12 قىركۇيەك كۇنى مەملەكەت باسشىسى نۇرسۇلتان نازارباەۆ تاجىكستان استاناسى دۋشانبەدە وتكەن شانحاي ىنتىماقتاستىق ۇيىمىنا مۇشە مەملەكەتتەر باسشىلارى كەڭەسىنىڭ وتىرىسىنا قاتىستى.

كەڭەس وتىرىسىنا ۇيىمعا مۇشە مەملەكەتتەر باسشىلارىنىڭ ء«تورت كوزى تۇگەل» جينالدى. اتاپ ايتقاندا، ەلباسىمىز نۇرسۇلتان نازارباەۆ رەسەي فەدەراتسياسىنىڭ پرەزيدەنتى ۆلاديمير پۋتين، قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ توراعاسى سي تسزينپين، وزبەكستان پرەزيدەنتى يسلام كاريموۆ، قىرعىزستان پرەزيدەنتى المازبەك اتامباەۆ، تاجىك­ستان پرەزيدەنتى ەمومالي راحمون، سونىمەن قاتار، ۇيىمعا بايقاۋشى ەلدەردەن اۋعانستان پرەزيدەنتى حاميد كارزاي، يران پرەزيدەنتى حاسان رۋحاني، موڭعو­ليا پرەزيدەنتى تساحياگين ەلبەگدورج جانە ءۇندىستاننىڭ سىرتقى ىستەر ءمينيسترى سۋشما سۆارادج، پاكىستان پرەمەر-ءمينيسترىنىڭ ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك جانە سىرتقى ساياسات جونىندەگى كەڭەسشىسى سارتادج ازيز كەلدى. ال تۇرىكمەنستان پرەزيدەنتى گۋربانگۋلى بەردىمۇحامەدوۆ كەڭەس وتىرىسىنا قۇرمەتتى قوناق رەتىندە قاتىستى. سونداي-اق، شىۇ-عا ۇنقاتىسۋ بويىنشا ارىپتەس مارتەبەسىنە يە مەملەكەتتەر تۇركيا، بەلارۋس جانە شري-لانكا ەلدەرىنەن دە ءبىر توپ دەلەگاتسيا بولدى.

كەشەگى ماقالامىزدا ايتىپ وتكەنى­مىزدەي، شانحاي ىنتى­ماق­تاستىق ۇيىمىنا بۇگىنگە دەيىنگى ءبىر جىل ارالىعىندا تاجى­ك­ستان رەسپۋبليكاسى توراعا­لىق ەتىپ كەلدى. سول سەبەپتى دە ۇيىم ءتار­تىبى بويىنشا كەڭەس وتىرىسىن تاجىكستان پرەزيدەنتى ەمو­ما­لي راحمون جۇرگىزىپ وتىردى. ادەت­تەگىدەي، كەڭەس الدىمەن شاعىن قۇ­رام­دا ءوتتى. وندا ۇيىمعا مۇشە التى مەملەكەتتىڭ باسشىلارى اقىل­داسا كەلە، كۇن ءتارتىبىن بەلگى­لەدى.

جىلىنا ءبىر رەت ۇيىم­داس­تىرىلاتىن اتالمىش كەڭەس شان­حاي ىنتىماقتاستىق ۇيىمى­نىڭ ەڭ جوعارى ورگانى بولىپ تابىلاتىندىقتان، مۇندا قارا­لاتىن ماسەلەلەر كەڭەستىڭ الداعى جىلعى جۇمى­سىن ناقتىلاپ، ۇيىم قىزمەتىنىڭ نەگىزگى باعىتتارىن ايقىندايدى. ونىڭ ىشكى قۇرىلىمى مەن جۇمىس ىستەۋىنىڭ نەگىزگى ماسەلەلەرىن شەشەدى، باسقا مەملەكەتتەرمەن جانە حالىقارالىق ۇيىمدارمەن قارىم-قاتىناسىن رەتتەيدى. سونىمەن قاتار، حالىقارالىق وزەكتى ماسەلەلەردى قاراستىرادى. شاعىن قۇرامداعى وتىرىس بارىسىندا قازاقستان پرەزيدەنتى الەمدەگى تۇراقسىز گەوساياسي جانە گەوەكو­نوميكالىق احۋال جاعدايىندا شانحاي ىنتىماقتاستىق ۇيىمى ءۇشىن باسىمدىعى بار مىندەت سانالاتىن بىرقاتار وزەكتى ماسەلەلەردى ايقىنداپ بەردى.

