قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ

  الداعى 18 ساۋىردە بولاتىن ءححى سەسسياسىنا

                                                              اشىق  حات

  ءبىز، استانا قالالىق «مەملەكەتتىك ءتىل» قوزعالىسىنىڭ باسقارما مۇشەلەرى، ەلباسىنىڭ ۇيعارۋىمەن وسىدان بىرنەشە جىل قۇرىلعان قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىن قۇپتايمىز. ءبىزدىڭ دە قۇرىلعانىمىزعا 10 جىل بولىپ قالدى. تاۋ قوپارىپ تاستاماساق تا، مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ ومىرشەڭ بولۋىنا ءبىر كىسىدەي اتسالىسىپ كەلەمىز. قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ مۇشەلەرى ەل پارلامەنتىنىڭ قۇرامىنا دا كىرىپ جاتىر. جارايدى، بولسىن-اق دەيىك. بىراق تا وسى اسسامبلەيانىڭ تولىققاندى ىستەرىن ءالى كۇنگە دەيىن كورمەي-اق كەلەمىز.  اسسامبلەيا مۇشەلەرى وسى ەلدىڭ جەرىن جايلاپ،  سۋىن ءىشىپ وتىرسا دا، بىردە-ءبىر رەت مەملەكەتتىڭ اتاۋىن العان قازاق ءتىلى تۋرالى جۇمعان اۋىزدارىن اشپايدى، بىردە-ءبىر رەت مەملەكەتتىك ءتىل تۋرالى نە وتىرىس، نە سەمينار، نە كونفەرەنتسيا، باسقوسۋ وتكىزگەن جوق. ەلىمىزدىڭ اۋماقتىق تۇتاستىعىمىز تۋرالى دا اسسامبلەيا جيىلىستارىندا ءسوز ەتىلمەيدى.

ماسەلەن، جەر-سۋ، قالا، كەنت، اۋىل، وقۋ ورىندارى، كوشە اتتارىن اتاۋ تۋرالى.

ەشقانداي ساياساتقا، جەرشىلدىككە، ۇلتشىلدىققا، رۋ-ەلدىك نامىسشىلدىققا سالماي-اق، سول جەردىڭ تابيعاتىن، جاعرافيالىق جاراتىلىسىن ەرەكشەلىگىن ەسكەرە وتىرىپ، ايتۋعا وڭاي، جاتتاۋعا جەڭىل، كوڭىلگە قونىمدى، اۋىزعا تولىمدى، قوعام وزگەرگەن سايىن بۇلتىلداتىپ وزگەرتە بەرمەيتىن دۇرىس ات قويساق حالىق تا رازى، بولاشاق جاس ۇرپاق تا رازى، ارۋاق تا رازى بولار ەدى. بىتپەيتىن داۋ-داماي دا جوق بولار ەدى. جانە مۇنداي جاۋاپتى ىستە باسقانىڭ ءتىلى كەلەدى، كەلمەيدى، ولارعا ۇنايدى-ۇنامايدى دەپ ەشكىمنىڭ كوڭىلىنە قاراماي تازا ۇلتتىق ەرەكشەلىكتى بىلدىرەتىن اتاۋ بەرگەنىمىز دۇرىس دەپ سانايمىز. مەملەكەتىمىزدىڭ بىرلىگىن، حالقىمىزدىڭ تىنىشتىعىن، قازاقستاندا تۇراتىن ۇلىستاردىڭ تاتۋلىعىن ءبارىمىز دە قالايمىز. بىراق، ۇلتتىق مۇددە، تاريحي اتاۋ، جاعرافيالىق وزگەرىس، اۋماقتىق بولىسكە كەلگەندە ۇستانىمدى بولماساق كورىنگەننىڭ قولجاۋلىعىنا اينالاتىنىمىزدى ۇمىتپاعان ءجون. ال، جەرىمىزدى مەكەندەگەن 130 ەتنوستىڭ ءتۇرى دە، ءدىنى دە، ءتىلى دە، سويلەۋ مانەرى دە ءارتۇرلى بولعاندىقتان قايسىسىنىڭ كوڭىلىن تابا الاسىڭ؟!

