ءبىر ادامنىڭ الدەبىر كۇشتى جۋانداردان كورگەن قۇقايى جالقىنىڭ ەمەس، جالپىنىڭ تاعدىرىنا ۇلسارى انىق. ماڭايىنداعى ادامداردىڭ باسىنداعى حالگە بەزىرەيە قاراپ وتىرعان پەندەنىڭ ەرتەڭ تاپ سونداي كەپكە ۇشىراۋى ابدەن مۇمكىن عوي. ءبىز بۇگىن ەشتەڭەگە سەلت ەتپەيتىن، تاسجۇرەك جاندارعا اينالىپ بارامىز. حالقىنىڭ اۋباستاعى دارحان پەيىلىنەن، كەنەن تابيعاتىنان كەتىپ مەيىرىمسىزدەنە باستاعانىن باسقا ەمەس، ەلباسىنىڭ ءوزى دە بايقاعان سياقتى. ول ستۋدەنتتەرمەن، زيالى قاۋىممەن كەيىنگى كەزدەسۋلەرىنىڭ بارىسىندا الگىندەي ىشمەرەزدىكتىڭ قوياسىن اقتارىپ ايتۋدى شىعاردى.

قاتىگەزدىك حالىققا جوعارىداعى شەندى-شەكپەندىلەردەن، بايلىققا وڭاي قول جەتكىزگەن شىنجىر بالاق شۇبار توستەردەن جۇعىپ باستاعانىن تاقىرىپ ەتىپ الىپ قازاق ءباسپاسوزى تالاي جازعان، تالماي ايتقان بولاتىن. تومەندەگى ءبىز بايانداماق جايتتا سول ءبىر مەيرىمسىزدىكتىڭ، ادامدى ادام دەپ قۇرمەتتەۋدەن قالعان قوعامنىڭ، بىلەگى مىقتىلار بىلگەنىن ىستەپ باققان زاماننىڭ، جەڭ ۇشىنان جالعاسقان جالدى توپتىڭ جالعاندى جالپاعىنان كەشكەن ارەكەتىنەن حابار بەرەدى.

- جاۋجۇرەك مىرزادان جاپا شەككەن ادام رەتىندە مەن تۇيتكىلدى جايتتاردىڭ ءتۇيىنىن تارقاتىپ ايتۋعا بەل بايلادىم، - دەيدى رەداكتسيامىزعا حابارلاسقان جانار ەسىمدى زامانداسىمىز.

جاناردىڭ ايتۋىنا قاراعاندا، جاۋجۇرەك، ياعني ءادىلحان جاۋجۇرەكپەن اراداعى «جاۋلىق» «ءراش» ساۋدا ورتالىعىنىڭ (الماتى قالاسى) قۇرىلىسى اياقتالىپ، پايدالانۋعا بەرىلۋدىڭ قارساڭىندا باستالىپتى.

ءبىر ادامنىڭ الدەبىر كۇشتى جۋانداردان كورگەن قۇقايى جالقىنىڭ ەمەس، جالپىنىڭ تاعدىرىنا ۇلسارى انىق. ماڭايىنداعى ادامداردىڭ باسىنداعى حالگە بەزىرەيە قاراپ وتىرعان پەندەنىڭ ەرتەڭ تاپ سونداي كەپكە ۇشىراۋى ابدەن مۇمكىن عوي. ءبىز بۇگىن ەشتەڭەگە سەلت ەتپەيتىن، تاسجۇرەك جاندارعا اينالىپ بارامىز. حالقىنىڭ اۋباستاعى دارحان پەيىلىنەن، كەنەن تابيعاتىنان كەتىپ مەيىرىمسىزدەنە باستاعانىن باسقا ەمەس، ەلباسىنىڭ ءوزى دە بايقاعان سياقتى. ول ستۋدەنتتەرمەن، زيالى قاۋىممەن كەيىنگى كەزدەسۋلەرىنىڭ بارىسىندا الگىندەي ىشمەرەزدىكتىڭ قوياسىن اقتارىپ ايتۋدى شىعاردى.

قاتىگەزدىك حالىققا جوعارىداعى شەندى-شەكپەندىلەردەن، بايلىققا وڭاي قول جەتكىزگەن شىنجىر بالاق شۇبار توستەردەن جۇعىپ باستاعانىن تاقىرىپ ەتىپ الىپ قازاق ءباسپاسوزى تالاي جازعان، تالماي ايتقان بولاتىن. تومەندەگى ءبىز بايانداماق جايتتا سول ءبىر مەيرىمسىزدىكتىڭ، ادامدى ادام دەپ قۇرمەتتەۋدەن قالعان قوعامنىڭ، بىلەگى مىقتىلار بىلگەنىن ىستەپ باققان زاماننىڭ، جەڭ ۇشىنان جالعاسقان جالدى توپتىڭ جالعاندى جالپاعىنان كەشكەن ارەكەتىنەن حابار بەرەدى.

