تولەگەن جۇكەەۆ نۇرلان ەرىمبەتوۆ باسقاراتىن «Aيت-PARK»  كلۋبىندا قوناقتا بولدى. ءبىر كەزدەگى ازۋىن ايعا بىلەگەن، ءسوزى ءمىردىڭ وعىنداي دەپ جۇرەتىن ساياساتكەردىڭ پىكىرىن ەستۋگە كەلگەندەر از بولمادى.

ەكەۋارا اڭگىمە 1 ساعات 46 مينۋتقا سوزىلدى. ساياساتكەر ناعىز ءوز كاسىبىنىڭ بىلگىر مامانى بوپ شىقتى. كوپ سويلەدى، بىراق ەشتەڭە ايتقان جوق. پىكىرى دە جۇمسارىپ قالىپتى

نۇرلان ەرىمبەتوۆ: سىزگە سۇراقتى توتەسىنەن قويعىم كەلىپ تۇر. جۇكەەۆ مىرزا، نەگە جوعالىپ كەتتىڭىز؟
تولەگەن جۇكەەۆ: مەن ءوزىمنىڭ ساياسي ميسسيامدى اتقاردىم. مەنىڭ يدەيام ەكى پارتيانى قوسۋ بولدى. بۇل جوبانى جۇزەگە اسىرۋ وڭايعا سوقپادى. ءبىر جىلدان اسا ۋاقىتىمدى سارپ ەتتىم. بىراق ساياساتتان كەتكەن جوقپىن. كۇش-قايراتىم جەتكەنشە، اينالىسا بەرەمىن. ال قازىر جانىما جاقىن جۇمىسپەن اينالىسىپ ءجۇرمىن.   

تولەگەن جۇكەەۆ نۇرلان ەرىمبەتوۆ باسقاراتىن «Aيت-PARK»  كلۋبىندا قوناقتا بولدى. ءبىر كەزدەگى ازۋىن ايعا بىلەگەن، ءسوزى ءمىردىڭ وعىنداي دەپ جۇرەتىن ساياساتكەردىڭ پىكىرىن ەستۋگە كەلگەندەر از بولمادى.

ەكەۋارا اڭگىمە 1 ساعات 46 مينۋتقا سوزىلدى. ساياساتكەر ناعىز ءوز كاسىبىنىڭ بىلگىر مامانى بوپ شىقتى. كوپ سويلەدى، بىراق ەشتەڭە ايتقان جوق. پىكىرى دە جۇمسارىپ قالىپتى

نۇرلان ەرىمبەتوۆ: سىزگە سۇراقتى توتەسىنەن قويعىم كەلىپ تۇر. جۇكەەۆ مىرزا، نەگە جوعالىپ كەتتىڭىز؟
تولەگەن جۇكەەۆ: مەن ءوزىمنىڭ ساياسي ميسسيامدى اتقاردىم. مەنىڭ يدەيام ەكى پارتيانى قوسۋ بولدى. بۇل جوبانى جۇزەگە اسىرۋ وڭايعا سوقپادى. ءبىر جىلدان اسا ۋاقىتىمدى سارپ ەتتىم. بىراق ساياساتتان كەتكەن جوقپىن. كۇش-قايراتىم جەتكەنشە، اينالىسا بەرەمىن. ال قازىر جانىما جاقىن جۇمىسپەن اينالىسىپ ءجۇرمىن.   

نۇرلان ەرىمبەتوۆ: مەن سىزبەن كەلىسپەيمىن. جاسسىز، تاجىريبەڭىز دە مول. نەگە پارتيانىڭ جۇمىسىن دوڭگەلەتپەيسىز؟ ءسىز ورىنداعان ميسسيا مۇمكىن، ءوز مەجەسىنە جەتپەگەن شىعار؟  
تولەگەن جۇكەەۆ: جوق. مەن ءوزىمنىڭ كوزدەگەن ماقساتىما قانداي جولمەن جەتۋدى بىلەتىن اداممىن.   
نۇرلان ەرىمبەتوۆ: وپپوزيتسيالىق پارتيانىڭ قادامى نىق دەپ ايتا الاسىز با؟ ەرتەڭ سىزگە: «توكە، ءبىز «اجىراسىپ» جاتىرمىز، نە ىستەيمىز؟» - دەپ جۇرمەي مە؟    
تولەگەن جۇكەەۆ: «ازاتتىقتاردان» ونداي ءسوز شىعادى دەپ ويلامايمىن. سەبەبى، مۇنداي ماسەلەلەر الدىن الا قاراستىرىلعان. تاراپتاردىڭ تالاپتارى دا كوڭىلدەن شىققان.    

