– ەرلان حادجىمۇراتۇلى، الدىمەن وقىرماندارىمىزعا الەۋمەتتىك-كاسىپكەرلىك كورپوراتسياسىنىڭ قۇرىلۋى جايلى ايتىپ، نەگىزگى مىندەتتەرىمەن تانىستىرساڭىز. ەل ەكونوميكاسىن جاڭا بەلەستەرگە كوتەرىپ، ونى ارتاراپتاندىرۋعا ۇلەس قوساتىن، كاسىپكەرلەردى ءىرى ينۆەستيتسيالىق جوبالارعا تارتا وتىرىپ، بيزنەستى جاڭا ورىستەرگە شىعارۋعا سەپتەسەتىن مەملەكەتتىك-جەكە ارىپتەستىك تۋرالى تۇسىنىكتەمە بەرسەڭىز.

 – «جەتىسۋ» əلەۋمەتتىك-كəسىپكەرلىك كورپوراتسياسى» ۇلتتىق كومپانياسى» اكتسيونەرلىك قوعامى ەل كولەمىندەگى بارلىق كورپوراتسيا سياقتى ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ جولداۋلارىن جۇزەگە اسىرۋ ماقساتىندا جəنە قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇكىمەتىنىڭ قاۋلىسى نەگىزىندە قۇرىلعان. جالپى، بۇل كورپوراتسيا بيزنەس قۇرىلىم بولىپ تابىلادى. بىراق، كوممەرتسيالىق كورپوراتسيالارعا قاراعاندا، الىنعان پايدانى ءوڭىر حالقىنىڭ الەۋمەتتىك جانە ەكونوميكالىق ماقساتتارىن جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن قايتا ينۆەستيتسيالايدى. مۇنى قۇرۋداعى نەگىزگى ماقسات – وبلىستىڭ ەكونوميكالىق جانە الەۋمەتتىك دامۋىنا مەملەكەتتىك جانە جەكە ارىپتەستىكتى شوعىرلاندىرۋ ارقىلى جاردەمدەسۋ. وسى جەردە ايتا كەتەيىن، ءبىز ءتورت نەگىزگى باعىتتان تۇراتىن اگروونەركاسىپتىك كەشەن، ەنەرگەتيكالىق سالا، قۇرىلىس سەكتورى، ۇدەمەلى يندۋستريالدى-يننوۆاتسيالىق دامۋ باعدارلاماسى شەڭبەرىندەگى جوبالارعا قاتىسامىز. ال مەملەكەتتىك جەكە ارىپتەستىكتى جۇزەگە اسىرۋ تەتىكتەرى ءارتۇرلى بولىپ كەلەدى. سونىمەن بىرگە مەملەكەتتىك، شاعىن جانە ورتا كاسىپورىنداردى قالپىنا كەلتىرۋ جوبالارىن جۇزەگە اسىرۋعا اتسالىسىپ، سولاردىڭ نەگىزىندە باسەكەگە قابىلەتتى جاڭا وندىرىستەردى، مەملەكەتتىك مەنشىكتەن بەرىلگەن اكتيۆتەردى ءتيىمدى باسقارۋ ەسەبىنەن تەحنولوگيالاردى دامىتۋعا سەپتىگىن تيگىزەدى. مۇنىمەن قوسا وڭىرارالىق جولدار، سۋقۇبىرلارى، ەلەكتر ستانسىلارى، جول بويىنداعى سەرۆيس، تاعى سول سياقتى ماڭىزدى ينفراقۇرىلىمدىق جوبالاردى ورىنداۋعا ىقپال ەتەدى. سونداي-اق، اۋىلشارۋاشىلىعى، كولىك، ونەركاسىپ سالالارىنا شاعىن جانە ورتا كاسىپكەرلىك سۋبەكتىلەرىن تارتۋ مەن كلاستەرلەر قۇرۋعا جاردەمدەسۋ دە وسى جۇمىستاردىڭ قاتارىنان تابىلادى. يننوۆاتسيالىق قىزمەتتى دامىتۋعا جاعداي جاساپ، الەۋمەتتىك جاعدايلاردى شەشۋ ماسەلەلەرى دە ءبىزدىڭ مىندەتتەرىمىزدىڭ ءبىرى.

