ۋكراينانىڭ دونەتسك وبلىسىندا مالايزيانىڭ جولاۋشىلار ۇشاعى زىمىران سوققىسىنان اپاتقا ۇشىرادى. اۋە كەمەسىندەگى 300-گە جۋىق ادام تۇگەل قازا تاپتى. ۋكراينا بيلىگى مۇنداي جاۋىزدىقتى دونەتسك وبلىسىن وقشاۋلاعان سەپەراتيستەر جاسادى دەپ ايتىپتاپ وتىر. عالامتوردا سەپاراتيستەردىڭ ۇشاقتى اتىپ تۇسىرگەندىگى جونىندە اۋديوجازبا پايدا بولدى. ساياساتكەر رەتىندە ءسىز وسى وقيعاعا قانداي باعا بەرەسىز؟

Abai.kz

ءامىرجان قوسانوۆ، ساياساتكەر:

- سوعىس قاي جەردە ءجۇرىپ جاتسا دا، الەمنىڭ كەز كەلگەن ەلىنە تىكەلەي قاتىسى بار بوپ شىعادى! جاھاندانۋ ۇدەرىسىنىڭ ءبىر ناتيجەسى وسى شىعار. الىستاعى ۋكراينا اسپانىندا ۇشىپ بارا جاتقان بىرنەشە مەملەكەتتىڭ ازاماتتارى بار مالايزيا اۋە كومپانياسىنىڭ ۇشاعىنىڭ اپاتقا ۇشىرۋى سونىڭ ءبىر دالەلى بولىپ وتىر عوي. ياعني، سوعىس بارشاعا ورتاق! ۋكراينا مەن رەسەي اراسىنداعى سوعىستىڭ سالقىنى سوناۋ بىرنەشە مۇحيتتىڭ ار جاعىنداعى ەلدەرگە تيە باستادى. ءوز باسىم ماسەلەنىڭ مانىسىنە بارماي جاتىپ، ءاتۇستى «مىنا جاق كىنالى!» دەپ ايتۋدان اۋلاقپىن. بۇل اپات، ءسوزسىز، بۇكىل الەم جۇرتشىلىعىنىڭ نازارىنا ىلىكتى، ەندىگى جەردە ازاماتتارىنان ايىرىلعان ەلدەر، حالىقارالىق ۇيىمدار وقيعانىڭ انىق-قانىعىنا جەتپەيىنشە تىنىشتالمايدى. سوندىقتان، حالىقارالىق تاۋەلسىز كومسسيا قۇرىلىپ، سونىڭ جۇمىسىنىڭ ناتيجەسىن كۇتكەنىمىز ابزال. ونىڭ ۇستىنە، بۇل وقيعا ۋكراينا مەن رەسەي اراسىندا بولىپ جاتقان سوعىسقا تىكەلەي بايلانستىرىلا قاراستىرىلاتىنى دا زاڭدى. ەكى ەل اراسىنداعى كەسكىلەسكەن ءارى ىمىراسىز اقپاراتتىق سوعىستىڭ قالاي ءوتىپ جاتقانىن كورىپ كەلەمىز. ەندى وسى قايعىلى وقيعانى ەكى جاق تا ءوز مۇددەسى تۇرعىسىندا «پايدالانارى» ءسوزسىز. بايقادىڭىز با، سول شايقاس كەشەدەن بەرە ودان سايىن ءورشىپ كەتتى. ازرىشە بۇلجىتپاس بىرنەشە فاكتى بار. بىرىنشىدەن، سەپاراتيستەر ۋكراينانىڭ وڭتۇستىك-شىعىس بولىگىنە يەلىك ەتىپ جاتقانىنا ءبىراز ۋاقىت بولدى. ياعني، سول اۋماقتاعى جاعدايعا جانە وندا ورىن العان وقيعالارعا ولار تىكەلەي جاۋاپ بەرۋى ءتيىس. ءبىر سوزبەن ايتقاندا بەلگىلى سەبەپتەرگە ساي رەسمي كيەۆ لۋگانسك پەن دونەتسك ايماعىنا تولىققاندى باقىلاۋ جاساي الماي كەلەدى. وسى وقيعادان كەيىن، ولاردىڭ كىناسى راستالسا، سەپاراتيستەر «حالىقارالىق تەرروريستەر» رەتىندە تانىلماق. مۇنىڭ ءوزى ۋكرايناداعى سوعىسقا حالىقارالىق ىقپالدىڭ ەسەلەنىپ كۇشەيۋنىە اكەپ سوقتىرۋى ءتيىس. سول كەزدە  رەسەيگە قارسى قازىرگى سانكتسيالار بالانىڭ ويىنى بوپ قالارى ءسوزسىز. ماسەلەنىڭ ءتۇپ نەگىزىنە ۇڭىلسەك، وسى سوعىستى باستاعان – رەسەي! ياعني، سول سوعىستىڭ اياسىندا نە بوپ جاتىر، - سونىڭ بارىنە كرەملدىڭ تىكەلەي ساياسي قاتىسى بار بولماق. ەكىنشىدەن، «بۋك» سەكىلدى سونشاما بيىكتەگى نىسانداردى قۇلاتا الاتىن قارۋى بار ەكەنىن بۇلىكشىلدەردىڭ ءوزى جاھانعا جاريا ەتىپ، ماقتانىپ جازعان. ياعني، ولاردىڭ  ۇشاقتى اتىپ تۇسىرۋىنە مۇمكىندىگى بارعا ەسەپ. ولاي بولعان جاعدايدا بار جاۋاپكەرشىلىك سونداي قارۋدى ولاردىڭ قولىنا بەرگەن رەسەي. ۇشىنشىدەن، اپاتتان كەيىن لەزدە كرەملگە جاقىن باق «ۋكرايندىقتار مالايزيا ۇشاعىن ەمەس، پرەزيدەنت ءپۋتيننىڭ ۇشاعىن اتقىلاماق ويدا بولعان ەكەن» دەگەن اقپارات تاراتا باستادى. مىقتى بولسا، سول اپاتتىڭ الدىن المادى ما؟ ونىڭ ۇستىنە تىم ءۇستىرت ءارى اسىعىس ايتا سالىنعان حابارعا ۇقساپ كەتتى. نە بولسا دا، ەگەر دە بۇل الدىن-الا ويلاستىرىلعان اكتسيا بولسا، وندا ونىڭ اۆتورلارى دەگەنىنە جەتتى: ەكى ەل اراسىنداعى سوعىس شىن مانىندە دۇنيەجۇزىلىك دەڭگەيگە كوتەرىلدى... شىنىن ايتساق، بۇل اپاتتىڭ باسقا دا سەبەپتەرى بولۋى مۇمكىن. ماسەلەن، ول اپاتتىڭ ءوزى قۇلاعان شىعار. بالكىم، بۇعان ۋكراين اسكەريلەرىنىڭ دە قاتىسى بار اپات بولۋى مۇمكىن، ويتكەنى 10 مىڭ شاقىرىم بيىكتىكتەگى ۇشاقتى اتىپ قۇلاتا الاتىن قارۋ ۋكراين جاعىندا دا بار. بىراق، مەنىڭشە، رەسمي كيەۆ ءوز جەرىندە مۇنداي رەزونانستى اپاتتىڭ ورىن الۋىنا ەش مۇددەلى ەمەس. سوندىقتان، قايتالاپ ايتايىن، ءالىپتىڭ ارتىن باعايىق. تەكسەرۋ قورىتىندىلارىن كۇتەيىك. ءبىر نارسە انىق: جازىقسىز، سول سوعىسقا ەشبىر قاتىسى جوق قۇربانداردىڭ، سونىڭ ىشىندە 80 بەيكۇنا ءبۇلدىرشىننىڭ جانە ولاردىڭ اتا-انالارىنىڭ، كوز جاسى ەشكىمدى دە جىبەرمەيدى.