- جاۋجۇرەك مىرزادان جاپا شەككەن ادام رەتىندە مەن تۇيتكىلدى جايتتاردىڭ ءتۇيىنىن تارقاتىپ ايتۋعا بەل بايلادىم، - دەيدى رەداكتسيامىزعا حابارلاسقان جانار ەسىمدى زامانداسىمىز.

جاناردىڭ ايتۋىنا قاراعاندا، جاۋجۇرەك، ياعني ءادىلحان جاۋجۇرەكپەن اراداعى «جاۋلىق» «ءراش» ساۋدا ورتالىعىنىڭ (الماتى قالاسى) قۇرىلىسى اياقتالىپ، پايدالانۋعا بەرىلۋدىڭ قارساڭىندا باستالىپتى.

2005 جىلدىڭ قىركۇيەك ايىنىڭ العاشقى كۇنىندە «تيگورحاۋد» فيرماسى قۇرىلتايشىلارىنىڭ ءبىرى سايات ەسىمحانوۆقا وق اتىلادى.
- «تيگروحاۋدتىڭ» باس ديرەكتورى ءادىلحان جاۋجۇرەك مىرزا ساۋدا ورتالىعىنىڭ اشىلۋىنا ەكى اي قالعاندا سول كەزدەگى جىلجىمايتىن مۇلىكتىڭ قۇنى شارىقتاپ، ميلليونداعان دوللارمەن ەسەپتەلە باستاعاندا جالعىز ءوزى قوجايىن بولىپ قالۋدى ويلاسا كەرەك، - دەيدى جانار. وقيعا بولاردىڭ الدىندا عانا ەسىمحانوۆقا ءجونسىز جالا جابۋدان باس تارتقان مامانداردان «ارىلۋ» ناۋقانى ءجۇرىپ وتكەن كورىنەدى.

- الدىمەن ارامىزعا كىسى ءجۇرىپ، تيسەلى ۇلەسىمىزبەن، دۇنيە مۇلىكتەن باس تارتۋىمىزدىڭ قاجەتتىگى ەسكەرتىلدى. سوسىن باس ديرەكتورمەن مەنىڭ ءوزىم دە جولىعىپ اڭگىمەلەستىم. اڭگىمەنىڭ بارىسىنداعى قورقىنىشتى سوزدەردى كوتەرە الماي مەن قۇرساعىمداعى شاقالاقتان ايرىلدىم. تۇسىك تاستادىم. سونداعى بارىپ جاتقان اۋرۋحانادان دا دا مەنى قۋىپ شىقتى. ايتپاقشى، مەنىڭ ناۋقاسىمنىڭ جاي جاپسارى كورسەتىلگەن انىقتامانىڭ كوشىرىمەسى مەن ەم قابىلداۋعا بەرىلگەن جولداما جانە سوعان بايلانىستى جاۋجۇرەكتىڭ بىلدىرگەن «قۇندى پىكىرى» جاۋجۇرەكتىڭ ۇيىنەن تابىلدى،- دەپ قايران قالادى جانار.

ءبىر كەزدەگى سەرىكتەستەرىن قوقىتىپ ۇركىتىپ، قوقانلوقى جاساپ، ءزابىر-زاپا شەكتىرگەن، ولاردىڭ ورتاق ىسكە قوسقان ۇلەسىن مانسۇقتاعان ءادىلحان جاۋجۇرەك قازىر زاڭ بويىنشا قىلمىسى موينىنا قويىلىپ، جازاسىن وتەپ جاتىر. الايدا، قىلمىسى موينىنا قويىلعان ادامدى اقتاپ الۋدىڭ قامىنا كىرىسكەن ونىڭ جارى مەن قورعاۋشىسى ءباسپاسوز بىتكەندى شۋلاتىپ، قوعامدىق پىكىر تۋعىزىپ باعۋدا.