– ءوزىڭىز بىلەسىز، سوڭعى جىلدارى قانت قىزىلشاسىن مولىنان وسىرۋگە باسا ءمان بەرىلە باستادى. ەلباسىنىڭ جەتىسۋ وڭىرىنە كەلگەن ءىسساپارى كەزىندە قىزىلشا شارۋاشىلىعىن جانداندىرۋعا قاتىستى بەرگەن تاپسىرماسىن ورىنداۋ ماقساتىندا بيىل ءوڭىر شارۋاشىلىقتارىنىڭ الدىنا قىزىلشا ەگىستىگى كولەمىن ءتورت مىڭ گەكتارعا جەتكىزىپ، ونىمدىلىگىن جۇيەلى تۇردە ارتتىرۋ مىندەتى قويىلدى. وسىعان وراي شارۋالاردىڭ جەر تەلىمدەرىن دايىنداۋىنا، تۇقىم سەبۋىنە، تىڭايتقىش جانە تەحنيكالارمەن قامتاماسىز ەتىلۋىنە قاجەتتى جاعدايلار قاراستىرىلدى. وسىعان سىزدەردىڭ دە قوسقان ۇلەستەرىڭىز بار عوي.

– ارينە، «جەتىسۋ» الەۋمەتتىك- كاسىپكەرلىك كورپوراتسياسى» ۇلتتىق كومپانياسى» اكتسيونەرلىك قوعامى اعىمداعى جىلى «قانت قىزىلشاسى» ماماندىعى بويىنشا بارلىعى 938,9 ميلليون تەڭگەگە «الماتى وبلىسىنىڭ اۋىلشارۋاشىلىعى ونىمدەرىن وندىرۋشىلەرىنە ماشينا-تراكتور ستانسىلار قىزمەتىن كورسەتۋ جونىندەگى سەرۆيستىك دايىنداۋ ورتالىقتارىن قۇرۋ جانە ۇيىمداس- تىرۋ» جوباسىن جۇزەگە اسىرۋدا. قازىرگى كەزدە بىزدە اتالعان جوبا اياسىندا قاراتال، كوكسۋ، ەسكەلدى جانە سارقان اۋداندارىنداعى جەتى سەرۆيستىك دايىنداۋ ورتالىقتارىنا 161 بىرلىك اۋىلشارۋاشىلىعى تەحنيكاسىن جەتكىزۋگە شارت جاسالدى. قويىلعان مىندەتتەردى ورىنداۋ ءۇشىن ءتاتتى ءتۇبىر ەگۋمەن اينالىساتىن اۋدانداردىڭ شارۋا قوجالىقتارىمەن بىرگە سارقان اۋدانىندا «قازىنا»، قاراتالدا «العا»، كوكسۋدا «الان»، ەسكەلدى اۋدانىندا «قارابۇلاق»، «مىڭبۇلاق»، «شاعان» دەپ اتالاتىن سەرۆيستىك دايىنداۋ ورتالىقتارى جاۋاپكەرشىلىگى شەكتەۋلى سەرىكتەستىكتەرى قۇرىلدى. وسى جوبا اياسىندا سارقان اۋدانىندا دا «قويلىق» سەرۆيستىك دايىنداۋ ورتالىقتارىن قوسىمشا جيناقتاۋ كوزدەلىپ وتىر. وزدەرىڭىز بىلەسىزدەر، سوڭعى جىلدارى اۋىلشارۋاشىلىعى تەحنيكالارىنىڭ توزىعى جەتىپ، ابدەن ەسكىردى. تالدىقورعان وڭىرىندە دە وسىنداي تەحنيكالاردىڭ توزۋ دەڭگەيى توقسان پايىزدى قۇرايدى. سوندىقتان، قانت قىزىلشاسىنىڭ ەگىستىك القاپتارىن كەڭەيتۋگە مۇمكىندىك بەرەتىن زامان تالابىنا ساي ۇنەمدى تەحنولوگيالاردى ەنگىزىپ، جاڭا مامانداندىرىلعان تەحنيكامەن جاراقتاندىرۋ بۇگىنگى كۇننىڭ باستى تالابىنا اينالىپ وتىر. وسى ماقساتتا تەحنيكانى ساتىپ الىپ، ولاردى سەرۆيستىك دايىنداۋ ورتالىقتارىنا، كەيىننەن جەكە مەنشىگىنە جەڭىلدەتىلگەن تالاپتارمەن اۋىستىرۋ ماقساتىندا قارجى ليزينگىنە تاپسىرىلۋدا. قازىرگى ۋاقىتتا دالا جۇمىستارىن جۇرگىزۋ ءۇشىن قاجەت بارلىق تەحنيكا قارجى ليزينگىنە بەرىلدى. قالعان ەگىن جيناۋ تەحنيكاسىنىڭ بەس بىرلىگى سەرۆيستىك دايىنداۋ ورتالىقتارىنا قىزىلشانى جيناۋ ماۋسىمىندا ۇلەستىرىلەتىن بولادى. ەسكەرە كەتەتىن تاعى ءبىر ماسەلە – ءاربىر قۇرىلاتىن وسىنداي ورتالىق – قىزمەتتى تۇتىناتىن اۋىل- شارۋاشىلىعى تاۋار وندىرۋشىلەرى ساتىپ الىنعان تەحنيكانى اۋىلشار- ۋاشىلىعى اينالىمىنا تارتۋ ءۇشىن بەس ءجۇز گەكتاردان كەم ەمەس ەگىستىك الاڭىندا جۇمىس اتقارۋعا ەسەپتەلگەن. ءتورت جۇزدەن اسا تۇراقتى جاڭا ماۋسىمدىق ەڭبەك ورىندارى قۇرىلدى. جىل باسىنان بەرى وسىنداي جەتى ورتالىق قانت قىزىلشاسىن ەگۋ باعىتىندا 31,2 ملن. تەڭگەنىڭ قىزمەتىن كورسەتىپ، جالپى 8,8 مىڭ گەكتار جەر وڭدەلدى. بۇگىنگى تاڭدا بارلىق القاپتا ەگىستىكتى باپتاۋ جونىندە اگروتەحنولوگيالىق جۇمىستار جۇرگىزىلۋدە. كوكسۋ اۋدانىنداعى «الان» سەرۆيستىك دايىنداۋ ورتالىعىندا 1400 گەكتار وڭدەلىپ، جارلىوزەك، مۇقانشى جانە ەڭبەكشى اۋىلدىق وكرۋگتەرىنىڭ توعىز شارۋاشىلىق جۇرگىزۋشى سۋبەكتىلەرىنە قىزمەت كورسەتىلۋدە. مۇنداي ىستەر قاراتال، سارقان اۋداندارىنداعى «العا»، «قويلىق» سەرۆيستىك دايىنداۋ ورتالىقتارىندا دا جۇزەگە اسىرىلۋدا. قانت قىزىلشاسىنىڭ بارلىق ەگىستىك القاپتارىندا اگروتەحنولوگيانىڭ نورماتيۆتىك تالاپتارى ساقتالعان. سونىمەن بىرگە بولاشاقتا ءتاتتى ءتۇبىردىڭ ەگىستىك القاپتارىن كەڭەيتۋ ءۇشىن اۋىلشارۋاشىلىعى اينالىمىنا بۇرىن پايدالانىلماعان جانە يەسىز جەرلەردى تارتۋ ماسەلەسى دە نازاردان تىس قالىپ وتىرعان جوق. سەرۆيستىك دايىنداۋ ورتالىقتارىن جانە شارۋا قوجالىقتارىن قانت قىزىلشاسىنىڭ ساپاسى جوعارى ەليتالىق فرانتسۋزدىق تۇقىمدارىمەن قامتاماسىز ەتۋ شارۋاسى دا قولعا الىندى. وسىلايشا، ەنشىلەس كاسىپورىن – «جەتىسۋاگروساۋدا» جاۋاپكەرشىلىگى شەكتەۋلى سەرىكتەستىگى مەن «پات مەزون فلوريمون دەپرە» دەپ اتالاتىن فرانتسۋز كومپانياسىنان قىزىلشا تۇقىمى ساتىپ الىنىپ، ءوز ۋاقىتىندا شارۋا قوجالىقتارىنا ۇلەستىرىلدى. ەگىستىك ماتەريالى اتتەستاتسيالىق ارەكەتتەردەن ءوتتى. وسى داقىلدىڭ تۇقىمىن ساتۋ، ساتىپ الۋ بويىنشا شارۋا قوجالىقتارى مەن «جەتىسۋ-اگروساۋدا» جاۋاپكەرشىلىگى شەكتەۋلى سەرىكتەستىكتەرى اراسىندا ەكى جۇزدەن اسا شارت جاسالدى. جوبانى جۇزەگە اسىرۋ بارىسى بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىندا كەڭىنەن جاريالانۋدا. مىسالى، جاقىندا عانا «دالا كۇنى» باعدارلاماسىنىڭ ءبىرىنشى كەزەڭىندە كوكسۋ اۋدانىنىڭ اۋىلشارۋاشىلىعى قوجالىقتارىندا شەبەر-كلاسس جانە دۋالدى وقىتۋمەن سەمينار-كەڭەس وتكىزىلدى. شارۋالار وندا جاڭا اگروتەحنولوگيا جانە بيوحيميا ونەركاسىبى ونىمدەرىمەن تانىستى. قىزىلشا