قازاقستان باسشىسى نەگىزگى ماسە­لە­لەردىڭ ءبىرى رەتىندە شان­حاي ىنتى­ماقتاستىق ۇيىمىنا مۇشە مەملەكەتتەر اراسىنداعى شەشىل­مەگەن شەكارا پروب­لەمالارىن اتادى. ن.نازارباەۆ سەنىم شارالارىن نىعايتۋدى جانە شەكارا اۋدانىندا قارۋلى كۇشتەردى قىسقارتۋدى قاراستىراتىن شىۇ-نىڭ شان­حاي جانە ماسكەۋ كەلىسىمدەرى سەكىلدى بازالىق قۇ­جات­­تارىنىڭ ەرەجەلەرىن ساقتاۋدىڭ اي­رىقشا ماڭىزدىلىعىنا نازار اۋداردى.

نۇرسۇلتان ءابىشۇلى ازىق-تۇلىك قاۋىپ­سىزدىگىن قامتا­ماسىز ەتۋ شىۇ-عا مۇشە مەملە­كەت­تەردىڭ ەكونوميكالىق ىنتىماق­تاستىعىنىڭ ماڭىزدى باعىت­تارىنىڭ ءبىرى سانالاتىنىن ايتتى.

«ساراپشىلاردىڭ بولجاۋىنشا، 2050 جىلعا قاراي جەر ءجۇزىنىڭ حالقى 9 ميللياردقا جە­تەدى. سونىمەن بىرگە، تاياۋ 10 جىلدا اۋا رايىنىڭ وزگەرۋى سالدارىنان ازىق-تۇلىك ءوندىرىسىنىڭ كولەمى قىسقارادى. مۇنداي بەتالىس ازىق-تۇلىك قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ تەتىكتەرىن قۇرۋ جانە سوعان سايكەس ىنتىماقتاستىق باعدارلاماسىن بەكىتۋ تۋرالى قازاقستاننىڭ باس­تاماسىن تالقىلاۋدى جاڭعىرتۋ قا­جەتتىگىن كورسەتەدى»، دەدى مەملەكەت باسشىسى.

سونىمەن قاتار، قازاقستان پرە­زيدەنتى سۋ تاپشىلىعى ماسەلەسى وڭىردەگى تۇراقتىلىق پەن قاۋىپ­سىزدىككە ىقپال ەتەتىن سالماقتى پروبلەما ەكەندىگىنە توقتالدى. وسىعان بايلانىستى ن.نازار­باەۆ قازاقستان ۇسىنىپ وتىرعان سۋ كوميتەتىن قۇرۋ وسى ماسەلەنى شەشۋ باعىتىنداعى ىنتىماقتاستىقتىڭ ءىس جۇزىندەگى تەتىگىنە اينالۋى مۇمكىن ەكەندىگىن ايتتى.

مەملەكەت باسشىسى وتىرىسقا قا­تى­سۋشىلاردىڭ نازارىن شانحاي ىنتى­ماقتاستىق ۇيىمى اياسىنداعى تاعى بىرقاتار ماسەلەلەرگە اۋداردى. سونىڭ ىشىندە شىۇ با­سىم­دىقتارىنىڭ جەكەلەگەن قاتى­سۋشى-مەملەكەتتەردىڭ ۇلتتىق مۇددەلەرىمەن سايكەسپەۋى سالدارىنان جۇزەگە اسۋى تەجەلىپ وتىرعان جوبالار مەن باستامالاردى، سونداي-اق، بىرقاتار ماڭىزدى ەكو­نوميكالىق جوبالاردىڭ ىلگەرى­لەۋىن قيىنداتىپ وتىرعان قارجى­لىق رەسۋرستاردىڭ جوقتىعىن اتادى.

