9 تامىز كۇنى ءبىر توپ جاس جۋرناليستەر «نۇر وتان» پارتياسى وكىلدەرىنىڭ ارنايى شاقىرۋىمەن الماتى وبلىسى، قاپشاعاي قالاسىندا ءوتىپ جاتقان «جاستار - وتانعا» شاراسىنىڭ قالاي ءوتىپ جاتقانىنا كۋا بولىپ قايتتىق. 7 تامىز بەن 13 تامىز ارالىعىنا جوسپارلانعان ارنايى شاراعا قازاقستاننىڭ ءار وڭىرىنەن 300-دەن استام جاستار وكىلدەرى جينالعان. قاپشاعاي دەمالىس ايماعى اۋماعىندا ءوتىپ جاتقان شارانىڭ ەرەكشەلىگى جاستاردىڭ ەركىن پىكىر الماسۋىنا، قوعامدىق-ساياسي ماسەلەلەردى ەركىن تالقىلاۋعا جاعداي جاسالعان.

شارانى ۇيىمداستىرۋشى پارتيا وكىلى، «جاس وتان» جاستار قاناتىنىڭ اتقارۋشى حاتشىسى نۇرلان سىدىقوۆ مىرزاعا جولىعىپ، لاگەردىڭ ماقساتتارى مەن مازمۇنى تۋرالى سۇراعان ەدىك:

-  «جاستار – وتانعا» لاگەرى قالاي ۇيىمداستىرىلدى، جينالۋشى جاستار كىمدەر جانە قالاي كەلدى؟

- بۇل شارا 2009 جىلدان بەرى جىل سايىن ۇيىمداستىرىلۋدا. وسىمەن 6 رەت ۇيىمداستىرىپ وتىرعان شارانىڭ ەرەكشەلىگىنە توقتالساق: بۇعان دەيىن ءبىز بۇل اۋقىمدى شارانى اقمولا وبلىسىندا ۇيىمداستىرىپ كەلدىك، بيىل ءبىرىنشى رەت الماتى وبلىسى قاپشاعاي قالاسىندا وتكىزىلۋدە. بارلىق ايماقتاردان جاستار شاقىرىلدى. بۇندا جينالعان بارلىق جاستار «نۇر وتاننىڭ» نەمەسە «جاس وتاننىڭ» جاستارى دەگەن ءسوز جوق، 300-گە جۋىق جاستاردىڭ جارتىسىنا جۋىعى عانا «جاس وتان» مەن «نۇر وتانعا» تيەسىلى بولسا، قالعان جاستار ءار ءتۇرلى ستۋدەنتتىك ۇيىمداردان، اۋىل جاستارىنان، جۇمىس ىستەيتىن جاستاردىڭ قوعامدىق ۇيىمدارىنان  كەلىپ وتىر. وسىنشاما جاستاردىڭ ءبىر اراعا باستارىن قوسۋىمىزدىڭ سەبەبى ەڭ وزەكتى دەگەن قوعامداعى ماسەلەلەردى تالقىلاي وتىرىپ، جاڭا جوبالارعا قول جەتكىزۋ. ءبىزدىڭ جاستارمەن جۇمىس ىستەۋ ءتاسىلىمىز بىرىنشىدەن موتيۆاتسيالىق تۇرعىدا، ءبىز بىرىگە وتىرىپ وسى  جەتى كۇننىڭ ىشىندە ءتۇرلى كەزدەسۋلەر، سەمينار ترەنينگتەر، سپورتتىق شارالاردان ارنايى سايىستار مەن جارىستىق باسەكەلەر، جاڭا فورماتتاعى كۆەستتەر(ارنايى ترەنينگ ويىندار) وتكىزۋدەمىز، مۇندا  كوماندالىق  بىرىكتىرۋ ماسەلەلەرى قارالادى. سونداي-اق ءتۇرلى قوعام قايراتكەرلەرىمەن، ەلدىڭ الدىندا جۇرگەن ىسكەر ازاماتتارمەن، دەپۋتاتتارمەن جاستاردىڭ كەزدەسۋلەرىن ۇيىمداستىرۋدى جوسپارلادىق. مىسالى 8 تامىز كۇنى «نۇر وتان» پارتياسىنىڭ ءبىرىنشى حاتشىسى  قىدىرعاليۇلى باۋىرجان بايبەكپەن جاستاردىڭ كەزدەسۋى بولىپ، جاقسى، اشىق اڭگىمە بولدى. الداعى كۇندەرى مۇرات اۋەزوۆ، بەكبولات تىلەۋحان سياقتى قوعام قايراتكەرلەرىمەن دە جاستار پىكىر الماساتىن بولادى.

