ءبىز ەشكىمنەن كەم ەمەسپىز. ءبىز بەيبىت ەلمىز. بابالارىمىز قاشاندا سوزگە توقتاعان. ەلدىڭ ىنتىماعىن اڭساعان. تاۋەلسىزدىك العان كۇننەن باستاپ، ەلباسىمىز ەلدىڭ بىرلىگى، قازاقتىڭ ىنتىماعى دەگەندى تۋ ەتىپ ۇستادى. سودان بەرمەن قاراي ءبىزدىڭ ەلدە تىشقان مۇرنى قاناعان جوق، ەشكىم اشتان ولگەن جوق. كەيبىرەۋ بۇزىق بولسا وزىنەن، اشتىق جاريالاسا اقىلىنىڭ ازايعاندىعىنان.

 مەن 1993 جىلى يران يسلام رەسپۋبليكاسىنا ەلشى بولىپ باردىم. مەنىڭ اتام ەلشى بولعان جوق، اكەم ەلشى بولعان جوق، مەن ەلشى بولدىم. تاۋەلسىز ەلدىڭ ەلشىسى بولۋدا ءبىر عانيبەت ەكەن دەپ ەلىمە قىزمەت ىستەۋگە تىرىستىم. سوندا بارا سالا تەگەراننىڭ جاقسى جەرىنەن ەلشىلىكتى اشتىق. قۇرىلتايدى وتكىزىپ بارعان كەزىمىز. ەلشىلىكتىڭ اشىلۋىنا سول ەلدەگى قازاقتاردى شاقىردىم. ءۇش اۆتوبۋس جىبەردىم. كاسپيدىڭ ماڭىنداعى گورگان، اققالادان بەرى قاراي جيىلعان قازاق ءۇش اۆتوبۋسقا ءمىنىپ، تەگەرانعا كەلدى. جاسى 87-گە كەلگەن نۇرىمشات اقساقال دا كەلدى. ساقالى تارام-تارام، ساۋساعى مەنىڭ ءۇش ساۋساعىمداي بولادى. باتىر تۇلعالى كىسى ەكەن. ەي، مىرزاتاي دەدى ماعان. شوشىپ كەتتىم. شىراعىم، سەن نۇرسۇلتان ەكەۋىڭ تەگەراننىڭ تورىنەن ءۇي تىكتىڭدەر، ونىڭ توبەسىنە تۋ تىكتىڭدەر، ءسويتىپ وسىنداعى ءولىپ قالعان قازاقتى تىرىلتتىڭدەر دەدى. جىلاپ جىبەردىم. كوزىمنەن جاس ىرشىپ كەتتى. ال، شىراق مىرزاتاي، ءبىز ارمانىمىزعا جەتتىك. ەندى ءبىزدىڭ قورعانىشىمىز بار. مىنا جەردە سەن وتىرسىڭ، انا جاقتا ەلدىڭ تورىندە نۇرسۇلتان وتىر، ءبىز ەشتەڭەدەن قورىقپايمىز، قۇدايدان عانا قورقامىز دەدى اقساقال. ەلشى كەلدى ەكەن دەپ، سەن شاقىردى ەكەن دەپ سالاقتاپ كەلە بەرەدى دەپ ويلاما. وسى كەلگەنىمدە جاسىم 87-دە، بۇتىما تىشىپ زورعا كەلدىم، ەندى ءوزىڭ كەل ەلگە دەدى. بۇل قاراشادا ەدى. كەلەر جىلى كوكتەمدە ەلشىلىكتى قورعايتىندارعا تاستاپ، بالا-شاعامىزبەن قازاقتار شوعىرلانعان ايماققا قىدىرىپ باردىق. سونداعى قازاقتاردىڭ، اعايىنداردىڭ قۋانىشىن كورسەڭىز. دالادا قازان اسىلعان، دومبىرا تارتىلىپ جاتىر، بالالار لاڭگى تەۋىپ ءجۇر. بالا كەزىم ەسىمە ءتۇسىپ كەتتى. كەرەمەت وتىرىس بولدى. سوندا نۇرىمشات اقساقال «شىراعىم، مىرزاتاي، باسقا سالماسىن، ەلدەن ۇدەرە كوشتىك. قاراي-قاراي كوزىمىزگە جاس الىپ ەگىلە كوشتىك. وسى