اقش مەملەكەتتىك دەپارتامەنتىنىڭ ادام قۇقىقتارى جونىندەگى جىل سايىنعى ەسەبى جاريالاندى.
2009 جىلى دا ەلىمىزدە بۇل باعىتتاعى وڭ وزگەرىستەر كوپ بايقالا قويمادى. ادام قۇقىقتارىنا قاتىستى مىناداي مəسەلەلەر ورىن الدى:
ازاماتتاردىڭ ءوز ۇكىمەتىن وزگەرتۋگە قاتىستى قۇقىقتارىن قاتاڭ شەكتەۋ;
əسكەردەگى كىسى ولىمىنە əكەپ سوققان əلىمجەتتىك;
قاماۋعا الىنعاندار مەن تۇرمەگە جابىلعانداردى قورلاۋ;
تۇرمەلەردەگى دەنساۋلىققا قاۋىپتى جاعداي;
زاڭسىز تۇتقىنداۋ جəنە قاماۋعا الۋ، تəۋەلسىز سوت جۇيەسىنىڭ جوقتىعى;
ءسوز، ءباسپاسوز، ۇيىمدارعا بىرىگۋ بوستاندىعىن  شەكتەۋ;
əسىرەسە قۇقىق قورعاۋ ورگاندارى مەن سوت جۇيەسىندە كەڭىنەن تاراعان سىبايلاس جەمقورلىق;
ساياسي پارتيالاردى تىركەۋ تالاپتارىنىڭ تىيىم سالۋ سيپاتىندا بولۋى;
ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمداردىڭ جۇمىسىنا شەك قويۋ;
əيەلدەردى كەمسىتۋ جəنە ولارعا زورلىق-زومبىلىق جاساۋ;
ادام ساۋداسى جəنە قوعامدىق كەمسىتۋشىلىك.

اقش مەملەكەتتىك دەپارتامەنتىنىڭ ادام قۇقىقتارى جونىندەگى جىل سايىنعى ەسەبى جاريالاندى.
2009 جىلى دا ەلىمىزدە بۇل باعىتتاعى وڭ وزگەرىستەر كوپ بايقالا قويمادى. ادام قۇقىقتارىنا قاتىستى مىناداي مəسەلەلەر ورىن الدى:
ازاماتتاردىڭ ءوز ۇكىمەتىن وزگەرتۋگە قاتىستى قۇقىقتارىن قاتاڭ شەكتەۋ;
əسكەردەگى كىسى ولىمىنە əكەپ سوققان əلىمجەتتىك;
قاماۋعا الىنعاندار مەن تۇرمەگە جابىلعانداردى قورلاۋ;
تۇرمەلەردەگى دەنساۋلىققا قاۋىپتى جاعداي;
زاڭسىز تۇتقىنداۋ جəنە قاماۋعا الۋ، تəۋەلسىز سوت جۇيەسىنىڭ جوقتىعى;
ءسوز، ءباسپاسوز، ۇيىمدارعا بىرىگۋ بوستاندىعىن  شەكتەۋ;
əسىرەسە قۇقىق قورعاۋ ورگاندارى مەن سوت جۇيەسىندە كەڭىنەن تاراعان سىبايلاس جەمقورلىق;
ساياسي پارتيالاردى تىركەۋ تالاپتارىنىڭ تىيىم سالۋ سيپاتىندا بولۋى;
ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمداردىڭ جۇمىسىنا شەك قويۋ;
əيەلدەردى كەمسىتۋ جəنە ولارعا زورلىق-زومبىلىق جاساۋ;
ادام ساۋداسى جəنە قوعامدىق كەمسىتۋشىلىك.

مامىر ايىنداعى قازاقستانعا ساپارى بارىسىندا بۇۇ-نىڭ ازاپتاۋ جəنە باسقا دا قاتىگەزدىك تۇرلەرى، ادامگەرشىلىككە جاتپايتىن نەمەسە ار-نامىستى قورلايتىن ءىس-əرەكەت پەن جازا تۇرلەرى جونىندەگى ارنايى باقىلاۋشىسى مانفرەد نوۆاك بىرنەشە تۇرمە مەن قاماۋ ورنىن تەكسەردى. ونىڭ باستاپقى پايىمى بويىنشا ازاپتاۋ ەلدە كەڭ تاراماعان، بىراق قالىپتاسقان جازاسىزدىق جاعدايى پوليتسياعا قىلمىستى مويىنداتۋ ماقساتىندا شەكتەن شىعاتىن قاتتى سوققىعا جىعۋ جانە قىلقىندىرۋ سەكىلدى ادىستەردى پايدالانۋعا مۇمكىنشىلىك بەرەدى. پوليتسيا ازاپتاۋ تۋرالى شاعىمداردى تەرگەۋدى وتە سيرەك جۇرگىزدى.
نوۆاكتىڭ ايتۋىنشا، ول ادام قۇقىقتارىن باقىلاۋشىلار زورلىق-زومبىلىق ءجيى ورىن الادى دەپ كورسەتكەن ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتىنە (ۇقك) قاراستى ەكى قاماۋ ورنىنا بارعان. نوۆاكتىڭ بۇۇ-نىڭ ادام قۇقىقتارى جونىندەگى كەڭەستە جاسالاتىن قورىتىندى بايانداماسى جىلدىڭ اياعىنا دەيىن جاريالانبادى.