شانحاي ىنتىماقتاستىق ۇيى­مىنا مۇشە مەملەكەتتەر باسشىلارى شاعىن قۇرامداعى وتىرىس اياقتالىسىمەن كەڭ قۇرامعا اۋىستى. وندا كەڭەسكە قاتىسىپ وتىرعان بارلىق مەملەكەتتەر باسشىلارى ءسوز سويلەپ، بىرقاتار حالىقارالىق ماسەلەلەردى تالقىلادى. شىۇ-نىڭ نەگىزگى ماقساتتارى وڭىردەگى بەيبىتشىلىكتى، تۇراقتىلىق پەن قاۋىپسىزدىكتى قولداۋ، ەكو­نو­مي­كا­لىق جانە گۋمانيتارلىق ىنتى­ماق­تاستىقتى دامىتۋ ەكەنى بەلگىلى. قازاق­ستان پرەزيدەنتى كەڭەي­تىلگەن قۇرامداعى وتىرىستا وسى ماسەلەلەردى قامتىدى.

ەلباسى حالىقارالىق قوعام قازىرگى كۇنى قيىن دا بەيمازا كۇي كەشىپ وتىر­عانىن العا تارتا كەلىپ، سوعان وراي جاھان جۇرتى الدىندا جاڭا ماسەلەلەر، سىن-قاتەرلەر تۋىنداعانىن اتاپ ءوتتى. ال بۇل الەمدى الەككە سال­عان تۇراقسىزدىق شان­حاي ىنتى­ماقتاستىق ۇيىمىنىڭ قاجەت­تىلىگىن ودان سايىن كۇشەيتىپ وتىر. بۇل رەتتە شىۇ-نىڭ ءرولى مەن بەدەلىن ارتتىرىپ، ونىڭ باسقا دا حالىق­ارالىق ۇيىم­دارمەن بايلانىسىن بەكىتە تۇسكەن ابزال. وسىنى ەسكەرگەن ەلباسى قازاقستان شىۇ مەن اوسشك حاتشىلىقتارى ارا­سىنداعى مەموراندۋمعا قول قويى­لۋىن قۇپتايتىنىن مالىمدەدى.

ودان ءارى مەملەكەت باسشىسى بۇگىندە ۇيىمنىڭ كۇن تارتىبىندە 2025 جىلعا دەيىنگى شىۇ-نى دامىتۋ ستراتەگيا­سىن ازىرلەۋ ما­سەلەسى تۇرعانىنا توقتالدى. «سترا­تەگيانى قابىلداۋ ارقىلى ءبىز ۇيىمنىڭ ناقتى باعدارى مەن بولاشاقتاعى كۇشەيۋى پەرسپەكتيۆاسىن ايقىندايتىن جاڭا بەلەستى ەڭسەرەمىز»، دەدى ەلباسى. قازاقستان پرەزيدەنتىنىڭ اتاپ وتۋىنشە، بۇل باعىتتاعى العاشقى قادام شىۇ-عا مۇشە مەملەكەت مارتەبەسىن بەرۋ ءتارتىبىن بەكىتۋ مەن ءوتىنىش بەرۋشى مەملەكەتتەردىڭ مىندەتتەمەلەرى تۋرالى مەموراندۋم بولماق. شانحاي ىنتىماقتاستىق ۇيىمى – قانداي دا ءبىر ەلگە قارسى باعىتتالعان اسكەري بلوك نەمەسە جابىق اليانس ەمەس، ول كەڭ حالىقارالىق ىنتىماقتاستىققا باعىتتالعان قۇرامى كەڭەيتىلۋى مۇمكىن اشىق ۇيىم.

