وتكەن دەمالىس كۇندەرى ەلورداداعى نازارباەۆ ۋنيۆەرسيتەتى عيماراتىندا «نۇر وتان» پارتياسى جانە Global Shapers Community قوعامداستىعىنىڭ قولداۋىمەن دۇنيەجۇزىلىك ەكونوميكالىق فورۋم باس­تاماشىسى بولىپ تابىلاتىن «Shapere Eurasia 2014» فورۋمى ەلىمىزدە العاش رەت بولىپ ءوتتى. اتالعان ايتۋلى جيىنعا الەمنىڭ 45 ەلىنەن 100-دەن استام جاس كوشباسشى كەلىپ قاتىستى.

نەگىزگى قاۋزالعان تاقىرىپ مۋلتيمادەني جانە دىنارالىق ۇنقاتىسۋدى قالاي قۇرۋ كەرەكتىگى. تالقىلاۋدىڭ كۇن تارتىبىنە قازىرگى قالىپتاسىپ وتىرعان قوعامنىڭ اسا ماڭىزدى دەگەن ماسەلەلەرى ەنگىزىلىپتى. اتاپ ايتقاندا، «ەتنوسارالىق جانە دىنارالىق ۇنقاتىسۋدى قالاي قۇرۋ كەرەك؟»، «جاستار ءۇشىن الەۋمەتتىك ليفتتەردى قالاي دامىتقان ءجون؟»، ء«ححى عاسىردىڭ حالىقارالىق ءبىلىم بەرۋ جۇيەسى قانداي بولۋى كەرەك؟» جانە «جاستار كاسىپكەرلىگىن دامىتۋ ءۇشىن نە قاجەت؟». مىنە، وسىنداي ايتۋلى تاقىرىپتار تالقىعا تۇسكەن جيىننىڭ رەسمي اشىلۋىنا «نۇر وتان» پارتياسى توراعاسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى، «بولاشاق» قاۋىمداستىعى كەڭەسىنىڭ توراعاسى باۋىرجان بايبەك كەلىپ، قۇرىلتاي قاتىسۋشىلارىنا ارناپ قۇتتىقتاۋ ءسوز سويلەدى. بۇل رەتتە ب.بايبەك 2012 جىلى 20 جەلتوقساندا استانا قالاسىندا جاس كوشباسشىلار قاۋىمداستىعى ورتالىعىنىڭ اشىلۋىنا دا كەلىپ قاتىسقانىن ايتا كەتۋ كەرەك.

ب.بايبەك تاۋەلسىزدىككە يە بولۋ جانە قازاقستان جەتىستىكتەرىنىڭ الەمدىك ارەنادا مويىندالۋى بىرەگەي تۇلعا نۇرسۇلتان نازارباەۆ ەسىمىمەن تىكەلەي بايلانىستى ەكەندىگىن ەرەكشە اتادى. پارتيا كوشباسشىلىققا اشىقتىق، ەسەپتىلىك، تيىمدىلىك جانە جاۋاپتىلىق قاعيداتىمەن ەلدىڭ سەنىمىنە يە بولۋ ارقىلى قول جەتكىزىپ وتىر. قازاقستاندا ساپالى ادام كاپيتالىن قالىپتاستىرۋعا، جاستاردىڭ ءوز مۇمكىندىگىن ىسكە اسىرۋىنا، ساپالى ءبىلىم الۋىنا، دەنساۋلىعىن ساقتاۋىنا، باسقا دا الەۋمەتتىك يگىلىكتەرگە قول جەتكىزۋىنە جۇيەلى جاعداي جاساۋعا ايرىقشا كوڭىل بولىنۋدە. بۇل – مەملەكەتىمىزدىڭ جانە بيلەۋشى پارتيا – «نۇر وتان» ساياساتىنىڭ باسىم باعىتتارى. سوندىقتان دا پارتيا Global Shapers Community جوباسىنا بەلسەندى تۇردە قولداۋ ءبىلدىرىپ وتىر. دامۋدىڭ جاڭا ستراتەگياسىندا مەملەكەت باسشىسى جان باسىنا شاققانداعى ءىجو-ءنى 60 مىڭ دوللارعا، ياعني 35 جىلدا 5 ەسەگە دەيىن ءوسىرىپ، 2050 جىلى الەمدەگى ەڭ دامىعان 30 ەلدىڭ قاتارىنا قوسىلۋ جونىندە اۋقىمدى ماقسات قويىپ وتىرعاندىعىنا دا ەرەكشە نازار اۋدارىلدى.