جاسارال قۋانىشالين، ساياساتكەر:

- مەنىڭ مۇنداي شەكتەن شىققان جاۋىزدىققا بەرەر باعام بىرەۋ -   كرەمل ءوزىنىڭ ۋكرايناعا قارسى اشقان سوعىسىندا قانداي دا بولسا قىلمىستان تايىنبايتىندىعىن  تولىق دالەلدەدى. جانە سول قىلمىستارىنىڭ ءىزىن جاسىرۋ ماقساتىندا  رەسەي ۋكرايناعا قارسى   وتىرىك پەن جالاعا نەگىزدەلگەن ماسقارا اقپاراتتىق سوعىستى دا ءورشىتىپ وتىر. كرەملدىڭ "كسرو-نى قالپىنا كەلتىرۋ!", "ورىس جەرلەرىن كەرى قايتارۋ!" ۇراندارىنا نەگىزدەلگەن رەۆانشيستىك ساياساتى ادامزات بالاسىن ءۇشىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىسقا ۇرىندىرماۋى ءۇشىن بۇكىل الەم رەسەي بيلىگىنىڭ ۇستانىپ وتىرعان ساياساتىن اۋىزدىقتاۋ ماقساتىندا كۇش بىرىكتىرىپ، شەشىمدى ءىس-ارەكەتتەر جاساۋعا ءتيىس دەپ ەسەپتەيمىن. 

Abai.kz