ناتيجەلى جۇمىس اتقارۋدا. ساياسي-ەكونوميكالىق، مادەني-گۋمانيتارلىق جانە قاۋىپسىزدىك سالالارىنداعى ىقپالداستىقتىڭ الەۋەتى زور دەپ ويلايمىن، – دەدى يران پرەزيدەنتى.

وسىدان سوڭ قازاقستان مەن يران پرەزيدەنتتەرىنىڭ كەلىسسوزى ەكى ەل دەلەگاتسيالارىنىڭ قاتىسۋىمەن كەڭەيتىلگەن قۇرامدا جالعاستى.

قاسىم-جومارت توقاەۆ قازاقستان كاسپي ايماعىنداعى ماڭىزدى ءارى سەنىمدى سەرىكتەس رەتىندە يرانمەن ىقپالداستىقتى نىعايتۋعا مۇددەلى ەكەنىن جەتكىزدى.

– ەكى ەلدىڭ ديپلوماتيالىق قاتىناس ورناتقانىنا 33 جىلدان استى. وسى كەزەڭدە تىعىز مەملەكەتارالىق ىنتىماقتاستىققا قول جەتكىزدىك. سىندارلى ساياسي ديالوگ قۇردىق. ۇكىمەتارالىق ەكونوميكالىق كوميسسيا بەلسەندى جۇمىس اتقارۋدا. پارلامەنتارالىق بايلانىس جولعا قويىلدى. اۋقىمدى شارتتىق-قۇقىقتىق نەگىز قالىپتاستى، ەلۋدەن استام كەلىسىم جاسالدى. حالىقارالىق ۇيىمدار اياسىندا ىقپالداستىعىمىز جالعاسىپ جاتىر. بۇل ءداستۇرلى دوستىق پەن ارىپتەستىگىمىزدىڭ ايقىن دالەلى ەكەنى ءسوزسىز، – دەدى پرەزيدەنت.

يران پرەزيدەنتى ءوزارا ساۋدا-ساتتىقتى 3 ميلليارد دوللارعا دەيىن جەتكىزۋگە نيەتتى ەكەنىن ءبىلدىردى. ماسۋد پەزەشكيان يران-قازاق قاتىناستارى تەرەڭنەن تامىر تارتاتىنىنا توقتالدى.

– ەكى ەل اراسىنداعى بايلانىستار ۇلى جىبەك جولى داۋىرىنەن باستاۋ الادى. تاۋەلسىزدىك العانعا دەيىن دە قازاقستانمەن اراداعى قارىم-قاتىناس ۇزىلگەن جوق. ءسىزدىڭ ەلىڭىزبەن ىنتىماقتاستىق ءبىز ءۇشىن وتە ماڭىزدى. ۇكىمەتارالىق، ۆەدومستۆوارالىق ىقپالداستىق جولعا قويىلعان. كوپتەگەن حالىقارالىق جانە ايماقتىق ماسەلەلەر بويىنشا قوس مەملەكەتتىڭ ۇستانىمى ۇقساس. ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداق، شانحاي ىنتىماقتاستىق ۇيىمى، يسلام ىنتىماقتاستىق ۇيىمى اياسىندا تىعىز ارەكەت ەتەمىز. بۇل باعىتتاعى جۇمىستى كۇشەيتۋ – ورتاق مىندەت. قازاقستانمەن اراداعى تاۋار اينالىمى 40 پايىزعا ارتتى. بۇل – وتە جاقسى كورسەتكىش. بۇدان بۇرىن ءوزارا ساۋدا-ساتتىقتى 3 ميلليارد دوللارعا دەيىن جەتكىزۋگە ۋاعدالاسقان ەدىك. وسى كەلىسىمدى جۇزەگە اسىرۋعا كۇش سالا بەرەمىز. سونىمەن قاتار يران يسلام رەسپۋبليكاسى مەن ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداق اراسىندا جاسالعان ەركىن ساۋدا كەلىسىمى ەكى ەلدىڭ ساۋدا-ەكونوميكالىق بايلانىستارىن كەڭەيتۋگە بەرىك نەگىز قالايدى، – دەدى يران پرەزيدەنتى.

مەملەكەت باسشىسى قازاقستان يرانعا جالپى قۇنى كەمىندە 200 ميلليون دوللار بولاتىن تاۋار تاسىمالداۋعا دايىن ەكەنىن ايتتى. كەلىسسوز بارىسىندا ساۋدا-ەكونوميكا، ينۆەستيتسيا سالالارىنداعى ىقپالداستىق پەرسپەكتيۆاسى قاراستىرىلدى.

