يسا گامبار – ءازىربايجان وپپوزيتسياسىنىڭ سەركەسى. تۇڭعىش پرەزيدەنت ءابىلفاز ەلشىبەيدىڭ كەزىندە پارلامەنت توراعاسى قىزمەتىن اتقارعان. 2003 جىلعى پرەزيدەنت سايلاۋىندا رەسمي مالىمەتتەر بويىنشا 14 پايىز داۋىس العان. 2005 جىلعى پارلامەنت  سايلاۋىنا «ازادلىك» بلوگىنىڭ قۇرامىندا قاتىسقان. بلوكتىڭ 125 ورىندىق ميللي ماجىلىستە 8 دەپۋتاتى بار.

يسا گامبار – ءازىربايجان وپپوزيتسياسىنىڭ سەركەسى. تۇڭعىش پرەزيدەنت ءابىلفاز ەلشىبەيدىڭ كەزىندە پارلامەنت توراعاسى قىزمەتىن اتقارعان. 2003 جىلعى پرەزيدەنت سايلاۋىندا رەسمي مالىمەتتەر بويىنشا 14 پايىز داۋىس العان. 2005 جىلعى پارلامەنت  سايلاۋىنا «ازادلىك» بلوگىنىڭ قۇرامىندا قاتىسقان. بلوكتىڭ 125 ورىندىق ميللي ماجىلىستە 8 دەپۋتاتى بار.

– ءسىز بىرنەشە رەت پارلامەنت سايلاۋىنا، ءبىر رەت پرەزيدەنت سايلاۋىنا قاتىستىڭىز. ءسىز ايتقانداي، سايلاۋ قورىتىندىلارى بۇرمالانا بەرەتىن بولسا، وعان قارسى قولداناتىن شارالارىڭىز قالماسا، سايلاۋعا قاتىسىپ، بيلىكتىڭ جەڭىسىن زاڭداستىرىپ بەرگەنشە، نەگە بويكوت جاريالامايسىزدار؟
– ءازىربايجاندا سايلاۋعا بويكوت جاريالاۋعا نەگىز بولاتىن سەبەپتەر كوپ-اق، دەگەنمەن، «ولاي ىستەۋدەگى ماقسات نە؟» دەگەن سۇراققا جاۋاپ تاپپاي وتىرمىن. ەگەر بويكوت ەلدەگى جاعدايدى وزگەرتەتىنىن بىلسەم، مەن بويكوت جاريالاعانداردىڭ جاعىنا شىعار ەدىم. اليەۆتىكى سياقتى رەجيمدەر تۇرعاندا سايلاۋعا بويكوت جاريالاۋ ەشقانداي وڭ وزگەرىستەرگە اكەلمەيدى. ولار «وپپوزيتسيا حالىقتىڭ قولداۋىنا يە بولمايتىنىن ءبىلىپ، سايلاۋدان باس تارتتى» دەي سالادى دا، ناتيجەلەردى كوپ بۇرمالاماستان، كوپ كۇش جۇمساماستان جەڭىسكە جەتەدى.
