قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ جوعارعى سوتىندا قايرات ءماميدىڭ توراعالىعىمەن «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ 2015-2025 جىلدارعا ارنالعان سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ستراتەگياسىن» ىسكە  اسىرۋ اياسىندا سوت ورگاندارىندا سىبايلاس جەمقورلىقتىڭ الدىن الۋدىڭ نەگىزگى باعىتتارى» اتتى تاقىرىپپەن جوعارعى سوت سۋديالارىنىڭ كەڭەيتىلگەن كەڭەسى بولىپ ءوتتى.

كەڭەسكە پرەزيدەنتتىڭ كومەكشىسى – قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنىڭ حاتشىسى ن.ەرمەكباەۆ، پرەزيدەنت اكىمشىلىگى باسشىسىنىڭ ورىنباسارى ت. دوناقوۆ، ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتىنىڭ توراعاسى ن. ابىقاەۆ، «نۇر وتان» پارتياسى توراعاسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى ب. بايبەك، باس پروكۋرور                              ا. داۋىلباەۆ، مەملەكەتتىك قىزمەت ىستەرى جانە سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىس-قيمىل اگەنتتىگىنىڭ توراعاسى ق. قوجامجاروۆ، جوعارى سوت كەڭەسىنىڭ توراعاسى ر. تۇسىپبەكوۆ، پارلامەنت سەناتىنىڭ كونستيتۋتسيالىق زاڭناما، سوت جۇيەسى جانە قۇقىق قورعاۋ ورگاندارى كوميتەتىنىڭ توراعاسى س. اقىلباي، پارلامەنت ءماجىلىسىنىڭ زاڭناما جانە سوت-قۇقىقتىق رەفورما كوميتەتىنىڭ توراعاسى ر. مۇقاشەۆ، پرەزيدەنت جانىنداعى مەملەكەتتىك باسقارۋ اكادەمياسىنىڭ رەكتورى ب. ءابدىراسىلوۆ جانە ت.ب. شاقىرىلدى.

ءىس-شاراعا سوت جۇيەسىنەن جوعارعى سوتتىڭ القا توراعالارى مەن سۋديالارى، وبلىستىق جانە وعان تەڭەستىرىلگەن سوتتاردىڭ توراعالارى، سوتتاردىڭ قىزمەتىن قامتاماسىز ەتۋ دەپارتامەنتىنىڭ  باسشىلىعى مەن ءبولىم مەڭگەرۋشىلەرى، وبلىستىق جانە وعان تەڭەستىرىلگەن سوتتاردىڭ كەڭسە مەڭگەرۋشىلەرى قاتىستى.

كەڭەستىڭ اشىلۋىندا سويلەگەن سوزىندە جوعارعى سوت توراعاسى قايرات ءمامي: «مەملەكەت باسشىسى سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ستراتەگيا مەن سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىس-قيمىل جونىندەگى پارتيالىق باعدارلامانى بەكىتە وتىرىپ، جەمقورلىق – ۇلتتىق قاۋىپسىزدىككە تونگەن جويقىن قاتەر ەكەندىگىن ايتا كەلە، قوعام نازارىن وسى ماسەلەگە اۋدارعان بولاتىن. جەمقورلىقپەن كۇرەس – بارشا قازاقستان قوعامىنىڭ ماڭىزدى مىندەتى. سوت تورەلىگىنىڭ ءمىنسىز جۇيەسى مەملەكەتتىڭ سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءتيىمدى ساياساتىنىڭ شەشۋشى قۇرالى – قۇقىق ۇستەمدىگىن قامتاماسىز ەتۋ جۇيەسىنىڭ نەگىزگى دىڭگەگى بولىپ تابىلادى»، - دەپ اتاپ ءوتتى.

وسى ورايدا، سوت جۇيەسىندەگى سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىس-قيمىل ماسەلەلەرىن قاتىسۋشىلاردىڭ كەڭەيتىلگەن قۇرامىندا تالقىلاپ، بۇل باعىتتاعى جۇمىستىڭ تيىمدىلىگىن ارتتىرۋ شارالارىن ايقىنداپ الۋ جونىندە شەشىم قابىلداندى.

سىبايلاس جەمقورلىقپەن كۇرەس باعىتىندا سوت كورپۋسى قول جەتكىزگەن جەتىستىكتەر از ەمەس. سونىڭ ەڭ باستىسى، قازاقستاندىقتاردىڭ سوتقا جۇگىنۋگە دەگەن سۇرانىستارىنىڭ تۇراقتى تۇردە قارقىن الىپ وتىرعانىنا قاراماستان، رەسپۋبليكا سوتتارى سوت تورەلىگىن جۇزەگە اسىرۋدا قۇقىق ۇستەمدىگىن كاسىبي لايىقتى دەڭگەيدە ساقتاۋدى قامتاماسىز ەتىپ كەلەدى. ايتالىق، وتكەن جىلى سوتتار 1 ملن. 200 مىڭنان استام ءىستى قارادى. وسى رەتتە شىعارىلعان سوت اكتىلەرىنىڭ 98,7% زاڭدى ءارى نەگىزدى بولىپ سانالادى.