كاسپيدىڭ جاعاسىنا كەلدىك، يران ۇكىمەتىنە راحمەت. كەلگەننەن كەيىن ءبىزدىڭ كەلىندەر 4 جىل بويى بالا كوتەرمەدى دەدى. ال ولدىك، ءولدى دەگەن وسى ەكەن دەدىك. سويتسە جەرسىنبەيدى ەكەن عوي. سودان 4 جىلدان كەيىن عانا كەلىندەرىمىز بالا كوتەرە باستادى، وسىعان قۋانىپ قۇدايى تاماق بەردىك دەدى اقساقال. كوكەيىمدە سايراپ تۇر، استىما ءبىر جاراۋ ات بەرسە، ءۇش كۇندە ەلگە جەتىپ بارار ەم» دەپ ەدى سوندا. جەتە المادى. سول نۇرىمشات قاريا 88 جاسىندا يراننىڭ جەرىندە جەرلەندى. سول جەردە ءبىر قاريا ءسوز الىپ: شىراعىم، شەتەلدە تۇرعاننىڭ نەسى جاقسى دەيسىڭ، ءولىپ كورگەنىم جوق، باسقانىڭ ءبارىن كوردىم، شەتەلدە ولگەن ادامنىڭ دا سۇيەگى مۇردەدە قىزىپ جاتاتىن شىعار دەدى. نە دەگەن سۇمدىق سوزدەر. مىنە، شەتتە جۇرگەن ءار قازاقتىڭ ارقيلى تاعدىرى بار. مەن بۇرىننان ايتىپ كەلە جاتىرمىن. تاريحي وتانىمىز قازاقستان ەكەن دەپ وسىندا ۇدەرە كوشىپ كەلۋدى دوعارىڭدار. مىناۋ موڭعول جەرىندە وتىرعان قانداستارىمىزدىڭ باسىم بولىگى كەرەيلەر، نايماندار. ءوزىڭنىڭ اتا جۇرتىڭ شىراعىم. سەن ول جەرگە ەش جەردەن كوشىپ بارعان جوقسىڭ. ول جەردە توعىز وعىز دەيتىن مەملەكەت بولعان موڭعولدان دا بۇرىن. ول كەرەيلەردىڭ مەملەكەتى. قىپشاقتاردىڭ ءبارى سەگىز وعىز مەملەكەتى بولدى. سەگىز وعىز مەملەكەتى ول نايماننىڭ مەملەكەتى. بۇل كىم – بۇل قازاق قۇرعان مەملەكەتتەر. موڭعوليادا ءبىر قانداسىمىز 37 مىڭ سيىرىم بار دەيدى. بىراق اتامەكەنگە كوشكىم كەلەدى دەيدى. سەنىڭ 7 اتاڭ، ءتۇپ اتاڭ سول جەردە جاتقان جوق پا؟ كەرەك بولاتىن بولسا شىڭعىس حاندى دا موڭعول دەگەن جوق. شىڭعىس حاندى حان كوتەرگەن قۇرىلتاي. قۇرىلتاي دەگەن موڭعولدىڭ سوزىندە جوق مەنىڭشە. قيات، كەرەي، نايمان، جالايىر كوتەرگەن جوق پا ونى حان قىلىپ. نەگە كوشەسىڭدەر دەدىم. سول سياقتى قىتايدان دا ۇدەرە كوشۋدىڭ قاجەتى جوق. التاي، ىلە، تارباعاتاي ول قازاقتىڭ جەرى. بابالارىڭ جاتقان جەر. ماسەلەن قىتايدان ۇلگى المايسىڭدار ما؟ سول قىتاي قازىر امەريكادان وزدەرىنىڭ كۆارتالدارىن اشىپ تاستادى. مەن سەندەرگە كەلمەڭدەر دەپ وتىرعانىم جوق، قاتە ءتۇسىنىپ قالماڭدار. كەلە بەرىڭدەر. تۇگەل كوشىپ، اتا جۇرتتى تاستاپ كەتپەڭدەر.

Baq.kz

(تۇپنۇسقاداعى تاقىرىپ: مىرزاتاي جولداسبەكوۆ: تۇگەل كوشىپ، اتاجۇرتتى تاستاپ كەتپەڭدەر)