اڭگىمەمىزدىڭ القيسساسىن الىمساقتان بەرگى « ءالحامدۋليللا» مۇسىلمان ەكەنىمىزدەن باستاساق. اتا-بابامىزدىڭ ارداقتى جول رەتىندە اقتىق پايعامبار ارقىلى اللانى تانىعانى بارشاعا ايان. ءدىنىمىزدىڭ ەڭ نەگىزگى شارتتارىنىڭ ءبىرى تەك اللاعا عانا قۇلشىلىق قىلىپ، كوپقۇدايشىلىقتان قاشۋ بولىپ تابىلادى. بۇل ءوزىن مۇسىلمان ساناعان مومىننىڭ باس مىندەتى. ابىلايعا داتى ءوتىپ، تاۋاريحتان بۇگىنگى اتى جەتكەن بۇحار بامىزدىڭ: ء«بىرىنشى تىلەك تىلەڭىز،ءبىر اللاعا جازباسقا» دەيتىنى بار ەمەس پە؟! باباسى ۇستانعان ءدىن بالاسىنا مۇرا بولىپ سان عاسىردىڭ سارابىنان وتكەن ءدىنىمىز جايلى دانالار سولاي دەيدى. ال ءبىز شە؟ سول كونەكوز قارتتارىمىز وسيەت قىلماعان نارسەنىڭ بۇگىنگى كوگىلدىر ەكراننان كورىنىس تاپقاندىعى ويلانعان ادامعا وي سالارى انىق.  بۇل «كەلىن» تۇسكەننەن كەيىنگى كوڭىلگە كىرگەن كۇدىك ەدى.

حالقى باسقا كەلىننىڭ، سالتى دا بوتەن بولادى ەكەن. ايتايىن دەگەنىمىز ۇرەيلى ءۇندى فيلمدەرى. ءۇندى كينولارى اشىقتان-اشىق وزدەرىنىڭ داستۇرلەرىمەن قوسا «قولدان جاساعان»  قولا پۇتتارىن ناسيحاتتاۋدا. وزگە تۇگىلى ءوزىن قورعاۋعا شاماسى كەلمەيتىن جانسىز تاس پۇتقا قولىنان كەلمەيتىن قۇرمەت بەرىپ قويعان. جەم ءۇشىن ىستەگەن دۇنيەنىڭ جەمىسىن ءبىز جەپ جاتىرمىز. كوپكە توپىراق شاشپايمىز،ءۇندى ەلىندە دە مۇسىلمان باۋىرلارىمىز بار. دەگەنمەن حالقىنىڭ باسىم كوپشىلىگى ءبىز ايتقان ءبىرىنشى بولىكتىڭ قۇرامىندا. سيىرعا سيىنعان ەلدە پۇتقا تابىناسىڭ دەپ كىنالاۋعا دا بولماس. ءجا،وعان ورايىندا توقتالامىز.  ەفيردەگى  ۇندىلىك فيلمدەردىڭ كورسەتىلىمى ناعىز وتباسىلىق وتىرىستىڭ قىزار شاعىنا سايكەس كەلەدى. تايلى-تاياعىمەن «كەلىنمەن كولياني كەمپىردىڭ» كەرەمەتىنە تەلمىرىپ وتىرعانى. بار جاناردى جاۋلايتىنداي نە قۇدىرەتى بار ەكەن؟ ول جەردە دە پۇتقا تابىنۋ پروتسەسى تولىققاندى جۇرگىزىلۋدە. كوڭىلى كىرلەسە دە اللانى بىرلەۋدەن شارشاماعان ەلدىڭ كوك جاشىگىنە كەرەعار ەكى ۇعىم يەلەرىنىڭ دۇنيەلەرى قالاي عانا سىيىسىپ تۇر؟ تاربيەسىن تال بەسىكتەن تەلەۆيزيا بەرگەن بالعىندار بال-بال تاس جاعالاپ كەتپەسە نە قىلسىن؟ ساقتانساق ساقتاناتىنىمىز اقيقات. تەلەۆيزيا – جاستارمەن،جاس سابيلەردىڭ دە ساناسىنىڭ قالىپتاسۋىنا ىقپال ەتەتىن يدەولوگيالىق قۇرال. ءسابي ساناسىنا ساقتالعان سۋرەتتەر وڭايلىقپەن وشە قويمايدى. وعان مىسال ءوزىمنىڭ كۋا بولعان جاعدايلارىم. ۇلتتىق ارنادان كورسەتىلەر كورەي سەريالدارى كوپتەگەن جۇگەرمەكتەردىڭ تىلىنە شەشەندىك بەرگەن. ءتىپتى بۇلدىرشىندەردىڭ ەركەلەسە دە ەرىنسە دە سۇيكەي سالار سوزدەرى سول سەريالداعى سوزدىك قوردان ەنگەن «كىرمە سوزدەر». «ۇلى مارتەبەلىم، سارايعا پالەنشەكەڭ كەلىپ تۇر! وڭباعان نە ايتىپ تۇرسىڭ؟ باسىن الىڭدار! ولتىرە كورمەشى حان يەم، قۇلىڭ بولايىن!». ءتىپتى سول كورەي كينولارىنان كەيىن ساداق اسىنىپ،ءوزىن باتىر ساناعان تالاي بالعىندى كوردىك. ءجا،قازاقتىڭ باتىرىمىن دەسە ءجون، جۋموڭ ەكەم دەپ ءجۇر عوي… بۇل ءسابيدىڭ كورگەن  دۇنيەسىن قانشالىقتى ەستە ساقتاپ، قولدانىسقا ەنگىزەتىنىنە دالەل بولا الادى. كورگەنىن قايتالاۋدى قىزىق كورەر ءسابي ەرتەڭ ءوزىنىڭ ويىنشىعىنا تابىنا باستاپ، بوگەت بولعانىمىزدى جۋموڭ ەدىم دەپ ساداقتاپ جۇرسە بۇل ەندىگى كورمەگەن «قۇقايىمىز» عوي. ءۇندىنىڭ  «31 ارنادان» بەرىلەتىن «ۋادە بەرەمىن» سەريالى كەيدە، وسى قازاقتارعا پۇتىمىزدى ناسيحاتتاۋعا «ۋادە بەرەمىن» دەگەنى سياقتى كورىنەدى.

