«ەڭ قيىنى - بىزدە قۇندىلىقتار تۋرالى ۇعىمدارىمىزدىڭ مەيلىنشە شاتاسۋى بولىپ تۇر. وتانشىلدىق دەگەندە ءوزىمىز ونشا ەلىگە قويمايمىز. «قازاقستاندىق وتانشىلدىق» دەگەندە باسقالاردى سەلت ەتكىزە المايمىز. كوپ سەبەپتەردىڭ ءبىرى ءارى بىرەگەيى – ءبىز ساتقىنداردى ساتقىن دەپ بىلمەيمىز. بىزدە «وتان ساتقىنى» دەگەن اتىمەن جوق. اينالاڭ انتالاعان جاۋ، سويتە تۇرا، ءبىر ساتقىن شىقپاعان نەتكەن تاپ-تازا پاتريوتتار ەلى بۇل ءوزى؟

ەگەر ساتقىندار ساتقىندىعىنىڭ جازاسىن الماسا، اشكەرلەنبەسە، ولارعا حالىقتىڭ وشپەندىلىگى ويانباسا، وتانشىلدىقتىڭ قاءدىر-قاسيەتىن قالاي باعالاپ، نەمەن سالىستىرىپ تۇسىنە الادى؟»

مارقۇم ايتان نۇسىپقان اعامىز كوزى تىرىسىندە وسىلاي دەپ ەگىلىپ جازىپتى. ءيا، بىزدە «وتان قورعاۋشىلار» كۇنى بار، «ۇلى وتان سوعىسى» دەيتىن ۇعىم بار، «نۇر وتان» دەگەن پارتيا بار، «جاس وتان» دەگەن ونىڭ قاناتى بار، «وتان» وردەنى بار... تەك «وتان ساتقىنى» جوق. بولماعانى دا جاقسى. دەگەنمەن مىنا ماسەلەلەرگە ەرىكسىز نازار اۋداراسىڭ.

1)    تاۋەلسىز قازاقستاندا نان جەپ جاتقانىنا 20 جىلدان اسسادا، ۇلكەندەردىڭ ەشقايسىسىنا مەملەكەتتى ءتىلدى ءبىلۋ مىندەت ەمەس.

بىراق 6 جاستاعى قازاق بالاسى مەكتەپ تابالدىرىعىن اتتاي سالا، ءتىپتى بالاباقشادان ورىس ءتىلىن ۇيرەنۋگە ءماجبۇر.

2)    مارچەنكو جارىقتىق قازاقتىڭ بۇكىل قازىناسىن قولىنا ۇستاپ وتىرىپ، «قازاق ءتىلىن ۇيرەنبەيمىن، كەرەگى جوق» دەپ شامىرقانعان بولاتىن. قازاق ءتىلىن ءبىلۋدى پرەزيدەنتتىڭ وزىنەن تالاپ ەتەتىن ءبىزدىڭ زاڭ بانكيرگە كەلگەندە جاق اشپاعان.

ال كەرەكۋدە تۇراتىن رۋزا بەيسەنبايتەگى اۆتوبۋستا، دۇكەندە، بانكتە مەملەكەتتىك ءتىلدى تالاپ ەتكەنى ءۇشىن سوتتان كوز اشپاي ءجۇر.

3)    اقىلى تولىسقان، كوپتى كورگەن قاراعاندىلىق شال-كەمپىر جيىلىپ، «دە-فاكتو سوۆەت وداعى جوق، دە-يۋرە ول ءالى ءومىر ءسۇرىپ كەلەدى» دەپ داۋرىقتى. ولارعا ءبىر پوگوندىنىڭ بارىپ، باسۋ ايتقانىن ەستىگەن جوقپىز.