- بۇنداي فورماتتاعى «جاستار – وتانعا» شاراسىنىڭ ماقساتى نە؟ جالعاسىن تاباتىن بولاما؟

- بۇل ءىس-شارانى جابىق زالداردا وتكىزۋگە بولادى ارينە، دەگەنمەن دە جاستاردىڭ ءبىر-بىرىمەن ءتۇسىنىسۋى، ەركىن تاجىريبە الماسۋى ءۇشىن ەركىن اتموسفەرا، كەڭ ۋاقىت قاراستىردىق. ءبىزدىڭ باستى قۇندىلىعىمىز تاۋەلسىزدىك، تاۋەلسىزدىكتىڭ ساقتالۋى ءۇشىن بىرلىك كەرەك. ۋكرايناداعى ساياسي جاعداي ءبىز ءۇشىن ۇلكەن ساباق. ءبىز جاستاردى «نۇر وتانعا»، «جاس وتانعا» كەل دەپ ەمەس، بىرىگىڭدەر دەپ شاقىرىپ وتىرمىز. مۇندا تەك پارتيا توڭىرەگىندەگى جاستار عانا ەمەس،  وپپوزيتسيالىق كوزقاراس ۇستانىپ جۇرگەن جاستار وكىلدەرى جانبولات ماماي، ەلنۇر بەيسەنباەۆ سياقتى ۇلتشىل جاستار دا شاقىرىلدى. ولارعا كوزقاراستارىڭدى، پىكىرلەرىڭدى ورتاعا سالىڭدار، بىرىگەيىك، ۇلتقا بىرگە قىزمەت جاسايىق دەپ ساۋىن ايتتىق.  بۇل لاگەردىڭ كوزدەگەن باستى ماسەلەسى تورتەۋ: ءبىرىنشى - ءبىلىم، جاستاردىڭ ءبىلىم الۋعا دەگەن قۇشتارلىعىن وياتا ءبىلۋ، وزىنە، ورتاسىنا، مەملەكەتتىڭ قاجەتتىلىگىنە ءزارۋ ماماندىقتى يگەرۋگە شاقىرۋ. ەكىنشىدەن جۇمىسسىزدىقپەن كۇرەس، كوپتەگەن جاستار بىردەن جايلى ءومىردى، كوپ اقشانى ارماندايدى، ولاردىڭ ءوز بولاشاعىنا نەمقۇرايلى قاراۋى وتاننىڭ بولاشاعىنا نەمقۇرايلى قاراۋى، ياعني ولار قانداي سالادا بولماسىن حالىققا قاجەتتى جانە قولجەتىمدى جۇمىس ورىندارىندا جۇمىس ىستەي ءبىلۋى كەرەك. ءۇشىنشى ماسەلە - جاستاردىڭ بوس ۋاقىتىن ءتيىمدى وتكىزۋ ماسەلەسى، جاستاردىڭ كوپ بولىگى قىدىرۋ مەن الەۋمەتتىك جەلىلەردە وتىرۋدى، كوڭىل كوتەرۋ ورىندارىندا جۇرگەندى ادەتكە اينالدىرىپ العان، ولار التىن ۋاقىتتارىندا كىتاپتار وقۋى، سپورتپەن شۇعىلدانۋى، مەملەكەتتىڭ قاجەتىنە جارايتىن جۇمىس ىستەي ءبىلۋى كەرەك. ءتورتىنشى ماسەلە - وتباسى ماسەلەسى، قازىر وتباسىنداعى قۇندىلىقتار قۇلدىراپ كەتتى. جاس جۇبايلار اتا-انالارىن سىيلامايدى، اتا-اناسىن تۇگىلى ءبىر-ءبىرىن سىيلاۋدان قۇر قالىپ بارادى، ولار رۋحاني قۇندىلىقتاردى ماتەريالدىق قۇندىلىقتاردان تومەن باعالاپ ءجۇر.  ەرتەڭگى قوعامنىڭ يەسى بولاتىن سانالى ۇرپاقتى ومىرگە اكەلۋ ءۇشىن جاس وتباسىلاردىڭ بوساعاسى بەرىك بولۋى كەرەك. وسى ماسەلەلەردى وسىندا كەلگەن جاستار تۇسىنە بىلسە، ەرتەڭ وسىندا كەلگەن جاستاردان 300 ۇلگىلى وتباسى شىعادى دەگەن ءسوز. مۇندا كەلگەن جاستاردىڭ پىكىرلەرى ءار ءتۇرلى، ءبىز كەلگەن جاستاردىڭ بارلىعىن دا تىڭدايمىز، جانە سول پىكىرلەردىڭ ىشىنەن اقيقات ىزدەيمىز. ءبىزدىڭ قولىمىزدان كەلەتىنى يدەولوگيالىق باعىتتى كورسەتۋ، ال، ءوز جولىن دۇرىس تاڭداپ، ەڭبەك ەتۋ جاستاردان. ء بىزدىڭ ماقساتىمىز ءار جەردىڭ بەلسەندى جاستارىنان قۇرالعان وسىنداعى 300 جاستىڭ رۋحىن كوتەرۋ، ساناسىن سەرپىلتۋ،  ەگەر ەرتەڭ ولار وزدەرىنىڭ وسى جەردەن قابىلداعان تاجىريبە بىلىمدەرىن ءىس جۇزىندە قولدانا بىلسە ءبىزدىڭ ەڭبەگىمىزدىڭ ەش بولماعانى، وسىندا كەلگەن جاستار وزدەرىن وزگەرۋ ارقىلى ورتاسىن وزگەرتەدى،  اينالاسىندا جۇرگەن جاستارعا اسەر ەتەدى. بۇل جەردە بي كەشتەرى، سپورتتىق باسەكەلەر بولادى. ءبىزدىڭ كوزدەگەنىمىز قوعامداعى تۇراقتىلىق، ەلدىڭ دامۋى. لاگەردىڭ تاقىرىبى ايتىپ تۇرعانداي «جاستار وتانعا»، ياعني جاستار ماعان مەملەكەت نە بەرەدى دەپ ەمەس، مەن وتانىما نە بەرەم دەپ ءومىر ءسۇرۋى، ەڭبەك ەتۋى كەرەك، سەبەبى ول سەنىڭ شىن مانىندە وتانىڭدى سۇيە بىلگەنىڭ.

