سوڭعى جىلدارى قازاقتىڭ قاھارمان ۇلى تالعات بيگەلدينوۆ قوعامنان وقشاۋ ءومىر سۇرگەندەي سەزىلدى. باتىرمەن سۇحباتتاسۋ تالاي ءتىلشىنىڭ قول جەتپەس ماقساتى بولدى-اۋ. «جاس قازاق» ۇلتتىق اپتالىعىندا قىزمەت ەتىپ جۇرگەن كەزدەرى ءبىز دە بىرنەشە رەت باتىر اتامىزبەن تىلدەسۋدىڭ ورايلى ءساتىن تاپپادىق. اتامىز دا، اپامىز دا قالامادى شاماسى.

ءدىني باسقارمانىڭ ءباسپاسوز حاتشىسى قىزمەتىنە قابىلدانعان كەزىم. ول كەزدە باس ءمۇفتي ءابساتتار قاجى دەربىسالى ەدى. ءبىر كۇنى ول كىسىدەن تالعات بيگەلدينوۆتىڭ قاجىلىققا بارعانىن ەستىپ، باياعى (سول سۇحبات الۋ عوي) ارەكەتىمە كىرىستىم. قاجىلىق پارىزىن وتەگەنى جايلى حابار ءبىزدى، ءتىپتى قامشىلادى. سوندا دا ءساتى تۇسپەي قويدى. ءسويتىپ جۇرگەندە ءابساتتار اعانى شىعىستانۋ ينستيتۋتىنا شىعارىپ سالدىق. اقپان ايىنىڭ 19-ى بولاتىن. قمدب قۇرىلتايىندا ەرجان قاجى مالعاجىۇلىنىڭ كانديداتۋراسىن ءبىراۋىزدان قولداپ، سايلادىق. ءا دەگەنشە كوكتەم كەلىپ، مامىر ايى دا جەتتى. 9 مامىردا سوعىس ارداگەرلەرىنىڭ ءۇيىن جاعالاپ، احۋالىن سۇراعىشتاپ، ناۋقانشىل بولىپ كەتەتىن ادەتىمىز بار ەمەس پە؟

باس ءمۇفتي باستاپ، نايب ءمۇفتي سەرىكباي قاجى وراز قوشتاپ، وتكەن جىلى تالعات جاقىپبەكۇلىنىڭ جانۇياسىنا باردىق. ءدىنباسىنا قۇرمەت ءبىلدىرىپ، ەرجان قاجى مالعاجىۇلىن ەسىك الدىنان باتىردىڭ ءوزى كۇتىپ العان ەدى. قادامى شيراق، تىڭ بولاتىن. كيىمىن ءوزى كيىپ، كىتاپ وقي بەرەتىن. ورىندىبيكە اپامىز ەت اسىپ قويعان ەكەن. داستارحانعا وتىرعاندا اپامىز: «اعالارىڭنىڭ بولەك تاماعى بار. ول – ساۋمال قىمىز. تەك سونى ىشەدى»، – دەدى.

«بىلە بىلسەڭدەر، مۇنىڭ سىرى – ساۋمالىدا، قاراقتارىم»، – دەپ كۇلىمسىرەدى. «سوندا قالاي؟» دەپ تاڭىرقاي قاراعان ءتۇرىمىزدى كورىپ، ءسوزىن جالعادى: «اجەم قاديشا مارقۇم 101 جاسىندا دۇنيەدەن ءوتتى. ۇنەمى ساۋمالى ىشەتىن. بىزگە دە بەرەتىن. ءوزى اۋرۋ-سىرقاۋ دەگەندى بىلمەيتىن. ءبىز بالا كەزىمىزدەن باستاپ بيە ءسۇتىن ءىشۋدى ادەتكە اينالدىردىق. سونىڭ سەبەبى عوي، قۇداي جارىلقاپ، قارتايساق تا سىر بەرمەي جۇرگەنىمىز»، – دەپ قارقىلداپ ءبىر كۇلىپ الدى.       

باتىرمەن ءبىراز اڭگىمەلەستىك. ءوزى دە قۋانىپ قالدى. ءبىز، ءتىپتى ءمازبىز. ويتپەگەندە شە؟ سۋرەتىن تەك كىتاپتان كورىپ، تەلەديداردان تاماشالايتىن ايگىلى ۇشقىش الدىمىزدا وتىر. بەتپە-بەت سۇحباتتاستىق. ورىندىبيكە اپامنىڭ: «اناۋىڭدى ءارى تارت، جازۋشى بولما»، – دەگەنىنە قاراماستان، ۇرلانىپ، سول اڭگىمەنى «پىسىقسىنىپ»، ديكتوفونعا جازىپ الىپپىن. سۇحباتتى سول قالپىندا بەرىپ وتىرمىز.