نۇرلان ەرىمبەتوۆ: جاقىندا ءبىر توپ ءماجىلىس دەپۋتاتتارى ەلباسى مارتەبەسىن زاڭداستىرۋدى ۇسىندى. بۇل ۇپاي جيناۋدىڭ ءبىر ءتۇرى مە، الدە قولدان جاسالعان جوبا ما؟ ءسىز بۇعان قالاي قارايسىز؟ 
تولەگەن جۇكەەۆ: مۇمكىن، بۇل بۇگىنگى قازاقستاندىقتار ءۇشىن ماڭىزدى ماسەلە شىعار. بىرەۋلەر ءۇشىن بۇل تاقىرىپ قىزىقتى بولۋى دا مۇمكىن.    
نۇرلان ەرىمبەتوۆ: ونى پرەزيدەنت قابىلداي ما؟
تولەگەن جۇكەەۆ: ...ءبىر بەدەلدى باسىلىم «قازاق ۇلتى - يمپەريالىق ۇلت» دەپ جازىپتى. بۇل - وتە قاۋىپتى ءسوز. ءبىز ۇلتتىق مەملەكەت قۇرۋ جاعدايىندا ەمەسپىز قازىر. مەن مۇنى سوڭعى جىلدارى كوپ ايتىپ ءجۇرمىز. يمپەريالىق مەملەكەت باياعىدا كەلمەسكە كەتكەن. يمپەريالىق مەملەكەت قۇرۋ يدەياسىن ۇسىنىپ جۇرگەندەر - ۇلت الدىندا جاۋاپكەرشىلىكتەن جۇرداي ادامدار. تاعى قايتالايمىن، مۇنداي يدەيا ءبىزدىڭ دامۋىمىزعا، كورشىلەرمەن بولاتىن قارىم-قاتىناسىمىزعا قاياۋ تۇسىرەدى. بۇل بىزگە جاراسپايدى.        

نۇرلان ەرىمبەتوۆ: مەنىڭشە، شەگىنۋ شالداردىڭ ادەتى. ال تەك العا ءجۇرۋ جاستارعا ءتان مىنەز. ءبىزدىڭ جىگىتتەر شالدار سەكىلدى كوشەگە شىقپاي قويدى. نەگە سوڭىنا دەيىن كۇرەسپەدى؟
تولەگەن جۇكەەۆ: كوشەگە شىقپاۋدى ءبىر عانا جانبولات مامايدىڭ ءوزى شەشپەگەن شىعار. ستۋدەنتتەر دە بار عوي. ارينە، بۇل كوپشىلىكتىڭ نارازىلىعىن تۋدىردى. جوق دەگەندە كوشەگە 40-50 ادام شىعىپ، نەگە قارسىلىق اكتسياسىن ۇيىمداستىرماعانىن ءتۇسىندىرۋ كەرەك ەدى. قازىر ءبىز شۋ شىعاراتىن جاعدايدا ەمەسپىز. بيلىك ءسىزدىڭ ارەكەتىڭىزگە تىيىم سالعانعا دەيىن ءوزىڭىزدىڭ جۇمىسىڭىزدى ىستەي بەرىڭىز. كىم سىزگە كەدەرگى كەلتىرۋدە؟    