ءبىزدىڭ قولىمىزدا كوپ مۇمكىندىك جوق ەكەنىن بىلەمىز، دەسەك تە سايلاۋ بارىسىندا جاعدايدى وزگەرتۋ مۇمكىندىگىن دە جوققا شىعارمايمىز. 2003 جىلعى سايلاۋ قارساڭىندا گرۋزياداعى جاعداي، 2004 جىلعى سايلاۋ قارساڭىنداعى ۋكرايناداعى جاعداي ازىربايجانداعىدان، اۆتوريتارلىق رەجيمدەگى تمد-نىڭ باسقا ەلدەرىنەن جاقسى بولدى دەپ ايتا المايمىن. ءتۇرلى شارتتاردىڭ جيىنتىعى بۇل ەلدەردە وزگەرىستەردىڭ ورىن الۋىنا الىپ كەلدى. شۋاقتى كۇندەردى كۇتىپ جاتا بەرۋ تاكتيكاسى ەش جاقسىلىق اپەرمەيدى. بوستاندىق، دەموكراتيا ءۇشىن ءدال قازىر ءبىز كۇرەسپەسەك، باسقا كىم، قاشان كۇرەسەدى؟
– 2003 جىلعى پرەزيدەنت سايلاۋىنىڭ قورىتىندىلارىن مويىندامايتىنىڭىزدى بىلەمىز. ءوز ءسوزىڭىزدى دالەلدەيتىن ايعاقتار بار ما؟ ءسىز قانشا پايىز داۋىس الدىم دەپ ەسەپتەيسىز؟
– ءبىزدىڭ قولىمىزدا «ادام» تاۋەلسىز الەۋمەتتانۋ ورتالىعى وتكىزگەن ەكزيت-پولل قورىتىندىلارى بار. ول بويىنشا، مەن – 46 پايىز، ال يلحام اليەۆ 24 پايىز داۋىس العان. ءبىزدىڭ قولىمىزدا 15 قازان، سايلاۋ بولعان كۇنى كەشكە قولىمىزعا تيگەن حاتتامالار بار. العاشقى بىرنەشە ءجۇز حاتتامانىڭ مالىمەتتەرىن قوسىپ، ەسەپتەپ كورسەك، مەن 50 پايىزدان ارتىق داۋىس الىپپىن. وكىنىشكە قاراي، بيلىكتەگىلەر سول كۇنى تۇننەن باستاپ، «مۋساۆات» پارتياسىنىڭ وكىلدەرىنە  شابۋىل جاساپ، قورقىتۋعا كوشتى، ال 16 قازاننان باستاپ بەيبىت ميتينگكە شىققانداردى قۋعىنداۋ باستالدى. سول كۇنى مىڭداعان ادام تۇتقىندالدى، ولاردىڭ اراسىندا «مۋساۆات» پارتياسىنىڭ مۇشەلەرى عانا ەمەس، سايلاۋ كەزىندە ساياسي بەلسەندىلىك كورسەتكەن جاي ادامدار دا بار. سونىمەن قاتار، بۇرمالانعان حاتتامالارعا قول قويۋدان باس تارتقان سايلاۋ كوميسسيالارىنىڭ مۇشەلەرىن دە جاپپاي اباقتىعا جابۋ شاراسى جۇرگىزىلدى. بوپسالاپ، قورقىتۋ ارەكەتتەرى دە كوپ بولدى.
– ءازىربايجاندا ءادىل سايلاۋ وتكىزۋگە باستى كەدەرگىلەر نە؟
– زاڭنىڭ جەتىلمەگەنى، كانديداتتارعا بىردەي جاعداي جاسالماۋى، سايلاۋ كوميسسيالارىنىڭ بيلىكتىڭ قاتاڭ باقىلاۋىندا بولاتىنى، جانە ت.ب. مۇنىڭ ءبارى بيلىكتىڭ ءادىل سايلاۋ وتكىزۋگە ساياسي جىگەرىنىڭ جەتپەيتىنىنەن بولىپ وتىر. ءبىزدىڭ باعىمىز با، سورىمىز با، بىزدەگى جاعداي، ايتالىق، رەسەيدەگىدەن مۇلدە وزگەشە. وندا سايلاۋ ءادىل وتكەن كۇننىڭ وزىندە دەموكراتيالىق كۇشتەر بالەندەي جەڭىسكە جەتە الماس ەدى. بىزدە كەرىسىنشە، وپپوزيتسيا جىلدار بويى تۇقىرتىلىپ، قۋعىندالىپ كەلسە دە حالىقتىڭ ۇلكەن قولداۋىنا يە. سەبەبى حالىق ەلدە وزگەرىس بولعانىن قالايدى. وكىمەت ءوزى ءۇشىن الەۋمەتتىك زەرتتەۋلەر جۇرگىزىپ، حالىقتىڭ كوڭىل-كۇيىن باقىلاپ وتىرادى. سول زەرتتەۋلەر نەگىزىندە ولار سايلاۋدا جەڭىلىپ قالاتىنىن ءبىلىپ، ءتۇرلى ادىستەرگە بارادى.