«شىۇ-نىڭ دامۋى ونىڭ نەگىز قالاۋشى ۇستانىمدارى اياسىندا جۇرگى­زىلۋى ءتيىس، ونىڭ ءبىرى – اشىقتىق. بۇگىندە ەكى مەملەكەت – ءۇندىستان مەن پاكىستان رەسمي تۇردە مۇشەلىككە ءوتۋ ءۇشىن ءوتىنىم بەردى»، دەدى مەملەكەت باسشىسى.

پرەزيدەنت نۇرسۇلتان نازار­باەۆ شانحاي ىنتىماقتاستىق ۇيى­مى قىز­مەتىنىڭ تيىمدىلىگىن ارتتىرۋ ماقساتىندا باسا نازار اۋدارۋ كەرەك ماسەلەلەرگە جەكە-جەكە توقتالدى.

بىرىنشىدەن، قاۋىپسىزدىك سالا­سىن­داعى ىنتىماقتاستىقتى تەرەڭ­دەتۋ باسىم باعىتتاردىڭ سانا­تىندا قالا بەرمەك. وڭىرلىك تەررو­ريستىك قۇرىلىمدارعا قارسى كۇرەس­تى كۇشەيتە وتىرىپ، ەسىرتكىنىڭ زاڭسىز اينالىمىنا قارسى كۇرەس سالاسىنداعى ءوزارا ءىس-قيمىلدى ودان ءارى نىعايتۋ ماڭىزدى. بۇل رەتتە شىۇ-عا مۇشە مەملەكەتتەردىڭ شەكارالىق ماسەلەلەر جونىندەگى ىنتىماقتاستىعى مەن ءوزارا ءىس-قيمىلى تۋرالى كەلىسىمگە قول قويۋ­دى جەدەلدەتۋ كەرەك. بۇل ءوز كەزە­گىندە شىۇ-عا مۇشە مەملەكەت­تەر اراسىنداعى شەكارالار اۋماعىندا سەنىم شارالارىن نىعايتۋعا سەپتىگىن تيگىزەتىنىن ايتتى.

مەملەكەت باسشىسى تەر­روريزمگە قارسى وڭىرلىك قۇرىلىم قىزمەتىن ودان ءارى جەتىلدىرۋ ءۇشىن استانانىڭ كۇش-جىگەر جۇ­مىل­دىرۋعا ءازىر ەكەنىن دە اتاپ ءوتتى. بۇل ۇدەرىس جان-جاقتى ويلاستىرىلۋعا جانە وندا بارلىق تاراپتىڭ مۇددەسى ەسكەرىلۋگە ءتيىس.

ەكىنشىدەن، شىۇ ىسكەرلىك كەڭەسى مەن شىۇ بانكارالىق بىرلەستىگى جۇمىسىن جانداندىرۋ قاجەتتىگىنە توقتالدى. ال بۇل جۇمىستاردىڭ تيىمدىلىگىن بىرلەسكەن جوبالاردىڭ پايدا بولۋى، جۇزەگە اسىرىلۋى كورسەتۋى ءتيىس.

ۇشىنشىدەن، شىۇ ەنەرگە­تي­كالىق كلۋبىنىڭ قالىپتاسۋىن اي­رىقشا اتادى. بۇل رەتتە، «قازاقستان كلۋبتىڭ العاشقى توراعاسى رەتىندە جوعارى دەڭگەيدەگى توپ وتىرىسىن ۇيىم­داس­تىردى. ءبىز تاراپتاردى بيىل­عى قارا­شادا استانادا وتەتىن «جاڭ­عىر­تىلاتىن ەنەرگيانى پايدالانۋ جانە دامىتۋ كەلەشەگى» اتتى كونفەرەنتسياعا بەلسەنە قا­تىسادى دەپ ۇمىتتەنەمىز»، دەدى نۇرسۇلتان نازارباەۆ.