نۇرلان ەرىمبەتوۆ: دوكترينانىڭ سوڭعى نۇسقاسى كىمنىڭ پايداسىنا قابىلداندى؟
تولەگەن جۇكەەۆ: دوكترينانىڭ العاشقى نۇسقاسىنىڭ ءالسىز ەكەنىن ۋاقىت دالەلدەپ بەردى. ال سوڭعىسى جان-جاقتى قامتىلعان قۇجات بولدى. جامان بولدى دەپ ايتا المايمىن. سەبەبى، ونىڭ باسى-قاسىندا بولعان جىگىتتەر وتە ساۋاتتى.    
نۇرلان ەرىمبەتوۆ: وسى قۇجاتتى تالقىلاۋ كىمگە كەرەك بولدى؟ دوڭگەلەك ۇستەل ۇيىمداستىرۋ، قوناق ءۇي جالداۋ، مۇنىڭ ءبارى شىعىن عوي. حالىق دوكتريناعا دەيىن ءومىر ءسۇرىپ كەلدى. ودان كەيىن دە ءومىر سۇرە بەرەدى. بىرەۋگە وزگە ۇلت وكىلىمەن سويلەسۋ كەرەك بولسا، ونىڭ: «توقتاپ تۇر، دوكترينانى قاراپ الايىن، نە جازىلىپتى، قالاي قارىم-قاتىناس ورناتۋ كەرەك؟» - دەيتىنىنە كۇمانىم بار. 
تولەگەن جۇكەەۆ: جوق. مەن سىزبەن كەلىسپەيمىن. زيالى قاۋىم وسى قۇجات ارقىلى ءوزىنىڭ تالابىن بيلىككە ورىنداتقىزدى.        

نۇرلان ەرىمبەتوۆ: قىس - بوس ۋاقىتتىڭ مەزگىلى. نە ىستەرىن بىلمەي وتىرعان حالىقتىڭ نازارىن اۋدارتۋ ءۇشىن تالقىلانۋعا ادەيى ۇسىنىلعان قۇجات ەمەس پە بۇل؟  
تولەگەن جۇكەەۆ: وسى وتىرعان جۋرناليستەردىڭ جۇمىسىن الايىق. جازادى، ايتادى. بىراق ونسىز دا حالىق ءبارىن بىلەدى. ول حالىققا قىزىق ەمەس. ءبارى ءبىر نارسەنى ايتادى. قاي گازەت قايتىپ جازاتىنىن دا بىلەدى. بىراق -ماسەلە وندا ەمەس. بۇل - شىعارماشىلىق جۇمىس. بىرەۋ بۇل كاسىپپەن نان تاۋىپ جاتىر، بىرەۋ جازۋشى بولىپ جاتىر. نوبەل سىيلىعىنىڭ يەگەرلەرى جۇمىسىن جۋرناليستيكادان باستاعان. بۇل جامان با؟ سول سەكىلدى، بىرەۋ دوكترينا تۋرالى ازاماتتىق كوزقاراسىن ءبىلدىرىپ جاتسا، كىم مۇنى جاماندىققا بالايدى؟       
نۇرلان ەرىمبەتوۆ: ءسىز بيلىكتە ءبىراز قىزمەت ەتكەن ادامسىز. قازىر دە ولارمەن ارالاسىپ تۇراتىن شىعارسىز. ءبىز بىلمەيتىن بۇگىنگى بيلىكتەگى ادامدار تۋرالى نە ايتاسىز؟
تولەگەن جۇكەەۆ: ولاردىڭ كوزقاراسى ايقىن. مەنىڭ دە كوزقاراسىم ايقىن. ءبىر-ەكى جىگىتتەر بار. حالىققا پايدام ءتيسىن دەيتىن. بىراق ولار ەشتەڭە ىستەي المايدى. ازاماتتىق كوزقاراسىن دا بىلدىرە المايدى. وزدەرى دە مۇنى مويىندايدى. بۇرىنعى ارىپتەستەرىمە: «ەي، سەندەر نە ىستەپ وتىرسىڭدار، ەڭ بولماسا وزدەرىڭە ەسەپ بەرسەڭدەرشى»، - دەيمىن. ولاردىڭ جاۋابى دايىن: ءبىزدىڭ قولىمىزدان نە كەلەر دەيسىڭ.