– حالىقتىڭ بيلىككە نارازى بولۋىنىڭ سەبەبى نە؟
– حالىق ادىلەتسىزدىكتەن شارشادى. ەكونوميكانى دامىتۋعا ەشقانداي العىشارت بولماسا، ونى حالىق تا تۇسىنەر ەدى. مۇناي ساتۋدان ءتۇسىپ جاتقان اقشانىڭ ەكونوميكاعا جۇمىس ىستەپ وتىرماعانىن جۇرت جاقسى بىلەدى. مەملەكەت باسشىسى مەن ونىڭ اينالاسىنداعى ۇركەردەي توپتىڭ قالاي شالقىپ ءومىر ءسۇرىپ جاتقانى دا بارىمىزگە ايان. «ەليتا» مەن حالىق اراسىنداعى ايىرماشىلىق كۇننەن-كۇنگە ۇلعايىپ بارادى. جۇمىسسىزدىق، جالاقىنىڭ ازدىعى، قىمباتشىلىق، ۇكىمەتتىڭ شاراسىزدىعى – وسىنىڭ بارلىعى حالىقتىڭ نارازىلىعىن كۇشەيتىپ وتىر.
ەكىنشى سەبەپ – قاراباق ماسەلەسىنىڭ شەشىلمەۋى. ءازىربايجاننىڭ ءبىراز جەرى بوتەن ەلدىڭ وككۋپاتسياسىندا قالىپ وتىر، ون بەس جىلدان بەرى اليەۆتەر رەجيمى قاراباقتى قايتارۋدا ءبىر ادىم دا العا جىلجي العان جوق.
– قازاقستاندا «دەموكراتيالىق كۇشتەر بىتىراڭقى، ليدەرلەردىڭ امبيتسياسى كۇشتى، سوندىقتان ولار بيلىككە قارسى بىرلەسىپ كۇرەسە الماي وتىر»  دەگەن پىكىر بار. ءازىربايجاندا قالاي؟
– بىزدە دە مۇنداي پىكىرلەر كوپ ايتىلادى. ونىڭ قولدايتىن جاعى دا، قولدامايتىن جاعى دا بار. بىرىنشىدەن، كوپپارتيالى جۇيەنىڭ بولۋى ەل ءۇشىن دە، ادىلەتتى سايلاۋ ءۇشىن دە ەش كەدەرگى بولا المايدى. ەكىنشىدەن، سانى كوپ، ساپاسى جوق پارتيالاردىڭ بولۋىنا ادىلەتسىز سايلاۋلار كىنالى. سايلاۋ ەرەجەگە ساي وتكەن جاعدايدا، ءبىر-ەكى ناۋقاننان كەيىن حالىقتىڭ كوكەيىنەن شىعاتىن پارتيا جەڭىسكە جەتەر ەدى دە، قاي پارتيانىڭ قۋىرشاق ەكەنىن جۇرتتىڭ ءبارى تۇسىنگەن بولار ەدى. ساياسي كۇشتەر ءوز-وزىنەن حالىققا ۇنامدى ساياسي توپتاردىڭ ماڭايىنا شوعىرلانار ەدى. ۇشىنشىدەن، سايلاۋ ءادىل وتەتىن بولسا، وپپوزيتسيانىڭ بىرلىكتە بولعان-بولماعانى كوپ ءرول ويناماس ەدى. بيلىك پارتياسى ەلۋ پايىزدان ارتىق داۋىس الا الماسا، ەكىنشى كەزەڭگە قالۋى ءتيىس. ال ەكىنشى كەزەڭنىڭ شىنىمەن بولاتىنىن سەزگەن دەموكراتيالىق كۇشتەر ءوز بەتىمەن-اق وداق قۇرادى.