تورتىنشىدەن، مەملەكەت باسشىسى ۇلتتىق ۇيلەستىرۋشىلەردىڭ بايقاۋشى-مەملەكەتتەردىڭ وكىل­دەرىمەن كەزدەسۋ تەتىگىن شىۇ ۇي­لەس­تىرۋشى كەڭەسىنە اينالدىرۋدى ۇسىنا وتىرىپ، شىۇ بويىن­شا ۇنقاتىسۋ سەرىكتەستەرى مەن بايقاۋشى-مەملەكەتتەردىڭ ءوزارا ىقپالداستىعىن تەرەڭدەتۋگە نازار اۋداردى.

سونىمەن قاتار، نۇرسۇلتان نازار­باەۆ اۋعانستاندا تۇراقتى­لىقتى قامتاماسىز ەتۋ جانە ىشكى سىندارلى ۇنقاتىسۋدى قالىپتاستىرۋ كەزەك كۇتتىرمەيتىن مىندەتتەردىڭ قاتارىندا تۇرعانىن ايتتى. بۇل رەتتە وسى ەلدىڭ ەكونوميكاسىن قالپىنا كەلتىرۋگە اتسالىسۋ باسىمدىققا يە بولىپ قالا بەرمەك.

قازاقستان پرەزيدەنتى يران مەن «التىلىق» ەلدەرى يراننىڭ يادرولىق باعدارلاماسى بويىنشا جالپىعا بىردەي ءارى ۇزاق مەرزىمدى كەلىسىمگە 2014 جىلدىڭ قاراشاسىنا دەيىن قول جەتكىزەدى دەپ ۇمىتتەنەتىنىن جەتكىزدى.

ودان ءارى قازاقستان پرەزيدەنتى بۇگىنگى الەم قۇلاق ءتۇرىپ وتىرعان ماڭىزدى ماسەلە ۋكرايناداعى ساياسي جاعدايعا دا الاڭداۋشىلىعىن ءبىلدىردى.

«داعدارىستىڭ اۋقىمى مەن اسەرى الدەقاشان بۇل ەلدىڭ شەگىنەن شىعىپ كەتتى. شىعىس ۋكرايناداعى احۋال كەزەك كۇتتىرمەيتىن شارالار مەن ارەكەتتەردى تالاپ ەتەدى. تۇيتكىلدى شەشۋدىڭ ۇزاق مەرزىمدى بىردەن-ءبىر جولى – ساياسي ديالوگ»، دەدى قازاقستان پرەزيدەنتى.

نۇرسۇلتان نازارباەۆ بيىلعى 26 تامىزدا وتكەن مينسك كەزدەسۋىنىڭ ماڭىز­دىلىعىنا توقتالا كەلىپ، تاراپتاردىڭ يگى نيەتى مەن سىندارلى ۇستانىمى بايلانىس توبىنىڭ 2014 جىلعى 5 قىركۇيەكتەگى «بەيبىت» حاتتاماسى اياسىنداعى ناقتى قادامداردى جۇزەگە اسىرۋعا مۇمكىندىك بەرەتىنىن اتاپ ءوتتى.

قازىرگى كۇنى جاھان جۇرتىن ەلەڭدەتىپ وتىرعان تاعى ءبىر ەلەۋلى ماسەلە تاياۋ شىعىستىڭ تاعدىرى. ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆ بۇل ماسەلەگە دە توقتالدى.

«تاياۋ شىعىستاعى جاعداي دا قيىن بولىپ وتىر. سيريا، ليۆيا، يراك، پالەستينا-يزرايل جانجالى تۇراق­سىز­دىقتىڭ باقىلاۋدان شىعىپ كەتكەن وشاعىنا اينالدى. ءوڭىر لاڭكەستىكتىڭ يىرىمىنە شىرمالعان»، دەدى قازاقستان پرەزيدەنتى. ەلباسىنىڭ اتاپ وتۋىنشە، ىرىتكى سالعىش كۇشتەر تەك وڭىرلىك قانا ەمەس، سونىمەن بىرگە حالىقارالىق قاۋىپ­سىزدىككە دە تىكەلەي قاتەر توندىرەدى.