سول ۋاقىتقا شامالاس استانادا تۇراتىن قالىڭ بالا-شاعا قول ۇستاسقان كۇيىندە قولىندا بيلىگى بار اعا-اپەكەلەرىنە بارىپ، باسپانالارىنىڭ وزدەرىنە قالۋىن سۇراعىسى كەلدى. ولاردى دىتتەگەن جەرىنە جەتپەستەن «ەرەكشە اسكەرلەرىمىز» تارپا باس سالدى. جىلاتتى، ەڭىرەتتى، قول-اياعىن قايىرىپ، ماشيناعا تىقتى.

4)    تارازدا تۇراتىن تايچيبەكوۆ دەگەن بىرەۋ «قازاقتىڭ 80 پايىزى رەسەيگە قوسىلۋدى قالايدى، ءبىز رەسەيدىڭ گۋبەرنياسى بولۋىمىز كەرەك» دەپ مەملەكەت قۇرۋشى ۇلتتىڭ اتىنان سويلەپ، ەل تاۋەلسىزدىگىنە سىزات تۇسىرەتىن قاڭقۋلارىن بارلىق جەردە، بەلگىلى اقپارات قۇرالدارىندا ايتىپ ءجۇر. ءبىزدىڭ قۇزىرلى ورىندار بولسا ءتىس جارعان جوق.

ال ەلىمىزگە تانىمال جۋرناليست، ءوزىن ءوزى اقتايتىن تۇڭعىش قازاق ءباسپاسوزىن جاساعان «جۇلدىزدار وتباسى» جۋرنالىنىڭ رەداكتورى جارىلقاپ قالىباي: «تاريحتا گيتلەر دەگەن فاشيست بولعان. ونى بۇگىنگى ۇرپاق ءبىلۋى كەرەك. حح عاسىر قاسىرەتىن قايتالاۋعا ءتيىستى ەمەسپىز» دەپ تايعا تاڭبا باسقانداي جازىپ ەدى. قازاق بيلىگى تايلى-تۇياعى قالماي، جارىلقاپتى «كورگە تىعۋعا» كىرىسىپ كەتتى.

5)    ءسويتىپ, جيرنوۆسكي مەن ليومنوۆقا «نە وتتاپ وتىرسىڭ؟!» دەپ ءبىر اۋىز ءسوز ايتپاعان، «اڭىز ادام» جۋرنالى «ستالين» مەن «گولوششەكيندى» جازعاندا، «قازاقتى قىناداي قىرىپ، قانىن سۋداي ىشكەن جاۋىزداردى نەگە جازدىڭ؟!» دەپ ءتىل قاتپاعان، تايچيبەكوۆ دەيتىن «ەل بۇزاردىڭ» ەسىن جيعىزا الماعان،  «اۋعان سوعىسىنىڭ ارداگەرلەرى» پانفيلوۆشىلار پاركىنە جينالدى. اسكەريلەر سوۆەت وداعىنىڭ كيىمىن كيىپ، العاشقى سانىن «ەلباسى – نۇرسۇلتان نازارباەۆتان» باستاعان «اڭىز ادام» جۋرنالىن مىلقتىق دۇمىنە وراپ، قىلىشتىڭ جۇزىنە سالىپ، وتقا جاقتى. ءبىر ساقشى بارىپ، «قوي» دەگەن جوق.

ال «پروتون» زىمىرانى توقتاتىلسىن، «گەپتيلگە قارسىمىز» دەپ قالىڭ قازاقتىڭ جانايقايىن جەتكىزگەن مۇحتار تايجان باستاعان از ساندى ازاماتتار تۇرمەنىڭ ەسىگىن «توزدىرىپ»، سوتتىڭ «ايىپپۇلىن» تولەۋمەن كەلەدى.

سوندا ءبىز قاي «وتاندا» ءومىر ءسۇرىپ جاتىرمىز؟ مەملەكەتقۇرۋشى ۇلتتىڭ - قازاقتىڭ ماسەلەسىن كوتەرگەن ادام «جاۋ» بولادى دا، تاۋەلسىزدىككە «تۇكىرگەن» ادام – كىناسىز بولاتىن بۇل قانداي ەل؟

ءسىز نە دەيسىز؟  

ەلدوس ەسەنگەلديەۆ

Abai.kz