جۋرناليست ساۋالى: جاقىندا قازاق ۇلتشىلدارىنىڭ قۇرىلتايى ءوتتى. بىراق باسقوسۋدا ءبىز «ازات» پارتياسىنىڭ وكىلىن كورمەدىك. نەگە؟
تولەگەن جۇكەەۆ: بۇل قۇرىلتايدى ۇيىمداستىرعانداردىڭ كەمشىلىگىنەن. مۇحاڭنىڭ (مۇحتار شاحانوۆ - رەد.) ءاتۇستى ارەكەتىنەن. مۇحتار شاحانوۆ -   سەزىمنىڭ ادامى. اقىندار وسىنداي قىزبا كەلەدى. ول شالت مىنەزدى. بىراق ساياسي تۇلعا ەمەس. بىزگە مۇنداي ادامدار دا كەرەك شىعار. بىراق ءار نارسەگە شىنايى كوزقاراسپەن قاراۋ كەرەك قوي.
جۋرناليست ساۋالى: بۇگىنگى قازاق قانداي جولدى تاڭداۋى كەرەك؟
تولەگەن جۇكەەۆ: قىتاي وركەنيەتى مۇلدەم باسقا الەم. تۇرىكتەردەن ۇلگى الۋىمىز كەرەك. تۇرىكتەر باتىسپەن بايلانىسىن ارتتىرىپ، جاقسى تاڭداۋ جاسادى. قازىر ەۋروپامەن يىق تىرەسىپ كەتتى. سەبەبى، ۇزاقتى كوزدەدى، قادامىن نىق باستى. رەسەيدىڭ قاتىپ قالعان ساياساتى بار. ەۋروپاعا مويىن بۇرعىسى كەلمەيدى. بىراق بۇل بىزگە ساباق ەمەس. ورەكە، كەشىر، ءبىزدىڭ تاڭداعان ءوز جولىمىز بار. مۇددەمىز بار. بولاشاعىمىز باسقا. قازاقستان كاسپي ارقىلى ەۋروپاعا جول تارتۋى ءتيىس. باتىس باسىمىزدى سيپاي قويماس. بىراق بۇل وتپەلى كەدەرگى. مەنىڭ ويىمشا، بولاشاق - باتىستا.     

«جاس قازاقتىڭ» ساۋالى

جاس قازاق: دەموكراتيا ۇشپاعىنا شىققان ەلدەردە بيلىكتەن دامەسى بارلار الدىمەن وپپوزيتسياعا بارادى. ودان سوڭ بيلىك... ال بىزدە الدىمەن بيلىك، ودان «جەرىسە» عانا بارار جەرى - وپپوزيتسيا. وسى ەرەكشەلىك ءبىزدىڭ ساياسي جۇيەمىزگە عانا ءتان پاتولوگيا ما، الدە باسقا دا ءبىر سەبەپتەرى بار ما؟ 
تولەگەن جۇكەەۆ: بۇل - قاتە پىكىر. ءومىر بولعان سوڭ، ءبىز كۇتپەگەن ءارتۇرلى جاعدايدار بولادى. مىسالى، مەن جاس كەزىمدە بىرلەسكەن كاسىپورىنداردىڭ باس ينجەنەرى، سوسىن ديرەكتور بولدىم. ءبىراز دارەجەگە جەتكەننەن كەيىن وپپوزيتسياعا كەلدىم. كەرىسىنشە، كەيبىرەۋلەر ءوزىنىڭ ساياسي ءومىرىن وپپوزيتسيادان باستايدى. سوسىن بيلىككە كەلەدى. بۇل - ءومىردىڭ زاڭدىلىعى.       
جاس قازاق: بيلىكتىڭ وزگەرمەيتىنىن سىن ساداعىنا ءجيى الاتىن وپپوزيتسيالىق پارتيا باسشىلارى ءوز ورىندارىن نەگە جاس جىگىتتەرگە بوساتىپ بەرمەيدى؟
تولەگەن جۇكەەۆ: ونى وزدەرىنەن سۇراعانىڭىز دۇرىس بولادى. ولار ءۇشىن جاۋاپ بەرمەي-اق قويايىن. مەن ءوزىمدى مىسالعا كەلتىرگىم كەلمەيدى (كۇلەدى). مەنىڭ ويىمشا، ولار وزدەرىن ماڭىزدى اداممىن دەپ سەزىنەتىن شىعار. بىراق ءبارى حالىققا بەلگىلى عوي. باستارىن كىشىرەيتكىسى كەلمەيتىن ادامداردىڭ جامان ادەتى عوي بۇل.

اعابەك قوناربايۇلى

«جاس قازاق» ، 14.05.2010