كىم دەيسىز عوي؟  جول-كولىك اپاتى. (جكا) سۇمدىق ەمەس پە؟ بۇلاي كەتە بەرسە بىزگە الىستان جاۋ ىزدەۋدىڭ قاجەتى جوق، استىمىزداعى كولىگىمىزدەن-اق قۇريمىز. بىزدەن حالقى دا، كولىگى دە ونداعان ەسە كوپ جاپونيا، گەرمانيا، ۇلىبريتانيا سياقتى ەلدەردە جىل سايىن جول اپاتىنان كوپ دەگەندە 5-6 ادام عانا ولەدى ەكەن. ال ءبىزدىڭ جاعدايىمىز مىناداي. «جاۋ مىندا» دەپ ايعايلاپ، اتتان سالعىڭ كەلەدى، ءتىپتى.

كەيبىرەۋلەر ءۇشىن جول ءجۇرۋ ءتارتىبى ورىنداۋدى قاجەت ەتپەيتىن ويىنشىق سياقتى. سونىڭ ءبىر مىسالى م.ۇسەنوۆ ەكەنىن كوزىمىز كورىپ وتىر. بىلتىر التى ادامدى سوعىپ، سونىڭ بىرەۋىن ولتىرگەن ەدى. ەسى بار ەل بولسا وسىدان كەيىن مۇنداي بەيباستاققا جول بەرمەسە كەرەك ەدى. قايداعى... ءدال ءبىر جىل وتپەي جاتىپ تاعى ءبىر ايەلدى سوقتى. ءاي دەر اجە، قوي دەر قوجا جوق. شىعۋعا مۇلدە بولمايتىن قوس جولاقتىڭ سىرتىنا شىعىپ الىپ، قارسى كولىككە سۇزىسەردەي بولىپ جۇيتكي بەرەتىن بەتىمەن كەتكەن بەيباستار ءتىپتى جول بەرگىسى كەلمەگەندەر بولسا كىنالاپ، وتكىزە سالساڭ نەڭ كەتەدى دەپ دابىلىن سوعىپ تۇرىپ الاتىنىن قايتەرسىڭ...

وسىنىڭ ءبارى ءتارتىپتىڭ بوستىعىنان. ەسەرسوقتاردىڭ ەمىن-ەركىن ويقاستاۋىنا ەرىك بەرىپ قويعان باسسىزدىقتان. جكا جاساعانداردى ادام ءومىرىن ۇزۋگە ارەكەت جاساعان قاۋىپتى قىلمىسكەر رەتىندە سوتتايتىن بولسا... ەشكىم دە جول ءتارتىبىن بۇزباس ەدى.    

         2013 جىلى قازاقستان جولدارىندا بارلىعى 23359 جول-كولىك اپاتى تىركەلىپتى، سونىڭ كەسىرىنەن 3 مىڭ 37 ادام كوز جۇمعان، 29872 ادام جاراقات العان. 2012 جىلمەن سالىستىرعاندا بۇل سان 65 پايىزعا ارتقان... وندا تىركەلگەن بارلىق جكا 14168 بولعان ەدى.     

         ارينە، ەل دەپ، جەر دەپ جاناشىرلىقپەن شىرىلدايتىن ازاماتتارىمىز بار. سونىڭ ءبىرى ءماجىلىس دەپۋتاتى تۇرسىنبەك ومىرزاقوۆ. ول وسى اتالعان فاكتىلەردى كەلتىرە وتىرىپ، ۇكىمەت باسشىسى كارىم ءماسىموۆتىڭ اتىنا دەپۋتاتتىق ساۋال جولدادى. وندا دەپۋتات 2012-2014 جىلدارعا ارنالعان جول قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋگە باعىتتالعان باعدارلاما نەگە ورىندالمادى دەگەن سۇراق قويادى.

         ءىس جۇزىندە ميلليارد تەڭگەدەن ارتىق قاراجاتتى جۇتقان بۇل باعدارلاما شيكى بولىپ شىعىپ، جولدان ۇزىلگەن. جىلدامدىقتى، قىزىل جارىققا ءوتىپ كەتكەندەردى باقىلاپ، جازىپ الۋعا ءتيىستى قۇرىلعىلار بەرەتىن دەرەكتەردى ءبىر ورتالىققا جيناقتاۋعا تيەسىلى جۇيە دە جاسالماعان ەكەن. ماسەلەن، شىمكەنت، تەمىرتاۋ قالالارىندا 76 ملن. تەڭگەگە ورناتىلعان سونداي قۇرىلعىلار باققا قويىلعان قاراقشى سياقتى عانا بولىپتى-اۋ...    

         وسىنداي فاكتىلەردەن جكا-نى تيىپ، وعان قارسى ارەكەت ەتۋگە ءتيىستى ارناۋلى قىزمەتتەردىڭ جۇمىس تيىمدىلىگى وتە تومەن ەكەنى كورىنىپ تۇر. دەپۋتات بۇدان باسقا دا سوراقى فاكتىلەردى كەلتىرە وتىرىپ، ۇكىمەت باسشىسىنان وسىنداي وقيعالاردى ازايتۋ جولىندا الداعى ۋاقىتتا قانداي شارالار جاسالاتىنىن سۇرادى. ەگەر ەشقانداي شارا جوسپارلانباعان بولسا مىناداي سۇمدىقتاردى تىيۋ ءۇشىن دەرەۋ ءتيىمدى شارا جوسپارلاۋدى تالاپ ەتتى. ارينە، بۇل وتە ورىندى تالاپ، دەپۋتات ايتپاسا كوشەگە شىعىپ، حالىقتىڭ ءوزى تالاپ ەتەتىندەي سۇمدىق، مىناۋ. ايدىڭ-كۇننىڭ امانىندا الپەشتەپ وتىرعان ۇل-قىزدارىمىزدان ايرىلىپ قالعىمىز كەلمەسە، بۇل تالاپتى قولداۋىمىز كەرەك.   

سەرىك ەلەۋ، ساراپشى

Abai.kz