اتالعان ماقساتقا جەتۋ ءۇشىن قازاقستان ەڭ الدىمەن ادام كاپيتالىنىڭ ساپالى دامۋىن قامتاماسىز ەتۋى ءتيىس. بۇل رەتتە بىرلىك، تۇراقتىلىق پەن قوعامدىق كەلىسىم ءبارىنىڭ ىرگەتاسى بولىپ قالا بەرەدى. ء«بىزدىڭ ەلىمىزدە 130-دان استام ەتنوس بەيبىتشىلىك پەن كەلىسىمدە ءومىر ءسۇرىپ جاتىر. ءبىزدىڭ ءبارىمىز – قازاقستان ازاماتتارىمىز. بىزدە «ۇلتتىق ازشىلىق» دەگەن ۇعىم جوق. ۇلتىنا، تىلىنە، ءدىني ۇستانىمىنا، باسقا دا ەرەكشەلىكتەرى مەن الەۋمەتتىك جاعدايىنا قاراماستان، بارلىعى دا تەڭ مۇمكىندىككە يە»، دەدى ب.بايبەك. قازاقستان جاس مەملەكەت بولعاندىقتان، ەل حالقىنىڭ جارتىسىنا جۋىعى – جاسى 30-عا تولماعان جاستار، سوندىقتان دا مەملەكەتتىڭ باستى مىندەتتەرىنىڭ ءبىرى – ءاربىر جاس ازاماتتىڭ تۇلعالىق، كاسىبي جانە رۋحاني دامۋىنا جاعداي جاساۋ.

پارتيا توراعاسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى بۇدان ءارى كەز كەلگەن ادام وسىلايشا ءوزىن ءوزى دامىتۋ ارقىلى تەك ءوز ءومىرىن عانا وزگەرتىپ قويماي، اينالاسىنداعى جۇرتشىلىقتىڭ دا ءومىرىن جاقسارتۋعا قابىلەتتى ەكەندىگىن العا تارتتى. بۇرىن-سوڭدى بولماعان جاھاندىق داعدارىس ادامزات دامۋىنىڭ جاڭا كوكجيەكتەرىنە ەركىنەن تىس جەتەلەۋدە. ءسات سايىن جاڭا قاۋىپ-قاتەرلەر، سونىمەن بىرگە، جاڭا مۇمكىندىكتەر دە پايدا بولۋدا. بۇگىندە الەمدە 10 مەن 24 جاس ارالىعىنداعى 2 ميلليارد جاس بار بولسا، ولاردىڭ 90 پايىزى دامۋشى ەلدەردە تۇرادى ەكەن. ال وزگەرمەلى ورتاعا جەدەل بەيىمدەلە الاتىن جاستار الەۋمەتتىك قۇرىلىمدار مەن جەلىلىك قاۋىمداستىقتار ارقىلى عانا ايماقتىق جانە جاھاندىق پروبلەمالاردىڭ جاڭا، كرەاتيۆتى شەشىمدەرىن ۇسىنا الادى. Global Shapers Community ۇيىمىنىڭ دا ميسسياسى وسى بولسا كەرەك.

جەكە سەكتور، بيزنەس – ورتا تاپتىڭ تىرەگى، ال دامىعان ورتا تاپ – تۇراقتىلىقتىڭ كەپىلى. بۇگىنگى كۇنى كەز كەلگەن تابىستى كاسىپكەرلىك قىزمەتتىڭ انىقتاۋشى فاكتورى يننوۆاتسيا بولىپ تابىلادى. ال جاستار – قوعامنىڭ وتە كرەاتيۆتى ويلايتىن، ۇنەمى العا ۇمتىلاتىن بەلسەندى توبى. ماسىلدىق پەن تەك وزگەگە ارقا سۇيەۋ، وكىنىشكە قاراي، كوپ ادامنىڭ ءومىر سالتىنا اينالدى. ادامداردىڭ ساناسىن بەلسەندىلىك، جاسامپازدىق پەن جەكە جاۋاپكەرشىلىك باعىتىنا قاراي قالاي وزگەرتۋگە بولادى؟ بىزگە وسى جايلى ويلانۋ قاجەت. بۇگىنگى الەمدە ءبىلىم مەن يننوۆاتسيا جەدەلدەتىلگەن ەكونوميكالىق دامۋدىڭ باستى شارتى بولىپ تابىلادى. وسىلاي دەگەن «بولاشاق» قاۋىمداستىعى كەڭەسىنىڭ توراعاسى وزىق ءبىلىمنىڭ ارقاسىندا جۇرتتىڭ كوبى جاقسى ءومىر ءسۇرۋ مۇمكىندىگىنە يە بولار ەدى، دەگەندى دە قوسا ايتتى.

Global Shapers Community ديرەكتورى اناستاسيا كالينينا قوعامداستىق جۇمىسىن بايانداپ بەردى. ونىڭ سوزىنە قاراعاندا، قازىر اتالعان ۇيىم قۇرامىندا الەمنىڭ ءارتۇرلى ەلىندە 315 حاب بار بولسا، ونىڭ مۇشەلەرىنىڭ سانى 4400 ادامعا جەتىپتى. قوعامداستىقتىڭ ماقساتى – جاستاردىڭ ءوز ورنىن تابۋىنا، تاجىريبە الماسۋىنا جانە تابىستارعا جەتۋىنە مۇمكىندىك جاساۋ. بۇل تۇرعىدان كەلگەندە، قوعامداستىق كوپتەگەن جوبالاردى جۇزەگە اسىرىپ كەلسە، سونىڭ ءبىر مىسالى رەتىندە ءفيليپپيننىڭ استاناسى – مانيلادا 60 كىتاپحاناعا كومەك كورسەتىلگەندىگى اتالدى.