باس پروكۋراتۋرا 2008 جىلى بولعان 146 قىلمىسپەن سالىستىرعاندا وسى جىلى əسكەردەگى əلىمجەتتىك پەن بيلىكتى اسىرا پايدالانۋشىلىققا بايلانىستى 167 قىلمىس ورىن العانىن مəلىمدەدى.
ۇكىمەت əسكەردەگى əلىمجەتتىك ىستەرىن تەرگەپ، سونداي قورلىققا قاتىسى بار جاۋىنگەرلەردىڭ ۇستىنەن ءىس قوزعاپ، ءبىر جىلدا 34 ءىستى سوتقا جىبەردى. قورعانىس مينيسترلىگى ارنايى تەكسەرۋلەر جۇرگىزىپ، اعا وفيتسەرلەردەن ءوز بولىمدەرىندەگى جاعداي تۋرالى جۇيەلى ەسەپ تالاپ ەتتى.
تۇرمەلەردىڭ جاعداي اۋىر كۇيىندە قالۋدا، ال تۇرمە جايلارى حالىقارالىق دەنساۋلىق ستاندارتتارىنا ساي بولمادى. دəرىگەرلىك كومەكتىڭ جەتىسپەۋشىلىگى ءالى دە مəسەلە كۇيىندە قالىپ وتىر. ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمداردىڭ مالىمەتى بويىنشا، قاماۋداعىلاردىڭ  جارتىسىنا جۋىعى، əسىرەسە ۆيچ/سپيد، تۋبەركۋلەز جəنە وزگە جۇقپالى اۋرۋلاردان ەمدەلۋ ءۇشىن دəرىگەرلىك كومەكتى قاجەت ەتىپ وتىر. پوليتسيا اباقتىلارىندا، سوتقا دەيىنگى قاماۋ ورىندارىندا جəنە تۇرمەلەردە ءجəبىر كورسەتۋ جايتتارى ورىن الدى.
ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمدار مەن حالىقارالىق باقىلاۋشىلار تۇرمەلەر مەن قاماۋ ورىندارىنداعى جاعدايدىڭ ءبىر جىل ىشىندە  جاقسارماعانىن مالىمدەدى.
باقىلاۋشىلار قاماۋعا الىنعاندار مەن باس بوستاندىعىنان ايىرىلعانداردىڭ ءجابىر كورەتىنىن، ال اكىمشىلىك قىزمەتكەرلەرىنە ارنالعان كاسىبي بىلىكتىلىكتى ارتتىرۋ كۋرستارىنىڭ جوقتىعىن العا تارتتى. 2008 جىلدىڭ اقپان ايىندا كونستيتۋتسيالىق كەڭەس تۇتقىنداردىڭ نارازىلىق كورسەتۋى مەن دەنەلەرىن كەسكىلەۋ ارەكەتتەرىن قىلمىستىق ءىس قاتارىنا جاتقىزاتىن 2007 جىلى ساۋىردەگى زاڭناماعا ەنگىزىلگەن  وزگەرىستەردىڭ كۇشىن جويدى.
ۇكىمەت وتكەن جىل ىشىندە قامالعان 43 ادامنىڭ تەرگەۋ يزولياتورلارىندا قايتىس بولعانىن جانە 59 ادامنىڭ ءوز ومىرلەرىن وزدەرى قيعانىن حابارلادى. ولاردىڭ التاۋى سوتقا دەيىنگى قاماۋ ورىندارىندا، ال 49 تۇتقىن تۇرمەدە، جانە تورتەۋى پوليتسيا اباقتىسىندا ءوز-وزدەرىنە قول جۇمساعان.
تۇرمەلەردى باقىلاۋمەن اينالىساتىن ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمداردىڭ  ارقاسىندا جينالعان سوڭعى ستاتيستيكالىق مالىمەتكە سايكەس ەلدە 50 843 ادام تۇرمەدە وتىرسا، جانە 8 298 ادام سوتقا دەيىنگى تەرگەۋ ورىندارىندا قاماۋدا وتىر.  تۇتقىنداردىڭ 47 265-ءى ەر، 3 129-ى ايەل، ال 449-ى - كامەلەتكە تولماعاندار. ەرلەر مەن ايەلدەر جانە كامەلەتكە تولماعاندار بولەك ۇستالادى. ال تەرگەۋ ورىندارىنداعىلار تۇرمەدەگىلەردەن بولەك ۇستالادى. ساياسي تۇتقىندار باسقا قىلمىسكەرلەردەن بولەك ۇستالدى دەگەن مالىمەت بولعان جوق.

حالىقارالىق ۇيىمنىڭ تولىق ەسەبىن «ساياسات» ايدارىنان وقىڭىزدار.