2005 جىلعى پارلامەنت سايلاۋىندا بەلدى ءۇش وپپوزيتسيالىق پارتيا بىرلەسىپ، «ازادلىك» بلوگىن قۇرىپ كوردىك. بىزدە سايلاۋ تەك ماجوريتارلىق وكرۋگتار بويىنشا وتەتىن بولسا دا، ءبىز بارلىق ايماقتار بويىنشا ورتاق كانديداتتان شىعاردىق. ورتاق ساياسي پلاتفورما جاساپ، سايلاۋ كامپانياسىن بىرلەسىپ وتكىزدىك، ەلدىڭ بارلىق ايماقتارىن بىرگە ارالاپ شىقتىق.  ايماقتاردىڭ جارتىسىندا ءبىزدىڭ بلوكتىڭ كانديداتتارى جەڭىسكە جەتتى. ودان نە شىقتى؟ بيلىكتەگىلەر داۋىس بەرۋ قورىتىندىلارىن بۇرىنعىدان دا دورەكى ادىستەرمەن بۇرمالادى. ونداعان مىڭ ادام ءوز داۋىستارىن قورعاپ الاڭعا شىققان ەدى، ولاردى باسىپ-جانىشتادى، قۋعىنداپ، قاماۋعا الدى. وپپوزيتسيانىڭ بىرلەسۋى ماسەلەنى شەشىپ بەرمەيتىنى سوندا بەلگىلى بولدى. ماسەلە وپپوزيتسيانىڭ اركەلكىلىگىندە ەمەس، ماسەلە بيلىكتىڭ ءادىل سايلاۋ وتكىزۋدى قالامايتىندىعىندا. وپپوزيتسيانىڭ بىتىراڭقىلىعى تۋرالى اڭىزدى ويلاپ تاۋىپ، ءوز ماقساتىنا پايدالانىپ جۇرگەن – ءازىربايجان وكىمەتى. بۇل اڭىز تەك بىزدە ەمەس، بيلىكتىڭ قىلمىسىن جاسىرىپ-جابۋدى ماقسات ەتكەن اۆتوكراتيالىق ەلدەردىڭ كوپشىلىگىندە كادەگە جاراپ ءجۇر. شىنتۋايتىنا كەلەر بولساق، بەلگىلى ءبىر سەبەپتەرمەن بىزدەگى بۇرمالاۋشىلىقتارعا كوز جۇما قاراپ وتىرعان حالىقارالىق ۇيىمدار دا وسى ستەرەوتيپتى ءوز ىڭعايىنا پايدالانادى. بۇل پىكىر بوستاندىق ءۇشىن كۇرەسۋگە ەرىنەتىن نەمەسە اشىق كۇرەستەن قورقاتىن ادامدار ءۇشىن جاقسى قورعان بولىپ وتىر.
– ونداعان جىلدار بويعى كۇرەس ناتيجە بەرمەي كەلەدى دەيسىز. بىزدە «حالىقتىڭ سانا-سەزىمى كۇرەسكە دايىن ەمەس» دەگەن پىكىر بار. سوڭعى جىلدارى كەيبىر ساياساتكەرلەر سول ءۇشىن دە حالىقتىڭ كوزىن اشىپ، اعارتۋ تاكتيكاسىن تاڭدادى. ءسىزدىڭ بۇعان كوزقاراسىڭىز قالاي؟
– دەموكراتيالىق وزگەرىستەردەن ءۇمىت كۇتۋ ءۇشىن قوعامدىق سانا بەلگىلى ءبىر دەڭگەيدە بولۋى كەرەك دەگەن ءجون پىكىر. ءوز باسىم ءازىربايجان حالقىنىڭ سانا-سەزىمى تومەن دەپ ايتا المايمىن. وسىدان ءبىر عاسىر بۇرىن، 1918 جىلى يسلام مەملەكەتتەرىنىڭ ىشىندە تۇڭعىش رەت ءازىربايجان ەركىن دە دەموكراتيالىق مەملەكەت قۇرىپ، ەۋروپا ەلدەرىنىڭ كوپشىلىگىنەن بۇرىن ايەلدەرگە سايلاۋ قۇقىعىن بەرگەن بولسا، بۇل حالىقتىڭ دەڭگەيى تومەندەپ قالدى دەۋ اقىلعا سىيمايدى.  حالىقتىڭ ءجۇز پايىزى ساۋاتتى، بەلسەندى بولسا عانا دەموكراتيا ورنايدى دەگەن دە دۇرىس كوزقاراس دەپ سانامايمىن. ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستان كەيىن جاپونداردىڭ بارلىعى «دەموكراتيا كەرەك!» دەپ اتتانداپ تۇردى دەپ ويلامايمىن. بيلىكتەگىلەردىڭ سانالى شەشىمىنىڭ ارقاسىندا حالىق تا وزگەرىستىڭ كەرەك ەكەنىن ءتۇسىندى. ايتالىق، ۋكراينادا حالىقتىڭ ساۋاتى بەلارۋستاردان، گرۋزيندەردىڭ ساۋاتى ارميانداردان جوعارى دەپ ويلامايمىن.   