ەگەتىن شارۋالارعا جاڭا تەحنيكالار بەرىلدى. دالا كۇنىنىڭ ەكىنشى كەزەڭى ەسكەلدى اۋدانىنداعى «حيلنيچەنكو» شارۋا قوجالىعىنىڭ القابىندا دا ءوتتى. ول جەردە ديقاندار قانت قىزىلشاسىن ءوسىرۋدىڭ ءتۇرلى ءادىس-تاسىلدەرىنەن حاباردار بولدى. ءۇشىنشى كەزەڭى ءونىمدى جيناۋ كەزىندە جۇرگىزىلەدى دەگەن ويدامىز. اعىمداعى توقساندا بالقاش اۋدانىنىڭ ميالى كەنتىندە 5400 توننالىق كوكونىس قويماسىن تولىقتاي ىسكە قوسۋ جوسپارلانىپ وتىرعانىن اتاپ وتكەن ءجون. ياعني، بۇل اۋداننىڭ بارلىق اۋىلشارۋاشىلىعى تاۋار وندىرۋشىلەرىنىڭ كوكونىس داقىلدارىن ساقتاۋىنا مۇمكىندىك بەرىپ، جاڭا جۇمىس ورىندارىنىڭ قۇرىلۋىنا سەپتىگىن تيگىزبەك.

– اتالمىش كورپوراتسيا اگرارشىلاردى قولداۋ باعىتىندا سالالىق باعدارلامالاردان باسقا تاعى قانداي جۇمىستاردى جۇرگىزىپ جاتىر؟ شاعىن نەسيەلەندىرۋ بويىنشا قانداي وي قوسار ەدىڭىز؟

– ءبىزدىڭ كورپوراتسيا ءوڭىردى دامىتۋ ماقساتىندا 2011 جىلدان باستاپ «جۇمىسپەن قامتۋ جول كارتاسى – 2020» مەملەكەتتىك باعدارلاماسىنا قاتىسىپ كەلەدى. 2011– 2014 جىلدار ارالىعىندا باعدارلامانىڭ التى ءجۇز جەتپىستەن اسا قاتىسۋشىسىنا شاعىن نەسيەلەر بەرىلدى. اۋداندارعا قاراستى اۋىلدىق جەرلەردەگى كاسىپپەن اينالىسۋشىلار وسى قاراجاتقا وزدەرىنىڭ كاسىپتەرىن جۇرگىزۋگە ارنالعان نىساندار اشىپ، جەرگىلىكتى تۇرعىندارعا قىزمەت كورسەتۋدە. سونىمەن بىرگە شاشتارازدار، تەحنيكالىق جوندەۋ ورتالىعى، اسحانا، ءدامحانا، قىمىزحانالار مەن فوتوبەينە سالوندارى، تىگىن جانە تەلەراديو شەبەرحانالارى، فيتنەس كلۋب، ءتىس ەمدەۋ كابينەتتەرى، قوناقۇيلەر، بالاباقشالار كوپتەپ اشىلۋدا. ال ءوندىرىس سالاسى بويىنشا قوسارلانعان جەم ءوندىرىسى، قامىس دايىنداۋ، اعاش وڭدەۋ، مەتالل-پلاستيكالىق تەرەزەلەر جاساۋ، جيھاز تسەحتارى، ناۋبايحانالار، ماي تارتۋ ديىرمەنى مەن قۇس فابريكاسىن كەڭەيتۋ سياقتى شارۋالار دا وسىلاردىڭ قاتارىنان تابىلادى. اۋىل- شارۋاشىلىعىن ورىستەتۋدە دە قولعا الىنىپ جاتقان ىستەر از ەمەس. مال جانە وسىمدىك شارۋاشىلىعى مەن ارا، باق وسىرۋگە قۇلشىنىس تانىتىپ وتىرعان شارۋالار دا ورتامىزدان تابىلادى. بيىل ونى جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن 507,4 ميلليون تەڭگە كولەمىندە قاراجات ءبولىندى. بۇل جەكە ءىستى اشۋعا جانە كەڭەيتۋگە ارنالعان. بۇگىنگى تاڭدا الاكول، سارقان، اقسۋ، قاراتال، كەربۇلاق، ەسكەلدى، كوكسۋ، رايىمبەك، ۇيعىر اۋداندارىنىڭ ەكى جۇزدەن اسا تۇرعىندارى مال جانە وسىمدىك شارۋاشىلىعى مەن قىزمەت كورسەتۋ سالاسىندا وزدەرىنىڭ بيزنەس-جوبالارىن جۇزەگە اسىرۋدا.