- ايتسەدە ولار اقيقاتتان جالتارىپ وتىر. ەگەر ولار شىندىقتىڭ جۇزىنە تۋرا قاراي الاتىن بولسا، «قولايسىز» قۇرىلتايشىلاردان قۇتىلۋ ءۇشىن جاۋجۇرەكتىڭ جاساعان ايلا ءتاسىلىن نەگە بۇركەمەلەيدى؟ بىزگە، سايات ەسىمحانوۆ پەن ماعان، ياعني جانار قۇرباەۆاعا، جاۋجۇرەكپەن ونىڭ جاقتاستارى جازىقسىز جالا جاۋىپ، بولماعان ىسكە جالعان كۋاگەرلەر تارتىپ، الگى كۋاگەرلەردىڭ اۋزىنا ءسوز سالىپ بەرىپ، قورعانۋ ماقساتىندا ءبىزدىڭ مەملەكەتتىك قۇزىرلى مەكەمەلەرگە جازعان ارىز شاعىمدارىمىزدى تانىس تامىرلارى ارقىلى تەكسەرىپ وتىرعانىن نەگە ايتپايدى؟ جەكەمەنشىك كاسىپورىننىڭ باس ديرەكتورى مەلەكەتتىك ورگانداعى ادامدارعا قالاي ىقپال ەتە العان؟ سونداي جاۋاپتى قىزمەتتەگى لاۋازىم يەلەرى زاڭسىز قارالعان ءىس تۋراسىندا ءادىلحان جاۋجۇرەككە نە سەبەپتى مالىمەت بەرىپ كەلگەن؟ - دەپ تاۋسىلادى جانار.

وسى ارادا وقىرمان قاۋىمعا ءسات توقپاقباەۆ دەيتىن گەنەرال-دەپۋتاتىمىز جايىندا ايتۋىمىزعا تۋرا كەلەدى. ءسات بەيسەمبايۇلى ەلباسىنىڭ اتىنا، ۇكىمەتكە دەپۋتات بولعالى بەرى التى رەت مالىمدەمە جاساپتى. سول مالىمدەمەلەرىنىڭ سوقتالىسى جاڭعى جاۋجۇرەكتىڭ باسىنداعى «درامامەن» بايلانىستى بولدى. ال، بۇل ءمان بەرىپ قاراۋعا ءتيىستى ماسەلە. ماسەلە بىلاي:
2008 جىلى ءماجىلىس دەپۋتاتتارى كەزەكتى دەمالىستارىنا شىعاردىڭ الدىندا توقپاقباەۆ الماتىداعى باقالشى ساۋداگەرلەر باسقان «تيگروحاۋد» بازارىنىڭ باس ديرەكتورى ءادىلحان جاۋجۇرەككە قوڭىراۋ شالىپ: «ءاي، الگى مەنىڭ اتىما جىبەرەتىن حاتتارىڭدى تەزدەتىپ جىبەرسەڭدەرشى» دەپ اشۋلانادى. توقپاباەۆتىڭ جاۋجۇرەككە وسىلاي دەپ قوڭىراۋ شالعانى جايىندا ەلىمىزدەگى ءباسپاسوزدىڭ ءبىرازى جازدى. ەلگە تاراتتى. ونى باسىنان ءتۇسىپ قايتالاپ جاتۋدىڭ قاجەتى جوق شىعار. توقپاقباەۆتىڭ «جاۋجۇرەككە قوڭىراۋ سوققان جوقپىن» دەگەنى دە وسى ءباسپاسوز ارقىلى بەلگىلى بولدى. ىزىنشە «ءيا، جاۋجۇرەككە قوڭىراۋ شالدىم. ماعان حالىق قالاۋلىسى رەتىندە مىڭداعان ادام ارىز شاعىم ايتىپ جاتادى. جاۋجۇرەك سونىڭ ءبىرى» دەپ اقتالىپ باققانىنان دا اقپارتقا قۇلاق توسىپ وتىراتىن جۇرت بىلەدى. سوسىن بۇل كىسى ءوزىنىڭ باتىرشالىستىعىنا باسىپ، ءارى دەپۋتات رەتىندەگى قۇقىنىڭ ەرەكەشە ەكەنىنە ەكپىن ءتۇسىرىپ «مەنىڭ جاۋجۇرەكپەن ۇيالى تەلەفون ارقىلى سويلەسكەنىم نەگە تىڭدالادى؟» دەپ شۋ كوتەرىپ، ءماجىلىستىڭ تورىنەن مالىمدەمە جاساپ تاستادى. سويتسەك، ساكەڭ بەكەرگە ءبۇلىنىپ، جاۋجۇرەك ماسەلەسىنە كەلگەندە بەكەرگە جانىعىپ جۇرمەگەن سياقتى. جانار جوعارىداعى «نەگە» دەپ تاۋسىلعان ساۋالىنىڭ قاتارىندا «تيگروحاۋد» ساۋدا ورتالىعىندا قارا تابان بۇقارادان قۇقىعى ەرەكشە تۇلعالاردىڭ تانىستارى، جاقىندارى قىزمەت ەتىپ، جالاقى الاتىنىن ايتادى.
- «تيگروحاۋدتا» دەپۋتاتتىڭ «مايدانداس سەرىگى» مەن بالالارىنىڭ تۇراقتى جالاقى الاتىنى جايىندا جاۋجۇرەكتىڭ جارى مەن قورعاۋشىسى نەگە جاق اشپايدى؟- دەيدى ول.