ال قازاقستانداعى ساياساتكەرلەردىڭ اعارتۋ جولىن تاڭداۋىن دۇرىس ەمەس دەپ ايتۋعا قاقىم جوق. كەز كەلگەن پاتريوت ادام ءوز ەلىنىڭ كادەسىنە جارايتىن بەلگىلى ءبىر شارۋامەن اينالىسۋى كەرەك. ەگەر ولار بۇدان باسقا جول جوق دەپ جاتسا، وندا ولاردىڭ ءوز پايىمى سولاي شىعار. دەگەنمەن، قازاقتاردىڭ دا دەموكراتيالىق سانا-سەزىمى باسقا حالىقتاردان تومەن دەي الماس ەدىم.
– قازاقستان ساياساتتانۋشىلارىنىڭ اراسىندا ەلدەگى دەموكراتيالىق كۇشتەرگە قاتىستى «ولار حالىقتان تىم الشاق» جانە «ورنىعىپ قالعان پارتيا باسشىلارىنان حالىق جالىقتى، حالىق مۇلدە جاڭا ادامدى كورگىسى كەلەدى» دەگەن پىكىر بار. ءازىربايجاندا دا وسىنداي سوزدەردى ءجيى ەستيمىز...
–  ءازىربايجاندا وتە ءبىلىمدى ساياساتتانۋشىلار كوپ، ولاردىڭ كوپشىلىگىن ءوز باسىم سىيلايمىن، پىكىرلەرىن ەسكەرەمىن. بىراق ساياساتتانۋشى مەن ساياساتكەر – جازۋشى مەن سىنشى سياقتى كاتەگوريالار. سىنشى جاقسى سىن ايتقانىمەن ەشقاشان جازۋشى بولا الماۋى مۇمكىن. سول سياقتى ساياساتتانۋشىلار دا ءبىزدىڭ جاعدايعا تەوريالىق تۇرعىدان قارايدى، ال ناقتى جاعدايدى كوبىنە ەسكەرمەيدى. ءبىز ءبىر مەكەمەدە ەلمەن كەزدەسۋ وتكىزسەك، ول مەكەمە باسشىسى ەرتەڭىندە جۇمىستان الىنادى، ال مەيرامحانانى جالداساق، ونىڭ بيزنەسىن تارتىپ الۋى مۇمكىن. ءار كەزدەسۋدى ۇيىمداستىرعان سايىن ءبىز حالىققا زيانىمىزدى تيگىزبەس ءۇشىن وسى فاكتورلاردىڭ ءبارىن ەسكەرىپ بارىپ، ابايلاپ ارەكەت ەتەمىز. حالىقپەن قاۋىشقان ءاربىر ءساتىمىز – ءبىز ءۇشىن ۇلكەن جەڭىس. وسىنى كەدەرگىلەردىڭ ءبارىن بىلە تۇرا، بيلىكتىڭ ايت دەگەنىن ايتىپ وتىراتىن «تاۋەلسىز» ساراپشىلار دا جەتكىلىكتى. ولاردىڭ ماقساتى – بەدەلى بار ساياساتكەرلەردى تۇقىرتۋ.
ال «ورنىعىپ العان باسشىلار» ماسەلەسىنە كەلسەك. بىرىنشىدەن، پارتيا باسشىسىن سايلاۋ، ورنىنان الۋ – سول پارتيا مۇشەلەرىنىڭ قولىنداعى شارۋا. 2001 جىلى ءبىزدىڭ «مۋساۆات» پارتياسىنىڭ جارعىسىنا  مەنىڭ باستاماممەن وسى ماسەلەگە قاتىستى وزگەرىس ەنگىزىلدى. ءبىر ادام پارتيانىڭ سايلانبالى ورگانىندا ەكى مەرزىمنەن ارتىق قىزمەت ەتە المايدى. بۇل تالاپ توراعا رەتىندە ماعان دا قاتىستى. ءبىز بۇل ماسەلەنى پارتيانىڭ جارعىسى دەڭگەيىندە شەشتىك.