ەرجان قاجى مالعاجىۇلى: تالعات اعا، ۇشاققا وتىرعاندا ەڭ الدىمەن نە نارسە ەسىڭىزگە تۇسەتىن ەدى؟

تالعات بيگەلدينوۆ: ۇشاقتا بارلىق ادام جانىن شۇبەرەككە ءتۇيىپ وتىرادى عوي. مارقۇم اجەم ءدىندار بولاتىن. ءبىزدى يماندىلىققا، يناباتتىلىققا ۇيرەتتى. جانى تازا جان بولدى، جارىقتىق. ماعان مىناداي ءبىر دۇعانى ۇيرەتىپ، قۇلاعىما ابدەن ءسىڭدىرىپ تاستاپتى. اراپشاسىن ايتىپ، جاتتاتقىزدى.

ەرجان قاجى مالعاجىۇلى: ول قانداي دۇعا ەدى سوندا؟

تالعات بيگەلدينوۆ: ء«بيسميللاھي، تاۋاككالتۋ الال-لاھۋ ءۋا ءلا حاۋلا ءۋا ءلا قۋاتا ءيللا ءبيللا».

ەرجان قاجى مالعاجىۇلى: ۇيدەن، ياعني ساپارعا شىققاندا ايتىلاتىن دۇعا عوي. مۇنىڭ ماعىناسى: «ەي، اللا، وزىڭە ءوزىمدى تاپسىردىم، ءتۇرلى قاۋىپ-قاتەردەن ساقتاي گور. تاۋەكەل ەتتىم». اجەڭىز سىزگە كۇشتى دۇعا ۇيرەتكەن ەكەن.

تالعات بيگەلدينوۆ: ءيا، بىراق ءبىز ونىڭ ماعىناسىن بالا كەزدە تۇسىنە بەرمەدىك قوي. قانشا رەت ۇشسام دا، ۇشاققا وتىرا سالا وسى دۇعانى وقيتىنمىن. ونى ورىستار تۇسىنبەيتىن. «نە ايتىپ جاتىرسىڭ؟» – دەپ سۇرايتىن. «بۇل مەنىڭ ۇشار الدىنداعى قۇدايعا قۇلشىلىعىم» دەپ جاۋاپ بەرەم. اللاعا شۇكىر، وسى دۇعانى ايتىپ، امان قالدىم. دۇعا ماعان كوپ كومەكتەستى. يماندى ادامدى قۇدايدىڭ ءوزى قورعاپ جۇرەتىنىن سوندا ءبىلدىم.

ەرجان قاجى مالعاجىۇلى: دۇرىس ايتاسىز، تالعات اعا! دۇعا – مۇسىلماننىڭ قارۋى دەگەن. قۋاتتى بولىڭىز، شارشاماڭىز، اعا. بىزگە دە باتاڭىزدى بەرىپ، دۇعا جاساپ قويساڭىز.

تالعات بيگەلدينوۆ: اينالايىن، ەرجان بالام، جورتقاندا جولدارىڭ بولسىن. اللا قولداسىن، قاراعىم. حالىق الدىندا جۇزدەرىڭ جارىق بولسىن.

P.S. سودان بەرى تالعات بيگەلدينوۆتىڭ وتباسىمەن احۋال سۇراسىپ تۇرۋشى ەك. ءدام-تۇزى تاۋسىلعان ەكەن. نە شارا؟ وتانىن قورعاعان پەندە و دۇنيەدە اللانىڭ الدىندا ابىرويى اسقاقتاپ، ارداقتى قۇلدارىنىڭ قاتارىنا قوسىلادى دەسەدى عۇلامالار. ءدايىم سولاي بولعاي.

اكەسى جاقىپ پايعامبار ەسىمىمەن اتتاس. بۇل دا كەزدەيسوق ەمەس-اۋ. سوعان قاراعاندا، تالعات اتانىڭ اجەسى، جالپى اۋلەتى دىنگە جاقىن بولعان سەكىلدى. ءوزى دە قاجىلىق پارىزىن وتەدى. ءومىرىن ونەگەمەن ورنەكتەگەن اتى اڭىزعا اينالعان تالعات جاقىپبەكۇلىنىڭ جانى ءجانناتتا بولعاي. اللا الدىنان جارىلقاسىن. يمانى سەرىك بولعاي! تولعانىستان تۋعان ماقالانى وسىناۋ تىلەكپەن تۇيىندەدىك.

اعابەك قوناربايۇلى،

قمدب ءباسپاسوز ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى

(سۋرەتتەردى تۇسىرگەن – اۆتور)    

Abai.kz