يسپانيا استاناسى – مادريدتە وتكەن شەيپەرلەردىڭ وتىرىسى ناتيجەلى بولعاندىعىن تىلگە تيەك ەتكەن Global Shapers Community مادريد حابىنىڭ وكىلى ەستەر پانياگۋا ونىڭ قيىندىقتارعا قاراماي ناتيجەلى اياقتالعانىنا ەرەكشە توقتالدى. ءتىپتى، قاتىسۋشىلاردى ورىندارىنان ءبىر تۇرعىزىپ العان شەشەن ويدىڭ ءبىر ارنادان شىعىپ جاتقاندىعىن ۇعىندىرۋعا تىرىستى. ال «تسەسنابانك» اق-تىڭ باسقارما مۇشەسى، باسقارۋشى ديرەكتورى قايرات راحمانوۆ بولاشاق جاستاردىڭ قولىندا ەكەندىگىن، سوندىقتان دا ولاردىڭ كىم جانە قانداي ازاماتتار بولىپ قالىپتاسىپ جاتۋى ەلىمىزدەگى بەلدى قارجى ينستيتۋتى ءۇشىن ماڭىزدىلىعى تۇرعىسىنان ويىن ءوربىتتى. ولاي بولسا، اتالعان قارجى ينس­تيتۋتى وسىنداي ايتۋلى شارالاردى وتكىزۋدەن تىسقارى قالا الماق ەمەس.

ءسوز رەتى كەلگەندە Global Shapers Community قاۋىمداستىعى تۋرالى قىسقاشا مالىمەت بەرە كەتكەن ءجون. اتالعان قاۋىمداستىق 20 مەن 30 جاس ارالىعىنداعى الەمدىك كوشباسشى جاستاردىڭ باسىن قوساتىن دۇنيەجۇزىلىك ەكونوميكالىق فورۋم تارابىنان بەكىتىلگەن. جوباعا كەز كەلگەن ماماندىق يەسى قاتىسا السا، ولار قوعامعا پايدالى قانداي دا ءبىر جوبا ۇسىنىپ، پايدالى يدەيالار ويلاپ تابۋعا ءتيىس. Global Shapers Community قاتىسۋشىلارى الەمنىڭ زاماناۋي قالالارىندا ءىس-قيمىل ورتالىقتارىن ۇيىمداستىرىپ، ءبىر-بىرىمەن يدەيا مەن تاجىريبە الماسادى. سونداي-اق، الەمدىك دەڭگەيدەگى ماسەلەلەردى تالقىلاۋ ءۇشىن تىڭ يدەيالار مەن كاسىپكەرلىك جاڭاشىلدىقتارمەن بولىسە الادى. جالپى، قوعامداستىققا ءارتۇرلى سالالاردا جۇمىس ىستەيتىن 27 جاسقا دەيىنگى جاستار مۇشە بولا الاتىنى دا نازاردان تىس قالعان جوق.

فورۋمنىڭ باستى جۇمىسى استانا حابىنىڭ نەگىزىن قالاۋشى، «نۇر وتان» پارتياسى قوعامدىق ساياسات ينستيتۋتىنىڭ ديرەكتورى ساياسات نۇربەكتىڭ «ەتنوسارالىق جانە دىنارالىق ۇنقاتىسۋدى قۇرۋدىڭ قازاقستاندىق جولى» تاقىرىبىنداعى دارىسىمەن باس­تالدى. سونداي-اق، فورۋم بارىسىندا بەلگىلى بيزنەسمەن-فيلانتروپ، San Group كورپوراتسياسىنىڭ ۆيتسە-پرەزيدەنتى شيۆا حەمكي جاس شەيپەرلەر ءۇشىن «جەتىستىك دەگەن نە؟» دەگەن تاقىرىپتا ينتەراكتيۆتىك ءدارىس وتكىزدى. بۇدان باسقا، فورۋم اياسىندا The Coca-cola Company كومپانياسى مەن The Abraaj Group ينۆەستيتسيالىق كومپانياسىنىڭ جەتەكشىلەرىمەن سەكتسيالىق كەزدەسۋلەر ۇيىمداستىرىلدى. فورۋمعا قاتىسۋشىلارعا ارناپ ء«سىز ومىردەن نە كۇتەسىز؟» دەگەن تاقىرىپتا ءدارىس وقىلىپ، جاھاندىق ماسەلەلەردى تالقىلاۋدىڭ قورىتىندىلارى بويىنشا «قازاقستان Global Shapers كوزىمەن» دەگەن تاقىرىپتا سەسسيالار ءوتتى. ودان كەيىن اشىق ميكروفون فورماتىندا قاتىسۋشىلاردىڭ تاجىريبە الماسۋى مەن وزەكتى تاقىرىپتاردى تالقىلاۋى دا شاراعا ەرەكشە رەڭك بەردى.

اسقار تۇراپبايۇلى،

«ەگەمەن قازاقستان».

سۋرەتتى تۇسىرگەن ەرلان وماروۆ.