– سونداي-اق، سىزدەر باقىلاۋدا ۇستايتىن دۇكەندەر مەن جارمەڭكەلەر نەگىزىنەن الەۋمەتتىك ماڭىزى بار ازىق-تۇلىك باعاسىن تۇراقتاندىرۋعا كۇش سالادى ەمەس پە؟

– ارينە. جالپى، قاي كەزدە بولسىن نارىقتىق باعانىڭ توقتاۋسىز، باقىلاۋسىز وسۋىنە مەملەكەت جول بەرمەيدى. سەبەبى، باعانىڭ نەگىزسىز كوتەرىلۋى حالىقتىڭ الەۋمەتتىك جاعدايىن تومەندەتىپ، تۇرمىسىن ناشارلاتۋى مۇمكىن. مىسالى، ەگىستىك القاپتاردا وسىرىلگەن كارتوپ، ءسابىز، پياز سياقتى ونىمدەردىڭ باستاپ- قى باعاسى بازارلار مەن ساۋدا ورىندارىنا جەتكەنشە ءبىراز وسەدى. بۇل، بىرىنشىدەن، ءونىم وندىرۋشىلەرگە ءتيىمسىز، ەكىنشىدەن حالىقتىڭ قالتاسىنا ەكونوميكالىق تۇرعىدان ايتارلىقتاي زيان كەلتىرەدى. سول اۋىلشارۋاشىلىق ونىمدەرى بازارلاردىڭ الىپساتارلارىنا ءبىز الاتىن شارۋا قوجالىقتارىنان كەلەدى. سوندىقتان، تاۋاردىڭ شىعار جەرى بىرەۋ-اق. بىراق، ەكەۋىنىڭ باعاسى ەكى باسقا. ارينە، بازارلارعا جاقىن شەت مەملەكەتتەردەن كەلەتىن ونىمدەر بولادى. مىسالى، قىرعىزستان، قىتايدان اكەلىنەتىن كوكونىستەر مەن جەمىستەردىڭ سىرتى كوز قىزىقتىر- عانىمەن دە، ءدامى ءتىل ۇيىرمەيدى. ونداي ءونىمنىڭ پايداسىنان گورى تيگىزەر زيانى كوپ. ال، جەرگىلىكتى ديقاندار وسىرگەن ونىمدەردىڭ ساپاسى جاقسى، ءارى دەنساۋلىققا دا پايدالى. ونى قازىر جەرگىلىكتى حالقىمىز جاقسى تۇسىنە باستادى. سوندىقتان، ۇكىمەتتىڭ بەكىتىپ بەرگەن ءتارتىبى بويىنشا «جەتىسۋ» الەۋمەتتىك كاسىپكەرلىك كورپوراتسياسى» ۇلتتىق كومپانياسى» اكتسيونەرلىك قوعامى اۋىلشارۋاشىلىق ونىمدەرىن جەرگىلىكتى وندىرۋشىلەردەن عانا الۋعا مىندەتتى. ءبىز ولاردىڭ باعاسىن رەتتەپ وتىرامىز. الەۋمەتتىك ماڭىزى بار ازىق-تۇلىك تاۋارلارىنا باعانى تۇراقتاندىرۋ ماقساتىندا كورپوراتسيا «الماتى وبلىسىنىڭ وڭىرلىك تۇراقتاندىرۋ قورى» باعدارلاماسىن جۇزەگە اسىرىپ كەلەدى. وسىنىڭ اياسىندا نەگىزگى تۇتىناتىن ازىق-تۇلىك ءتۇرى وبلىستا قۇرىلعان وتىزدان استام ساۋدا ورىندارى مەن اۋىلشارۋاشىلىعى جارمەڭكەلەرىندە ساۋدالانادى. تۇراقتاندىرۋ قورىنان ازىق-تۇلىك تاۋارلارىن ساۋدالاۋدىڭ ناتيجەسىندە ولاردىڭ باعاسىنىڭ قىمباتتاۋىنا جول بەرىلمەيدى. تۇراقتاندىرۋ قورىنىڭ ماڭىزدىلىعى تەڭگەنىڭ اۋىستىرۋ كۋرسى وزگەرگەندە دە ەرەكشە ماڭىزدى ورىن الادى. اتالعان قوردىڭ كۇشەيتىلگەن تارتىپپەن جۇمىس ىستەۋى كەزىندە الماتى قالاسىندا جانە وبلىس ورتالىعىندا، قالالار مەن اۋدانداردا اۋىلشارۋاشىلىعى تاۋارلارى اۆتوكولىكتەردە ساۋدالانىپ، اپتا سايىن جارمەڭكەلەر ۇيىمداستىرىلادى. مۇندا نەگىزىنەن تۇراقتاندىرۋ قورىنىڭ ونىمدەرى وتكىزىلەدى. وسىنداي جۇمىستار تالدىقورعان قالاسىنداعى كوممۋنالدىق بازاردا دا جۇرگىزىلىپ كەلەدى. تالعار، ىلە، قاراتال، ەڭبەكشىقازاق، ەسكەلدى اۋداندارى مەن تەكەلى، قاپشاعاي قالالارىنا دا الەۋمەتتىك ماڭىزى بار ازىق-تۇلىك ونىمدەرى شىعارىلىپ ساۋدالانادى. الەۋمەتتىك ازىق-تۇلىك تاۋارلارى وبلىس اكىمىنىڭ وكىمىمەن بەكىتىلگەن باعا بويىنشا بازارداعىدان 15-20 پايىزعا تومەن.