جانار قۇراباەۆا جاعاسىن ۇستاپ شوشىنا وتىرىپ جاۋجۇرەكتەن ۇرەيلەنىپ ءۇش جىل بويى جەر بەتىندەگى توزاقتى كەشكەنىن ەسكە الادى. كامىلەتكە جاسى تولماعان شيتتەي بالالارىن باۋىرىنا قىسىپ جاس انا جان ساۋعالاپ كۇن كەشىپتى. «زاتى نازىك ايەل ەمەس پە، ءادىلحان جاۋجۇرەكتىڭ زايىبى سول كەزدە بىزگە نەگە ارا تۇسپەدى؟ كۇيەۋىن نەگە جوسىقسىز ىستەن تيمادى؟ ول ءبىزدىڭ ورتاق ىسكە قوسقان ۇلەسىمىزدەن مۇلدە حابارسىز ەمەس ەدى عوي؟» دەگەن جانار قازىرگى كەزدە جاۋجۇرەكتىڭ جاقتاستارى سوتقا ءارتۇرلى باق ارقىلى قىسىم جاساپ جاتقانىن دا جاسىرىپ قالا المادى. سەبەبى جاۋجۇرەكتىڭ تۋمالاس جاقىن اعايىندارى اتىنان ات ۇركەتىن ايدىك قىزمەتتەردە ىستەيتىن كورىنەدى. ءبارى شەتىنەن توبەسىن بۇلت شالمايتىن بيىك تۇلعالار ەكەن-ءمىس. ولاردىڭ ءادىلحان جاۋجۇرەكتى تەمىر توردان سۋىرىپ الاتىن قۇزىرەتى دە بار ەكەن. بىراق، «ولاردىڭ» كىمدەر ەكەنىن جاپا شەگىپ ءزارازاپ بولىپ قالعان جانار ايتا المادى.

- جاۋجۇرەكتىڭ اسا اۋىر قىلمىس جاساعانىن ونىڭ قورعاۋشىسى جاقسى بىلەدى. سوندىقتان جاۋجۇرەكتىڭ مۇلكىن كەپىلدىككە قويىپ شىعۋ ءۇشىن جاساپ جاتقان ارەكەتى قر قپك 148 بابىنا قايشى كەلەتىنىن دە قورعاۋشى جاقسى بىلۋگە ءتيىس. ال ءبىز بولساق، ءبىر كەزدەگى ءادىلحان جاۋجۇرەكتىڭ سەرىكتەستەرى، داۋ داماي باستالعاننان بۇگىنگە دەيىن «تيگروحاۋدتىڭ» قارجىلىق-شارۋاشىلىق جۇمىسى قالاي ءجۇرىپ جاتقانىنان حابارسىزبىز. ءبىزدى جاۋجۇرەكتىڭ جاقتاستارى وفيسكە ماڭايلاتپايدى دا. كونستيتۋتسيالىق قاقىمىزدىڭ اياققا تاپتالعانىنا قاراماستان اۋەزوۆ اۋداندىق ىشكى ىستەر باسقارماسى دەپارتامەنتى 2009 جىلدىڭ 24 مامىرانان وسى كۇنگە دەيىن جاۋجۇرەكتىڭ ورىنباسارىنىڭ «قىبىن تاپپاي» دال بولىپ وتىر. «تيگروحاۋد» يمپەرياسىنا شاماسى قازاقستاننىڭ زاڭى جۇرمەۋگە اينالعان سياقتى. سالىق ورگاندارىنىڭ تەكسەرۋلەرى بويىنشا فيرمادا ميلليونداعان تەڭگەلەردىڭ جەلگە ۇشقانى انىقتالىپ ەدى. نەگە ەكەنى بەلگىسىز، قارجى پوليتسياسى اتالعان فيرمانىڭ سالىق تولەۋدەن جالتارعانىنا جايبىراقات قاراپ وتىر، ال الماتى ەكونوميكالىق سوتى بولسا ءبىزدىڭ تالاپ ەتىپ جازعان شاعىمدارىمىزعا نازار اۋدارار ەمەس، - دەپ اعىنان اقتارىلعان جانار جاقتاستارى جاۋجۇرەكتىڭ وزگە قىلمىسىن وسىلايشا جاسىرىپ جابۋعا كوشكەنىن مەڭزەدى.

توقپاقباەۆتاي دەپۋتاتتارى بار، توقپاعى مىقتى توپ ودان دا زورعىسىن بۇركەمەلەپ، مىسىق كومبە جاساي سالۋى ءتىپتى عاجاپ ەمەس. ال، مۇنداي توپتىڭ الدىندا كوررۋپتسيامەن كۇرەستىڭ ءوزى كوزاپارا ءىس بولىپ قالا بەرمەك. جانە ونى كورىپتە ءجۇرمىز.

«اباي-اقپارات»