«بۇل ەلدەردەگى داعدارىستى احۋالدىڭ گۋمانيتارلىق سالدارى دا قيىن ەكەندىگى بەلگىلى»، دەدى ن.نازارباەۆ. قازاقستان پرەزيدەنتى اتاپ وتكەندەي، تاياۋ شىعىس­تىڭ بارلىق وڭىرىندە قالىپتاسقان جالپى قاۋىپتى احۋال جاھاندىق قاۋىپسىزدىككە تونگەن قاتەر بولىپ تابىلادى جانە شىۇ جاۋاپكەرشىلىگى ايماعىنداعى جاعدايعا تەرىس ىقپالىن تيگىزەدى.

ءوز ءسوزىنىڭ قورىتىندىسىندا مەملەكەت باسشىسى رەسەي پرەزيدەنتى ۆ.ءپۋتيندى شىۇ-نىڭ الداعى توراعالىعىمەن قۇتتىقتاپ، رەسەيگە وسى مىندەتتى اتقارۋدا تابىستى جۇمىس تىلەدى.

وتىرىس سوڭىندا شانحاي ىنتى­ماق­تاستىق ۇيىمىنا مۇشە مەملەكەتتەر باسشىلارى دۋشانبە دەكلاراتسياسىنا جانە بىرقاتار قۇجاتتارعا قول قويدى. اتاپ ايتساق، شانحاي ىنتىماقتاستىق ۇيىمىنا مۇشە-مەملەكەت مارتەبەسىن الۋ ماقساتىندا ءوتىنىش بەرۋشى مەم­لەكەتتىڭ مىندەتتەمەلەرى تۋرالى تيپ­تىك مەموراندۋم تۋرالى شانحاي ىنتى­ماق­تاستىق ۇيىمىنا مۇشە مەملەكەتتەر باسشىلارى كەڭەسىنىڭ شەشىمى; شانحاي ىنتىماقتاستىق ۇيىمىنا مۇشە مەملەكەتتەر باسشىلارى كەڭەسىنىڭ شانحاي ىنتىماقتاستىق ۇيىمىنا مۇشە مەملەكەت مارتەبەسىن بەرۋ ءتارتىبىن بەكىتۋ تۋرالى شەشىمى; شانحاي ىنتىماقتاستىق ۇيىمىنا مۇشە مەملەكەتتەر باسشىلارى كەڭەسىنىڭ شانحاي ۇيىمىنىڭ 2025 جىلعا دەيىنگى دامۋ ستراتەگياسىنىڭ جوباسى تۋرالى شەشىمى; شانحاي ىنتىماقتاستىق ۇيىمىنا مۇشە مەملەكەتتەر باسشىلارى كەڭەسىنىڭ ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستا ءفاشيزمدى جەڭگەن جەڭىستىڭ 70 جىلدىعىن مەرەكەلەۋ جونىندەگى شەشى­مى; شانحاي ىنتىماقتاستىق ۇيىمىنا مۇشە مەملەكەتتەر باسشىلارى كەڭەسىنىڭ شانحاي ىنتىماقتاستىق ۇيىمىنا قاتىسۋشى مەملەكەتتەر شەشىمدەرىنىڭ كۇشىن جويۋ تۋرالى شەشىمى; شانحاي ىنتى­ماقتاستىق ۇيىمىنا مۇشە مەملەكەتتەر باسشىلارى كەڭەسىنىڭ شانحاي ىنتى­ماقتاستىق ۇيىمىنىڭ ءرامىزى تۋرالى ەرەجەسىن بەكىتۋ تۋرالى شەشىمى; شان­حاي ىنتىماقتاستىق ۇيىمىنا مۇشە مەم­لەكەتتەر باسشىلارى كەڭەسىنىڭ شان­حاي ىنتىماقتاستىق ۇيىمىنىڭ وتكەن جىلعى قىزمەتى تۋرالى شىۇ باس حاتشىسىنىڭ بايانداماسىن بەكىتۋ تۋرالى شەشىمى; شانحاي ىنتىماقتاستىق ۇيىمىنا مۇشە مەملەكەتتەر باسشىلارى كەڭەسىنىڭ شانحاي ىنتىماقتاستىق ۇيىمىنىڭ وڭىرلىك تەرروريزمگە قارسى قۇرىلىمىنىڭ 2013 جىلعى قىزمەتى تۋرالى شىۇ وڭىرلىك تەرروريزمگە قارسى قۇرىلىمى كەڭەسىنىڭ بايانداماسىن بەكىتۋ تۋرالى شەشىمى.