– ءسوز ورايى كەلگەندە، تالدىقورعان قالاسىنىڭ اۋماعىندا قۇرىلىسى ءجۇرىپ جاتقان كوتتەدج قالاشىعى تۋرالى دا ايتىپ وتسەڭىز؟

– جالپى، بۇل جوبانىڭ نەگىزگى ماقساتى وبلىستاعى تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسىن دامىتىپ، حالىقتىڭ باسپانالى بولۋىنا جاردەمدەسۋ. تالدىقورعانداعى كوتتەدج قالاشىعى ايماقتىڭ وڭتۇستىك-باتىسىندا بارلىعى 105,9 گەكتار اۋماقتى الىپ جاتىر. بۇل جوبانىڭ نەگىزگى ەكولوگيالىق مىندەتتەرىنىڭ ءبىرى حالىقتىڭ قولايلى ءومىر سۇرۋىنە جاعداي جاساپ، بارلىق تالاپقا ساي قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتەتىن ورتا قالىپتاستىرۋ. قالاشىقتا بارلىق الەۋمەتتىك، مادەني-تۇرمىستىق نىساندار تۇرعىزۋ قاراستىرىلعان. كوشەلەرى اسفالتتالىپ، جول جيەكتەرىن سالۋ، اباتتاندىرىپ، جاسىل جەلەكپەن كومكەرۋ، كوگالداندىرۋ، گۇلزارلار مەن اللەيالار جاساۋ سياقتى جۇمىستار دا نازاردان تىس قالىپ وتىرعان جوق. وتكەن جىلدىڭ تامىزىندا ءبىزدىڭ كورپوراتسيا بەس ءۇش قاباتتى، توعىز پاتەرلى تۇرعىن ۇيلەردىڭ قۇرىلىسىنا كىرىستى. سول ۇيلەردە ءبىر، ەكى، ءۇش بولمەلى پاتەرلەر بار. بوي كوتەرگەن تۇرعىن ۇيلەردىڭ جالپى الاڭى 3035 شارشى مەتردى قۇرايدى. بۇگىنگى تاڭدا نىسان قولدانىسقا وتۋگە دايىندالىپ، اۋماقتارىندا اباتتاندىرۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلۋدە. ءبىرىنشى ساۋىردە «بازيس تالدىقورعان» جاۋاپكەرشىلىگى شەكتەۋلى سەرىكتەستىگى «تالدىقورعان قالاسىندا كوتتەدج قالاشىعىنىڭ قۇرىلىسى» ينۆەستيتسيالىق جوباسىن بىرلەسىپ جۇزەگە اسىرۋ تۋرالى بىرلەسكەن قىزمەت شارتى جاسالدى. قازىرگى ۋاقىتتا ءبىر كوتتەدجدە قۇرىلىس-جوندەۋ جۇمىسى اياقتالىپ، نىسان پايدالانۋعا بەرۋگە دايىندالۋدا. سەگىزىنشى شىلدەدە وبلىستىق كاسىپكەرلەر پالاتاسىندا «تالدىقورعان قالاسىندا كانادالىق SIP ءۇي سالۋ تەحنولوگياسىن پايدالانۋمەن كوتتەدج قالاشىعىنىڭ قۇرىلىسى» ينۆەستيتسيالىق جوباسىنىڭ تۇساۋكەسەرى وتكىزىلدى. وندا كوتتەدج قالاشىعىنىڭ اۋماعىندا SIP ءۇي سالۋ تەحنولوگياسىن پايدالانۋ تۋرالى ۇسىنىستى دايىنداۋ جونىندە جۇمىس توبىن قۇرۋ تۋرالى شەشىم قابىلداندى. بۇگىندە «جەتىسۋ» اكك» ۇك» اكتسيونەرلىك قوعامى «PolarSip-Kazakhstan» جاۋاپكەرشىلىگى شەكتەۋلى سەرىكتەستىگىمەن بىرگە تالدىقورعان قالاسىنداعى كوتتەدج قالاشىعىنىڭ اۋماعىندا