ماسەلەگە جالپى تۇرعىدان قارايتىن بولساق، وپپوزيتسياداعى ساياسات – مونوپوليالاۋعا بولاتىن سالا ەمەس. ەگەر بىرەۋ بىزدەن دە اقىلدى، ىزدەنىمپاز، باتىل، حاريزمالى تۇلعامىن دەسە، پارتيانى باسقارسىن. جىلدار بويى سەرىكتەرىمىزبەن بىرگە تالاي تەپەرىشتى كورىپ كەلەمىز. بۇل – جابىسىپ وتىراتىنداي مامىق تا جايلى ورىن ەمەس. ونىڭ ۇستىنە، حالىقتىڭ كوكەيىنەن شىعاتىن جاڭا ساياسي توپ جارق ەتىپ شىقسا، ولار بۇرىنعى «ساقالدى» ساياساتكەرلەردى وپ-وڭاي ىعىستىرا الادى. ءبىز – پوليتسيانى جىبەرىپ قورقىتاتىن نەمەسە ساراي «ساراپشىلارىنا» تاپسىرىس بەرىپ قولدان رەيتينگ جاساتاتىن ءامىرى كۇشتى وكىمەت ەمەسپىز. ءبىز حالىقتى ءوز قولاستىمىزدا كۇشپەن ۇستاپ وتىرا المايمىز. وپپوزيتسيا الاڭى – بيلىككە نارازى ازاماتتاردىڭ باسىن قوساتىن الاڭ. مۇندا كەز كەلگەن سانالى ادامعا ورىن تابىلادى.
– پارتيانىڭ «يەني مۋساۆات» اتتى ءوز گازەتى بار ەكەن. بۇدان باسقا قانداي اقپاراتتىق رەسۋرستارىڭىز بار؟ حالىققا ءوز يدەيالارىڭىزدى قالاي جەتكىزەسىزدەر؟
– «يەني مۋساۆاتتىڭ» قۇرىلتايشىسى – مەنمىن، بىراق ءوز باسىم بۇل گازەتتىڭ ىسىنە مۇلدە ارالاسپايمىن، ولار گازەتتى شىعارۋ بارىسىندا مەنىمەن اقىلداسپايدى. ەل ىشىندە وقىرمانداردىڭ ەسەبىنەن كۇن كورۋگە كۇش سالىپ وتىرعان بىرنەشە باسىلىم بار. ولار وبەكتيۆتى، شىنشىل اقپارات بەرۋ ارقىلى وقىرمانداردى كوپتەپ تارتۋعا تىرىسادى. «تۇران» دەگەن تاۋەلسىز اقپارات اگەنتتىگى بار. سونىمەن قاتار، بيلىكتىڭ قاراۋىندا بولسا دا، وقىرمانداردى قاراتۋ ءۇشىن ءبىزدىڭ دە اقپاراتتارىمىزدى بەرىپ وتىراتىن اقپارات اگەنتتىگى جانە بار. تەلەارنالار ءبىزدى ماڭايىنا جولاتپايدى. ءبىزدىڭ تومەنگى دارەجەدەگى وكىلدەرىمىزدى اراكىدىك بەيتاراپ ءبىر تاقىرىپتار بويىنشا پىكىر ايتۋعا شاقىرىپ قويادى.
– ءبىزدىڭ ەل 2010 جىلى ەقىۇ-عا توراعالىق ەتەتىن بولدى. ەل ىشىندە قازاقستان مۇنداي حالىقارالىق ۇيىمدى باسقارۋعا ءازىر ەمەس دەگەن پىكىرلەر بار. ءسىزدىڭ نە ايتارىڭىز بار؟
– ەقىۇ-عا تمد-نىڭ جاڭا تاۋەلسىز مەملەكەتتەرى تەڭ دارەجەلى مۇشە رەتىندە كىرگەلى ءبىراز ۋاقىت بولدى. بۇل ۇيىمنىڭ باسقارۋ ورگاندارىنا ءبىزدىڭ ارامىزدان دا كەيبىر ەلدەردى تارتاتىن مەرزىم جەتكەن سياقتى. ەكىنشى جاعىنان، ەقىۇ-نىڭ ءوزى داعدارىسقا ۇشىرادى. ءبىز ەۋروپالىق ساياساتكەرلەرمەن كەزدەسۋلەردە: «ەگەر سىزدەر ءبىزدىڭ ەلدەردە دەموكراتيا باعىتىندا ناقتى