سونىمەن قاتار، شانحاي ىنتى­ماق­تاستىق ۇيىمىنا مۇشە مەملەكەتتەر باسشىلارى كەڭەسى وتىرىسىنىڭ قورىتىندىسى بويىنشا اقپاراتتىق حابار­لاما قابىلداندى. سونداي-اق، شان­حاي ىنتىماقتاستىق ۇيىمىنا مۇشە مەملەكەتتەر باسشىلارىنىڭ قاتىسۋى­مەن شانحاي ىنتىماقتاستىق ۇيىمى­نا مۇشە مەملەكەتتەردىڭ ۇكىمەتتەرى اراسىندا حالىقارالىق اۆتوموبيل تاسىمالىنا قولايلى جاعداي جاساۋ تۋرا­لى كەلىسىمگە دە قول قويىلدى. اتال­عان قۇجاتقا 6 ەلدىڭ كولىك سالاسىنا جاۋاپتى ۆەدومستۆولارىنىڭ باسشىلارى قول قويدى. ايتا كەتەرلىگى، بۇل قۇجات قازاقستاننىڭ كولىكتىك-تران­زيتتىك الەۋەتىن ەسەلەي تۇسەتىن بولادى. اۆتوكولىكپەن تاسىمالداناتىن جۇك كولەمى 2 ەسە، ال حالىقارالىق تاسىمالداردان قازاقستانعا تۇسەتىن جىل سايىنعى تابىس 25 ملرد. تەڭگەگە دەيىن ارتاتىندىعى بولجانىپ وتىر. ماسەلەن، وتكەن جىلى ەلىمىزدە 1,6 ملن. توننا جۇك تاسىمالدانسا، 2020 جىلعا قاراي ونىڭ كولەمى 3,2 ملن. تونناعا جەتەدى.

كەڭەس وتىرىسىنىڭ سوڭىندا شىۇ توراعالىق كەزەگى رەسەي فەدەراتسياسىنا ءوتتى. شىۇ-عا مۇشە مەملەكەتتەر باسشىلارى كەڭەسىنىڭ كەلەسى وتىرىسى 2015 جىلى رەسەيدىڭ ۋفا قالاسىندا وتەتىن بولىپ شەشىلدى.

مەملەكەت باسشىسى نۇرسۇلتان نازارباەۆ تاجىكستانداعى جۇمىس ساپارى بارىسىندا رەسەي فەدەراتسياسىنىڭ پرەزيدەنتى ۆلاديمير پۋتينمەن كەزدەستى.