كوتتەدجدەر سالۋ جونىندە ينۆەستيتسيالىق جوبانى جۇزەگە اسىرۋدى قاراستىرىپ وتىر. الداعى ۋاقىتتا بۇل اۋداندا ءۇش قاباتتى، توعىز پاتەرلى ۇيلەردىڭ (360 پاتەرلى 40 نىسان), تانحاۋستار (284 پاتەرلى 71 نىسان), كوتتەدج ۇلگىسىندەگى ءتورت ءجۇز ون زاماناۋي ۇيلەر مەن التى ءجۇز وقۋشىعا ارنالعان مەكتەپ، ەكى ءجۇز ورىندى ەكى بالاباقشا مەن ەمحانانىڭ قۇرىلىسىن جۇرگىزۋ جوسپارلانۋدا.

– سوڭعى جىلدارى مەملەكەت يندۋستريالدى ايماقتاردى دامىتۋعا دا باسا كوڭىل ءبولىپ وتىر. مۇنىڭ ايماقتاردىڭ ەكونوميكالىق ءوسىپ-وركەندەۋىنە، جاڭا جۇمىس ورىندارىنىڭ قۇرىلىپ، ەلدىڭ الەۋمەتتىك جاعدايىنىڭ جاقسارۋىنا ايتارلىقتاي سەپتىگىن تيگىزەتىنى راس. وسى باعىت بويىنشا دا ىسكە اسىرىلىپ جاتقان جۇمىس- تار بار شىعار؟

 – كورپوراتسيا تالعار اۋدانىنىڭ قايرات ستانسىسىندا ورنالاسقان قولدا بار جەر تەلىمىندە يندۋستريالدى ايماق قۇرۋ جۇمىسىن جۇرگىزۋدە. بۇگىنگى تاڭدا ديرەكتورلار كەڭەسى «قايرات» يندۋستريالدى ايماعىندا تومەندە كورسەتىلگەن ينۆەستيتسيالىق جوبالاردى ىسكە اسىرىپ، ءوندىرىس نىساندارىن قولدانىسقا ەنگىزگەننەن كەيىن جەر تەلىمىن مەرزىمىنەن بۇرىن ساتىپ الۋ قۇقىعىمەن جيىرما بەس جىلعا ۇزاق مەرزىمدى جالعا بەرۋدى ماقۇلدادى. ماسەلەن ولار الماتىلىق ءىرى پانەلدى ءۇي سالۋ كومبيناتىنىڭ، بولات قۇ­راستىرمالار شىعاراتىن ءوندىرىس وشاعىنىڭ، اۆتوكلاۆتى گاز-بەتوندى بلوكتاردى وندىرەتىن زاۋىتتاردىڭ قۇرىلىستارى بولىپ تابىلادى. اتالعان جوبالاردىڭ باستاماشىسى «ەۆرازيا ليدجەكو» جاۋاپكەرشىلىگى شەكتەۋلى سەرىكتەستىگى. جوبا ازاماتتىق جانە ونەركاسىپتىك قۇرىلىسقا ارنالعان ساپالى ءونىم، اۆتوموبيل جولدارىن سالۋعا ارنالعان ماتەريالدار، پانەلدەر مەن پلاستيك ەسىك-تەرەزەلەر، جىلىتۋ زاتتارى سياقتى توقساننان استام بۇيىم ءتۇرىن ءوندىرۋدى كوزدەيدى. بۇل جوبادا شامامەن سەگىز ءجۇز ەلۋ جاڭا جۇمىس ورنىن قۇرۋ جوسپارلانۋدا. ال بەتون جانە تەمىر-بەتون بۇيىمدارىن وندىرەتىن زاۋىت قۇرىلىسى جوباسىنىڭ باستاماشىسى «ينتەرتەحستروي» جشس-ءى دەسەك، بۇل ينتەگراتسيالانعان زاماناۋي تەحنولوگيالارمەن تاۋارلىق بەتون جانە تەمىر-بەتون ونىمدەرىن شىعارادى. وندا بەتون جانە تەمىر-بەتون قۇراستىرمالارى، ارىق ناۋالارى، تاۋارلىق بەتون، جابىن پليتالارى شىعارىلاتىن بولادى. اتالعان جوبا ويداعىداي ىسكە اسىرىلاتىن بولسا بەس