حايۋانعا تابىنعان ەلدە قولدان جاسالىپ قولادان قۇيىلعان پۇت ابىرويلى كورىنەتىن شىعار، بىراق بۇل اداسۋدىڭ ەڭ سۇمپايى ءتۇرى. سول فيلمدە ەنەسى ەكى كەلىنىنە سىيلىق جاسايدى. سوندا وزىنە ۇنايتىن كەلىنىنە كۇمىستەن جاساعان «قۇدايلارىن» بەرسە، ەكىنشى كەلىنىنە قولادان جاسالعانىن سىيعا تارتادى. بىلايشا قاراساڭ «قۇدايلارىن» قولدارىندا ۇستاپ ، كاتەگورياعا ءبولىپ قويعان! سوراقىسى ءار نارسەگە وسىلاي ەگە بەرىپ، جاماندىق پەن جاقسىلىقتىدا بولەك پۇت رەتىندە قاراستىرادى. سول سەريالدار قانشاما ۋاقىتقا سوزىلادى. ءبىز كورگەن ءۇندى كينولارىندا پۇتتى ناسيحاتتاماعانى شامالى. كەزىندەگى ميتحۋن شاكروبوتي كينولارىندا دا تۇنىپ تۇرعان جاڭاعى جاعداي. ءتىپتى كريشنا دەپ ءان سالاتىن ءفيلمى دە بار. ۇندىلەر بۇتتارىن كورسەتپەسە دە پۇتتارىن كورسەتۋدەن شارشامايدى. اللا ساقتاسىن! قاسيەتتى قۇرانىمىزدا اللا تاعالا بىلاي دەيدى: «مەن ادامدار مەن جىنداردى تەك وزىمە قۇلشىلىق قىلۋلارى ءۇشىن ءجاراتتىم» (از-زاريات 51:56).[1]. وسىدان كورىپ وتىرمىز مۇسىلمان ادامنىڭ تەك اللاعا عانا قۇلشىلىق قىلۋ كەرەكتىگىن.

ارىرەكتە ءبىر كىشكەنە ءبۇلدىرشىننىڭ ءوزىنىڭ قۋىرشاعىنا مۇڭىن شاعا، سەنەن باسقا ەشكىمىم جوق دەپ جىلاۋى جاعاڭدى ۇستاتادى. مىنە  وسىنىڭ ءبارى كورسەتىپ-باققانىمىزدىڭ جەمىسى. باتىستىڭ فيلمدەرىندە اتىس-شابىس ءوز الدىنا ۇياتسىز كورىنىستەردىڭ كوپتەپ كورسەتىلۋىنەن، ءۇندى فيلمىنە تاڭداۋ تۇسسە، وندا… ال ەندى ءوزىمىزدىڭ كينووندىرىسىمىزگە كەلسەك، نە ءۇشىن وزگە ەلدىڭ ونىمىنە مويىن سوزاتىنىمىزعا تۇسىنىستىكپەن قارايسىڭ. سان رەت ۇلتتىق ارنادا تۇساۋى كەسىلگەن سەريالدارىمىزدان تەك «اعايىندىلار» عانا ءتاي-ءتاي باسىپ كەتتى. قۇيرىعىمەن جورعالاپ جۇرگەندەر قانشاما؟ «استانا ماحابباتىم مەنىڭ»  ماحابباتىمىزعا اينالا الماي-اق قويدى. «تۋعان ءۇيدىڭ ءتۇتىنى»، «سىرعالىم»…قۇلاقتارىنا التىن سىرعا! جەكەلەگەن رەجيسسەرلىك جۇمىستار دا جوق ەمەس. بىراق «بىراقتىڭ» استىندا قالىپ قويىپ جاتىر. تەلەارنا تاربيەشى قۇرال. بۇگىنگى بالانىڭ ەرتەڭىنە باعىت باعدار سىلتەيتىن اتا-انادان كەيىنگى ۇستاز! ءدىنىمىزدى ۇلىقتايتىن، ءتىلىمىزدى ۇمىتپايتىن قازاقى كينولار كوبەيە بەرسىن. تاربيەنىڭ تۋرالىعىن قالاساق تەلەارنامىزدى تۇزەيىك! ايتپاقشى ءبىزدىڭ دە «كەلىن»…

ورحان باقىتبەكوۆ.

«قامشى» سىلتەيدى