اسىلىندە، ىقىلىم زاماننان كەلە جاتقان ەرتىس پەن ەسىل جاعرافيالىق جاعىنان كيەلى قازاق جەرىندەگى قاسيەتتى انانىڭ قوس ەمشەگىندەي قوس وزەن عوي.  ەندەشە ەرتىس وزەنىنىڭ جاعاسىنداعى پاۆلوداردى – «ەرتىس-ەرتيس»، ەسىل وزەنىنىڭ جاعاسىندا تۇرعان پەتروپاۆلسكىنى – «ەسىل-ەسيل» دەپ  اتاسا، ەشكىمنىڭ ءتىلى سىنىپ قالمايدى.سول جەردە تۇرىپ ەرتىس پەن ەسىل وزەنىنىڭ سۋىن ءىشىپ، بالىعىن اۋلاپ، توعايىن سايالاپ، قۇمىنا اۋناپ، وتباسىن باعىپ، باقىتىن تاۋىپ قىزىقتى عۇمىر كەشىپ جۇرگەن، ەرتىس پەن ەسىلدى قادىرلەيتىن قازاق تا، ورىس تا جانە سوندا تۇراتىن باسقا ۇلت وكىلدەرى دە بۇعان كەلىسەتىنىنە سەنىمىمىز مول. وسى ەكى اتاۋ دا سول قالالاردىڭ تۇرعىندارىنا عانا ەمەس، بۇكىل قازاقستاندىقتارعا دا  ۇنار ەدى. نەگە دەسەڭىز «ەرتىس-ەرتيس» پەن «ەسىل-ەسيل»  اتاۋلارىندا ورىس ءتىلدى ۇلىستاردىڭ ءتىلى كەلمەيتىن ارىپتەر جوق. ەستىلۋگە دە، ايتىلۋعا دا جەڭىل، ءارى ىڭعايلى. ورىسشا ايتىلۋ، جازىلۋلارى دا وڭاي. ءسويتىپ، بىرىڭعاي ىمىراعا كەلسەك، «قۇدا دا تىنىش، قۇداعي دا تىنىش» بولار ەدى. ءتىپتى، رەسەيدە ەدىل وزەنىنىڭ جاعاسىندا ۆولگاگراد، ۋكراينادا دنەپردىڭ جاعاسىندا دنەپروپەتروۆسك قالالارى تۇر ەمەس پە؟

قازاقستاننىڭ نەگىزىن قۇرايتىن قازاقتار دا، ورىستار دا اقىلدى حالىقتار بولعاندىقتان، ورتاق ىسكە كەلگەندە شىندىقتى مويىنداماي تۇرمايدى. جوعارىدا اتالعان اتاۋلارعا ءبارى دە كەلىسەتىنى حاق. ولاردىڭ مۇنداي ءساتتى دە ءادىل شەشىمدى قابىلدايتىندىعىندا داۋ جوق. ال، ناعىز پاتريوت ادامدار ادىلدىككە باس يەدى. سول سەبەپتى دە ولار شوۆينيستىك تە، ۇلتشىلدىق تا، وزىمشىلدىك تە ەمەس، جالپى ادامي پاراسات بيىگىنەن قاراپ وتاندىق، مەملەكەتتىك مۇددەنى جوعارى قويا الاتىنى كامىل.

جوعارىداعى جازىلعاندارى ەسكەرەرسىزدەر دەگەن بەك سەنىمدەمىز.

  قۇرمەتپەن،

  استانا قالالىق «مەملەكەتتىك ءتىل» قوزعالىسىنىڭ اتىنان:

   باقىتجان توباياقتەگى، قوزعالىس توراعاسىنىڭ ورىنباسارى، قر ۇلتتىق ينجەنەرلىك                         اكادەمياسىنىڭ مۇشە-كوررەسپوندەنتى، قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ مۇشەسى، اقىن