وزگەرىستەر جاساۋعا ۇمتىلماساڭىزدار، سىزدەردىڭ قۇرىلىمدارىڭىز دا بىرتىندەپ ءبىزدىڭ جۇيەگە ۇقساپ كەتەدى»، – دەگەندى ءجيى ەسكەرتەمىز. ماسەلەن، ەقىۇ شەشەنستانداعى ادام قۇقىقتارىنىڭ بۇزىلۋى ماسەلەسىن تالقىعا سالسا، ءازىربايجان دەلەگاتسياسىنىڭ وكىلدەرى رەسەيدى قولداپ شىعادى. ويتكەنى، ەرتەڭ ازىربايجانداعى سايلاۋ ناتيجەلەرىنىڭ بۇرمالانۋى ماسەلەسى ءسوز بولسا، ولار ماسكەۋدىڭ كومەگىنە سۇيەنەدى. پوستكەڭەستىك ەلدەردىڭ كوپشىلىگى وسىنداي «كوماندا بولىپ قارسى تۇرۋ» تاكتيكاسىن قولدانادى. قازىر ەۋروپا كەڭەسىنىڭ پارلامەنت اسسامبلەياسىندا ەۋروپادا قاسيەتتى سانالاتىن جالپىعا ورتاق ادام قۇقىقتارى نورمالارىن مۇلدە جوققا شىعاراتىن وتە كۇشتى ءارى تۇراقتى توپ پايدا بولدى. بۇل – وتە قاۋىپتى تەندەنتسيا. ءبىر جاعىنان ءبىزدىڭ ەلدىڭ حالىقارالىق ۇيىمدى باسقارۋ قۇقىعىن ەشكىم شەكتەمەۋى كەرەك. ەكىنشى جاعىنان، ەگەر دەموكراتيادان الشاق ساياسي رەجيمى بار ەل وسىنداي حالىقارالىق ۇيىمدى باسقاراتىن بولسا، وندا ول ۇيىمنىڭ وسىعان دەيىن ايتىپ كەلگەن بارلىق قۇندىلىقتارى ادىرەم قالادى. مۇندا اڭگىمە تەك قازاقستان تۋرالى عانا ەمەس، ەگەر بۇل ورىنعا ءازىربايجان نەمەسە رەسەي بارادى دەسە دە، ءبىز وسىنى ايتقان بولار ەدىك. ەۋروپانىڭ ينتەللەكتۋالدارى وسى ماسەلە توڭىرەگىندە مىقتاپ ويلانۋى ءتيىس.  
مەنىڭ بايقاۋىمشا، قازاقستاندا ەكونوميكالىق ەركىندىك سالاسىندا جاعداي ازىربايجانداعىدان اناعۇرلىم جاقسى. ال ەكونوميكا – ساياسي ەركىندىكتىڭ نەگىزى. ەگەر ەكونوميكالىق ەركىندىك ساقتالىپ، ءارى قاراي وركەن جايا بەرەتىن بولسا، ەرتە مە، كەش پە، ساياساتتا وڭ وزگەرىستەر بولماي قويمايدى. وكىنىشكە قاراي، ءازىربايجاندا تەك ساياسات قانا ەمەس، ەكونوميكا دا تولىق ءبىر توپتىڭ ۋىسىنا شوعىرلانعان. بۇل – وتە قاۋىپتى تەندەنتسيا.
– پرەزيدەنت يلحام اليەۆ ءالى جاس. ساراپشىلار ونىڭ بەس جىلدان سوڭ بيلىكتەن وپ-وڭاي كەتىپ قالاتىنىنا سەنبەيدى. ول قانداي ارەكەتتەرگە بارۋى مۇمكىن؟
–  بەس جىلدىڭ ىشىندە نە بولاتىنىن بولجاۋ قيىن. ءبىز «ولار ەرتەڭ نە ىستەيدى؟ بەس جىلدان سوڭ نە ىستەۋى مۇمكىن؟» دەپ قاراپ وتىرماق ەمەسپىز. بيلىكتىڭ سان ءتۇرلى كەدەرگىلەرىنە قاراماستان، ءبىز جەڭىسكە جەتۋدەن دامەلىمىز. وسى كۇزدە بولاتىن سايلاۋدا-اق جەڭىسكە جەتىپ، ءازىربايجاندى دەموكراتيانىڭ جولىنا تۇسىرمەك نيەتتەمىز.

– راحمەت.

مۇحتار سەڭگىرباي، تاۋەلسىز جۋرناليست.