1980 جىلداردىڭ سوڭىن الا سىلكىنىپ شىققان تاۋلى قاراباق ء(ازىربايجانشا - Dağlıq Qarabağ) داۋى 1991 جىلى تۇتەگەن وق پەن وتتىڭ ولكەسىنە اينالعان بولاتىن. ءسويتىپ 1994 جىلى بۇل ولكە تۇتاسىمەن ءازىربايجان تەرريتورياسىنا قاراپ، ارمەنيامەن اراداعى اتىس-شابىس توقتام تاپقانداي بولعان. الايدا، ايماقتى ەتنيكالىق ارمياندار باقىلاۋىندا ۇستاپ قالعان ەدى. ەندى مىنە، شىلدەنىڭ 31-ىنەن باستاپ قاراباقتىڭ تاعى دا تىنىشى كەتىپ تۇر. كەيبىر اقپارات كوزدەرىنىڭ تاراتقان مالىمەتتەرىنە قاراعاندا، قاراباقتا 14 ادام جارالانىپ، كوز جۇمعان كورىنەدى.

تاۋلى قاراباقتاعى قارۋلى قاقتىعىس قۇلاعىنا تيىسىمەن اقش جاعى قاتتى الاڭداپ، ەكى مەملەكەت باسشىسى – يلحام اليەۆ پەن سەرج سارگاسياندى بەيبىت كەلىسىمگە شاقىرىپ ۇلگەردى. اقش-تىڭ مەملەكەتتىك حاتشىسى ماري حارف حانىم ەكى تاراپتى بىتىمگە ۇندەپ، بۇعان  ەقىۇ-عا مۇشە ەلدەردىڭ نازار اۋدارۋىن سۇرادى.   

«تاۋلى كاراباق (Nagorno-Karabakh) – ءازىربايجاننىڭ وڭتۇستىك-باتىسىنداعى ايماق، حالقىنىڭ سانى 144 300 ادام (2002 جىلعى دەرەك). اۋماعى: شامامەن 4400 شارشى شاقىرىم، كاراباق جوتاسىنىڭ سولتۇستىك-شىعىس بولىگىندە ورنالاسقان. بۇرىن يران قۇرامىنا كىرگەن، 1813 جىلى رەسەي جاۋلاپ العان. 1923 جىلى ءازىربايجان سسر-ءنىڭ اۆتونومدى وبلىسى مارتەبەسىنە يە بولادى. 1988 جىلى جەرگىلىكتى ارميان حالقى ءازىربايجان ۇكىمەتىنە قارسى شىعادى، 1991 جىلى (كەڭەس وداعى تاراعاننان كەيىن) ەكى ەتنيكالىق توپ اراسىندا سوعىس تۋىندايدى. 1994 جىلى بۇل جەر رەسمي تۇردە ءازىربايجان تەرريتورياسىنا كىرگەنمەن ونى ەتنيكالىق ارمياندار باقىلاۋعا الادى» (http://kk.wikipedia.org/wiki/ ).

ەستەرىڭىزگە تۇسىرە كەتەيىك، تاۋلى قاراباق اۆتونوميالى وبلسى (تقاو) 1988 جىلى اقپان ايىندا ءازىربايجان سسر-ءنىڭ قۇرامىنان شىعۋعا تالپىندى، ءسويتىپ 1991 جىلى قىركۇيەكتە تقاو-نىڭ ورتالىعى ستەپاناكەرتتە تاۋلى قاراباق رەسپۋبليكاسىن جاريا ەتتى. تقر ءازىربايجان جەرىندە جاريا ەتىلگەندىكتەن ونى رەسمي باكۋ مويىنداعان جوق، ال، ەرەۆان قولداپ شىقتى. وسىدان سوڭ ءازىربايجان مەن ارمەنيا اراسى ءبۇلىنىپ، تاۋلى قاراباق ماسەلەسى الەم نازارىن وزىنە اۋداردى. 1994 جىلى 12 مامىردا تاراپتار ءوزارا كەلىسىمگە كەلىپ، قاراباق ايماعى ازىربايجانعا تولىق قاراعان-دى. ايتسە دە، ايماق ەتنيكالىق ارميانداردىڭ باقىلاۋىندا قالعان سوڭ ءىشىنارا شيەلەنىس بولىپ تۇرعان. سول شيەلەنىس وسى كۇندەرى شەگىنەن شىعىپ بارا جاتقانعا ۇقسايدى.

ارمەنيا – قازاقستان- بەلارۋس-رەسەي ۇشتىگىنەن قۇرىلىپ جاتقان ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداققا مۇشە بولۋعا قىزىعۋشىلىق تانىتىپ جۇرگەن ەل. ارمەنيانىڭ بۇل تالابىنا وراي قر پرەزيدەنتى نازارباەۆ: «ارمەنيا ەاەو-عا مۇشەلىككە ءوتۋى ءۇشىن تاۋلى قاراباق داۋىن بىرجاقتى ەتۋى كەرەك»، - دەپ ەسكەرتۋ جاساعان بولاتىن.

Abai.kz