نۇرلان ەربولاتۇلىنىڭ ايتۋىنشا بۇل شارا «نۇر وتاننىڭ» جالعىز باعدارلاماسى ەمەس، وقۋ بىتىرگەن جاستاردىڭ جۇمىسقا ورنالاسۋىن قامتاماسىز ەتەتىن ء«ساتتى قادام» باعدارلاماسى بار، بۇل باعدارلامانىڭ باستى ماقساتى وقۋ بىتىرگەن جاستاردىڭ ۇلكەن كومپانيالاردا تاجىريبە الۋىنا كومەكتەسۋ. سونداي-اق قالاعا اعىلعان، جۇمىسسىز جۇرگەن، بازار جاعالاپ جۇرگەن جاستاردىڭ ماسەلەلەرىن زەرتتەۋگە، ولارعا پسيحولوگيالىق جاردەمدەر بەرۋگە ارنالعان «جاستار كەڭەسى» ورتالىعى بار جانە ءوز ەرىكتەرىمەن توپتاسقان «ەرىكتىلەر» قوسىنى بار، ولار مۇمكىندىكتەرىنشە الەۋمەتتىك قيىنشىلىعى بار جاندارعا كومەكتەسەدى.

ءبىزدى قىزىقتىرعانى لاگەرگە كەلگەن جاستاردىڭ ايتار ويىنا، كوزقاراستارىنا شەكتەۋدىڭ بولماعانى، ولارعا پارتيالىق يدەيا ءسىڭىرۋ ءۇشىن ەمەس، پارتياعا جاستار يدەياسىن تارتا ءبىلۋى. بىزگە بەرىلگەن ءبىر كۇندىك ۋاقىتتا لاگەرگە كەلگەن جاستاردىڭ كوڭىلدى ۋاقىت وتكىزىپ جاتقانىن، جاعاجايدا سۋدا ءجۇزىپ، جابىق زالدا وتكەن ترەنينگتەردە ءدارىس تىڭداپ وتىرعاندارىن كورىپ قايتتىق. ارينە  مەجەلى كۇنگە دەيىن كونتسەرتتىك باعدارلامالارى دا، قىزىقتى شوۋدا جالعاسىن تاپپاق ەكەن. ءبىز «جاستار – وتانعا» شاراسىنا جينالعان 300 جاس بىرلىك دەيتىن قاسيەتتى ۇعىمدى ءۇش ءجۇزدىڭ بالاسىنا جەتكىزىپ بارادى دەپ سەنەمىز.

نۇرعالي نۇرتاي

Abai.kz