– ءوزارا تاۋار اينالىمى جىلدان جىلعا ارتىپ كەلەدى. دەگەنمەن ساۋدا-ساتتىقتى ءارتاراپتاندىرۋ ماسەلەسىن ويلاستىرۋ كەرەك. اسىرەسە، اۋىل شارۋاشىلىعى، كولىك-لوگيستيكا، تاۋ-كەن، ءوندىرىس، مەديتسينا جانە وزىق تەحنولوگيالار سالالارىنداعى قارىم-قاتىناستى جانداندىرۋ قاجەت. بۇگىن قول قويىلاتىن قۇجاتتار ساياسي جانە ەكونوميكالىق الىس-بەرىستى دامىتۋعا تىڭ سەرپىن بەرەدى دەپ سەنەمىن، – دەدى مەملەكەت باسشىسى.

قاسىم-جومارت توقاەۆ تەگەراندا قازاقستاننىڭ ساۋدا ءۇيىن اشۋ باستاماسىنا قولداۋ ءبىلدىرىپ، ىسكەرلىك كەڭەستىڭ جۇمىسىن جانداندىرۋدىڭ، قازاقستان-يران بىرلەسكەن ساۋدا-ونەركاسىپ پالاتاسىنىڭ الەۋەتىن تولىق پايدالانۋدىڭ ماڭىزىن اتاپ ءوتتى.

جىل باسىنان بەرى يران قازاقستان ەكونوميكاسىنا 17,8 ميلليون دوللار تىكەلەي ينۆەستيتسيا سالعان.

يران كاسىپكەرلەرى الماتى وبلىسىندا ىرىمشىك زاۋىتىن، باتىس قازاقستان وبلىسىندا مال تەرىسىن وڭدەۋ كومبيناتىن اشۋ سەكىلدى جوبالارعا بەلسەنە اتسالىسىپ جاتىر.

قازاقستان بيزنەسمەندەرى دە يران نارىعىندا بىرقاتار جوبانى جۇزەگە اسىرۋدا.

تاراپتار سولتۇستىك – وڭتۇستىك كولىك ءدالىزى مەن قازاقستان – تۇرىكمەنستان – يران تەمىر جولىنىڭ الەۋەتىن ودان ءارى ارتتىرۋعا مۇددەلى ەكەنىن جەتكىزدى.

بيىلعى 10 ايدىڭ ناتيجەسى بويىنشا اتالعان باعىتتارمەن تاسىمالدانعان جۇكتىڭ كولەمى وتكەن جىلمەن سالىستىرعاندا 53 پايىزعا ارتقان.

پرەزيدەنتتەر ايماقارالىق بايلانىستى كۇشەيتۋ ءۇشىن كولىك-ترانزيت جولدارىن ودان ءارى ءارتاراپتاندىرۋ، اسىرەسە، كاسپي تەڭىزىندەگى پورت ينفراقۇرىلىمىن بىرلەسە دامىتۋ ماسەلەلەرىن تالقىلادى.

بۇدان بولەك، كەلىسسوزدە اۋىل شارۋاشىلىعى، ەنەرگەتيكا، تاۋ-كەن، تسيفرلاندىرۋ جانە جاساندى ينتەللەكت سالالارىندا بىرلەسكەن جوبالاردى ىسكە اسىرۋ پەرسپەكتيۆاسىنا نازار اۋدارىلدى.

ەكى ەل باسشىلارى مادەني-گۋمانيتارلىق بايلانىستاردى جانداندىرۋ ماسەلەسىن دە قوزعادى.

– يراننىڭ مۇراعاتتارىندا قازاق تاريحىنا قاتىستى كوپتەگەن جادىگەر ساقتالعان. عالىمدارىمىز ءال-فارابي مۇراسىن بىرلەسە زەرتتەۋدى قولعا الدى. قازاق جەرىندە ۇلى ويشىلعا ارنالعان تاريحي-مادەني كەشەن سالۋ ماسەلەسى قاراستىرىلىپ جاتىر. سونىمەن قاتار بۇگىن يران دەلەگاتسياسى قازاقستان تاريحىنا قاتىستى بىرقاتار قۇندى ەسكى قولجازبانىڭ كوشىرمەسىن الا كەلدى. سول ءۇشىن سىزگە زور ريزاشىلىعىمدى بىلدىرەمىن. بۇل قادام قوس حالىقتىڭ تاريحي بايلانىسىنىڭ تەرەڭ ەكەنىن دالەلدەي تۇسەدى، – دەدى قاسىم-جومارت توقاەۆ.

تاراپتار ەكى ەلدىڭ رۋحاني قۇندىلىقتارىن كەڭىنەن تانىستىرۋ ءۇشىن الداعى جىلدارى مادەنيەت كۇندەرىن وتكىزۋ، جوعارى وقۋ ورىندارى اراسىندا ستۋدەنت الماسۋدى جانداندىرۋ، مەديتسينالىق ۇيىمدار مەن فارماتسەۆتيكالىق ءوندىرىس ورىندارى اراسىندا سەرىكتەستىك ورناتۋ جونىندە ۋاعدالاستى.

Abai.kz