الەۋمەتتىك جەلىلەردە ادامنىڭ ار-نامىسىنا تيەتىن كوممەنت جازساڭىز 500 اەك (1 اەك – 1852 تەڭگە ) ايىپپۇل تولەيسىز نەمەسە 3 اي قارا جۇمىسقا جەگىلەسىز. سەناتتىڭ قاراۋىندا جاتقان قىلمىستىق كودەكستىڭ جاڭا جوباسىندا وسىنداي نورما بار.

وسىلايشا، ينتەرنەتكە مەملەكەتتىك باقىلاۋ جانە تسەنزۋرا جاسالىپ، زاڭعا قالىپتى نورما رەتىندە ەنگىزىلمەك. ەندىگى جەردە ءاربىر ينتەرنەت قولدانۋشى ىشىنە سىيماي بارا جاتسا دا ءار سوزىنە اباي بولۋىنا تۋرا كەلەدى.

قىلمىستىق كودەكسكە مۇنداي نورمانىڭ ەنگىزىلۋىنىڭ ەكى جاعى بار.

بىرىنشىدەن، الەۋمەتتىك جەلىلەردە، ءتۇرلى كوممەنتتەردە ازاماتتاردىڭ جەكە باسىنا ءجونسىز سوقتىعىسىپ، ار-نامىسىنا ءتيۋدى تىيۋعا ىقپال ەتەدى. ياعني، ينتەرنەت دەگەن اۋزىڭا نە كەلسە سونى ايتىپ، ويىڭا نە كەلسە سونى جازىپ، وزىڭە ۇناماعان ادامدى سوگىپ، جامانداپ تىپ-تىنىش تۇك بولماعانداي تىمپيىپ كورىنبەي وتىرا بەرەتىن ورىن ەمەستىگىن قاتاڭ ەسكەرتۋ ارقىلى ءاربىر ءسوزىڭ ءۇشىن جاۋاپ بەرۋىڭ كەرەكتىگىن ءتۇسىندىرۋ. بۇل – ينتەرنەت قولدانۋشىلاردىڭ جاۋاپكەرشىلىگىن ارتتىرادى ءارى كوممەنت جازۋ مادەنيەتىنىڭ قالىپتاسۋىنا سەپ بولادى.

ەكىنشىدەن، كودەكستەگى اتالعان نورما تەك الەۋمەتتىك جەلىلەرگە عانا ەمەس، ينتەرنەت اقپارات قۇرالدارىنا دا قولدانىلىپ كەتۋى مۇمكىن. ياعني، نورمانى العا تارتىپ، ينتەرنەت اقپارات قۇرالدارىنا قىسىم كۇشەيىپ، ولارعا باقىلاۋ ورناتىلۋى عاجاپ ەمەس.

جالپى قازاقستاندا ءسوز جانە ءباسپاسوز بوستاندىعىنا قاتىسى قىسىم كۇشەيىپ كەلەدى. ونىڭ ءبىر مىسالى، كوممەنتاريگە ايىپپۇل سالۋ بولسا، ەكىنشى ءبىر ايعاعى: جالعان اقپارات (ەل ىشىندە ۇزىنقۇلاق دەپ ايتىلادى) تاراتقانداردى جازاعا تارتۋ تۋرالى قىلمىستىق كودەكستىڭ جاڭا جوباسىنداعى باپ. 

اباي بولايىق!

نۇرا ماتاي

Abai.kz