كەزدەسۋ بارىسىندا ساۋدا-ەكونومي­كالىق، ينۆەستيتسيالىق، مادەني-گۋما­ني­تارلىق سالالار­داعى ەكىجاقتى ءوزارا ءىس-قيمىل ماسەلەلەرى، سونداي-اق حالىق­ارالىق كۇن تارتىبىندەگى وزەكتى جايتتار تالقىلاندى. نۇرسۇلتان نازارباەۆ پەن ۆلاديمير پۋتين ەكى ەلدىڭ حالىقارالىق جانە وڭىرلىك ۇيىمدار، سونىڭ ىشىندە ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداق ايا­سىنداعى ىنتىماقتاستىعىنا دا نازار اۋداردى. سونىمەن قاتار، مەملەكەت باسشىلارى 26 تامىزدا مينسكىدە وتكەن كەدەن وداعى ەلدەرىنىڭ، ۋكراينانىڭ باسشىسى مەن ەۋروپالىق وداق وكىلدەرىنىڭ كەزدەسۋى كەزىندە جاسالعان ۋاعدالاستىقتاردىڭ ىسكە اسىرىلۋ بارىسىن تالقىلادى.

سونداي-اق، پرەزيدەنت نۇرسۇل­تان نازارباەۆ قىتاي حالىق رەسپۋب­لي­كا­سى­نىڭ توراعاسى سي تسزينپينمەن كەز­دەستى. كەزدەسۋ بارىسىندا ەكى ەلدىڭ كوشباسشىلارى ساۋدا-ەكونوميكالىق، ينۆەستيتسيالىق، وتىن-ەنەرگەتيكالىق،  كولىك-ترانزيتتىك جانە مادەني-گۋماني­تار­لىق ىنتىماقتاستىقتىڭ نەگىزگى باعىت­تارىن قاراستىردى.  نۇرسۇلتان نازارباەۆ پەن سي تسزينپين ەكى ەلدىڭ حالىقارالىق جانە وڭىرلىك ۇيىمدار اياسىنداعى ءوزارا ءىس-قيمىلدارىنا قاتىستى دا بىرقاتار ماسەلەلەردى تالقىلادى. سونىمەن قاتار، حالىقارالىق كۇن تارتىبىندەگى وزەكتى جايتتارعا قاتىستى پىكىر الماستى.

قازاقستان پرەزيدەنتى ەكى ەلدىڭ اراسىنداعى ىنتىماقتاستىق دەڭگەيىن جوعارى باعالاي كەلە، ء«بىزدىڭ ەلدەرىمىز وتىن-ەنەرگەتيكا سالاسىندا بەلسەنە ىن­تىماقتاسۋدا. بۇگىندە قازاقستان مۇنايى­نىڭ 20 پايىزىن قىتاي كومپانيالارى وندىرۋدە. قازاقستان-تۇرىكمەنستان-قىتاي گاز قۇبىرى دا جاقسى جۇمىس ىس­تەپ تۇر»، دەدى. ءوز كەزەگىندە قحر تورا­­عاسى قازاقستان-قىتاي قارىم-قاتى­ناس­تارىنىڭ وڭ قارقىنىن اتاپ ءوتتى.

«بيىلعى مامىردا ءسىز قىتايعا تابىس­تى مەملەكەتتىك ساپارمەن بارىپ، اوسشك سامميتىنە قاتىستىڭىز. ءبىز­دىڭ سىزبەن ارامىزداعى حالىقارالىق جانە وڭىرلىك ۇيىمدار اياسىنداعى ۋاعدالاستىقتارىمىز بەلسەندى تۇردە ىسكە اسىپ جاتىر. ءوزارا ءىس-قيمىل جال­عاسىن تاباتىن بولادى دەپ ۇمىتتە­نەمىن. ەكى ەلدىڭ يگىلىگى جولىندا ىنتى­ماق­تاستىعىمىزدى جالعاستىرۋ ءۇشىن ءبىز بار كۇش-جىگەرىمىزدى جۇمساۋعا ءازىرمىز»، دەدى قحر توراعاسى.

نۇرسۇلتان نازارباەۆ قحر توراعاسىن قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ الداعى 65 جىلدىعىمەن قۇتتىقتاپ، قىتاي حال­قىنا تابىس پەن باق-بەرەكە تىلەدى.

دينارا بىتىكوۆا،

«ەگەمەن قازاقستان» گازەتى