وتكەن جىلى سۋديالاردىڭ قىزمەتىنە قاتىستى ازاماتتار تاراپىنان تۇسكەن شاعىمداردىڭ سانى 253-كە نەمەسە 5%-عا ازايدى. سوت ءجيۋريىنىڭ سۋديالارعا قاتىستى قاراعان ىستەر سانى 20 پايىزعا، ال تارتىپتىك شارا قولدانۋ جونىندە ءىس قوزعاۋ جاعدايلارىنىڭ سانى 14,3پايىزعا ازايدى.

سىبايلاس جەمقورلىققا قاتىستى قىلمىستىق ىستەردى قاراۋ ماسەلەلەرى تۋرالى جوعارعى سوتتىڭ قىلمىستىق ىستەر جونىندەگى سوت القاسىنىڭ توراعاسى ا. قاسىموۆ حاباردار ەتتى. 2014 جىلى سىبايلاس جەمقورلىق قىلمىستارى بويىنشا ۇكىم شىعارىلا وتىرىپ، 807 ءىس نەمەسە قىلمىستىق ىستەردىڭ جالپى سانىنىڭ 4% قارالدى (2013 جىلى – 886). سىبايلاس جەمقورلىقتىڭ الدىن الۋ، ونىڭ باستى سەبەپتەرى مەن جاعدايلارىن بولدىرماۋ، سونداي-اق سىبايلاس جەمقورلىق قىلمىستارىن جىكتەۋ ماسەلەلەرى بويىنشا قۇقىق قورعاۋ جانە ارنايى ورگاندارمەن ءوزارا ءىس-قيمىلدى جەتىلدىرۋگە ايرىقشا كوڭىل اۋدارىلىپ كەلەدى.  

سۋديالاردىڭ ادامگەرشىلىك بولمىسى مەن مورالدىك-ادەپ نورمالارىن ساقتاۋى، سونداي-اق سۋديالىق ادەپ جونىندەگى كوميسسيا قىزمەتىن جاڭعىرتۋ تۋرالى جوعارعى سوت سۋدياسى، سۋديالىق ادەپ جونىندەگى كوميسسيا توراعاسى ن. قايىپجان ايتىپ ءوتتى. سوت ءجيۋريى جۇمىسىنىڭ سوت جۇيەسىندەگى قۇقىق بۇزۋشىلىقتاردىڭ الدىن الۋىنىڭ نەگىزگى باعىتتارى مەن ناتيجەلەرىن جوعارعى سوت سۋدياسى، سوت ءجيۋريىنىڭ توراعاسى م. شەگەنوۆ تانىستىردى.

سىبايلاس جەمقورلىق پەن وزگە دە قۇقىق بۇزۋشىلىقتاردىڭ الدىن الۋعا باعىتتالعان سوت جۇيەسىندەگى يننوۆاتسيالار تۋرالى جوعارعى سوت جانىنداعى سوتتاردىڭ قىزمەتىن قامتاماسىز ەتۋ دەپارتامەنتىنىڭ باسشىسى ءى. يسپانوۆ باياندادى. اتاپ ايتقاندا، ول قازىرگى تاڭدا «تورەلىك» دەپ اتالاتىن سوت ورگاندارىنىڭ اۆتوماتتاندىرىلعان اقپاراتتىق-تالدامالىق جاڭا جۇيەسىن قۇرۋ جۇمىستارىنىڭ اياقتالعانىنا توقتالدى. ورتالىقتاندىرىلعان ارحيتەكتۋرادان تۇراتىن بۇل جۇيە اقپاراتتىق دەرەكتەرمەن الماسۋعا جىلدام قول جەتكىزۋدى، سەنىمدىلىكتىڭ جوعارى دەڭگەيىن، ستاتيستيكالىق جانە تالدامالىق ەسەپتەردى قالىپتاستىرۋدا اۆتوماتتاندىرۋدىڭ نەعۇرلىم جوعارى دەڭگەيىن قامتاماسىز ەتەدى.

جوعارعى سوت سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ستراتەگيانى ىسكە اسىرۋ اياسىندا سوت جۇيەسىندە سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىس-قيمىلدىڭ 2015 جىلعا ارنالعان كەشەندى جوسپارىنىڭ جوباسىن ازىرلەدى. كەڭەستە ايتىلعان بارلىق ۇسىنىستار اتالعان جوسپارعا ەنگىزىلەتىن بولادى.

كوزدەلگەن شارالاردىڭ ىسكە اسۋى سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ساياساتتىڭ تيىمدىلىگىن ارتتىرۋعا رەسپۋبليكا سوتتارىنىڭ ءوز ۇلەستەرىن قوسۋىنا، ەلدەگى سىبايلاس جەمقورلىق دەڭگەيىن ازايتۋعا جانە ونىڭ كەز كەلگەن كورىنىستەرىنە «نولدىك» توزىمدىلىك جاعدايىن قۇرۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.   

اباي-اقپارات.