جۇزگە جۋىق جاڭا جۇمىس ورنى قۇرىلماق. ال تەمىربەتون بۇيىمدارى زاۋىتىنىڭ قۇرىلىس جوباسىنىڭ باستاماسىشى «نوۆايا گەنەراتسيا» جشس-ءى. جوسپارلانعان زاۋىتتىڭ وندىرىستىك قۋاتى تۇرعىن الاڭعا ەسەپتەگەندە 120 000 شارشى مەتردى قۇرايدى. زاۋىت تەمىر-بەتون جانە بەتون بۇيىمدارىنىڭ بارلىق ءتۇرىن وندىرەدى. دايىن ءونىم ونەركاسىپتىك جانە تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسىنا، اۋماقتى اباتتاندىرۋ ءۇشىن «ەليتستروي» كت-نىڭ قۇرىلىس كەشەنىنە، سونداي-اق، قۇرىلىس كاسىپورىندارىنا جانە جەكە تۇلعالارعا وتكىزىلەدى. بۇل جەردە دە بەس جۇزگە تارتا ادام ەڭبەكپەن قامتىلادى دەگەن جوسپار بار. كوبەيتىلگەن كوبىكتى پوليستەرولدان بۇيىمدار ءوندىرۋ زاۋىتىندا تاۋلىگىنە 936 الىنبايتىن اعاش قالىپ بلوكتارى، قۇرىلىس يندۋسترياسىنا قاجەت باسقا دا ونىمدەر وندىرىلەدى. مۇندا مەتالل قۇراستىرمالارىنان ماتەريال شىعاراتىن زاۋىتتا باعاندار، بورەنەلەر، جۇگىرتپەلەر، ءارتۇرلى ديامەترلى قۇبىرلار، تىرەكتەر، ۇيالى بايلانىس دىڭگەكتەرى، ستاندارتتى ەمەس قۇرالدار شىعارىلادى. سونداي-اق، قۋاتى 5 مۆت كۇن ەلەكتر ستانسىسى قۇرىلىسىنىڭ جوباسىن جۇزەگە اسىرۋدا وبلىستا ەلەكتر قۋاتىن ءوندىرۋ جانە ونى مەملەكەتتە تىركەلگەن تاريف بويىنشا وتكىزۋ ءۇشىن فوتوگالۆانيكالىق پانەلدەر نەگىزىندە ەلەكتر ستانسىسىن سالۋ جوسپارلانۋدا. قازىرگى ۋاقىتتا جوعارىدا اتالعان جوبا بويىنشا جەر تەلىمىنىڭ ينجەنەرلىك ينفراقۇرىلىمىن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن تەحنيكالىق-ەكونوميكالىق نەگىزدەمە ازىرلەنۋدە. بولاشاق يندۋستريالدى ارنا قاتىسۋشىلارى سىرتقى كوممۋنيكاتسيالارمەن جانە ينجەنەرلىك جۇيەلەرمەن قامتاماسىز ەتىلەدى. كورپوراتسيا الەۋەتتى ينۆەستورلارمەن يندۋستريالدى ايماقتىڭ قالعان اۋماعىندا اتالعان جوبالاردى بىرلەسىپ جۇزەگە اسىرۋ جانە ورنالاستىرۋ تۋرالى بەلسەندى كەلىسسوزدەر جۇرۋدە. ال كوپسالالى لوگيستيكالىق ورتالىقتىڭ قۇرىلىس جوباسىنىڭ باستاماشىسى «تاماشا» جشس-ءى. قويمادا ۇسىنىلاتىن نەگىزگى قىزمەت «جاۋاپتى ساقتاۋ» بولىپ تابىلادى. سونداي-اق، ەكسپو اياسىندا جامبىل اۋدانىندا «قازبەك بەك» ستانسىسىنىڭ جانىندا جاسىل ەنەرگەتيكا سالاسى بويىنشا ينۆەستيتسيالىق جوبا جۇزەگە اسىرىلۋدا. بىرلەسكەن نەمىس-قازاقستاندىق «PROMONDIS KAZAKHSTAN» جاۋاپكەرشىلىگى شەكتەۋلى سەرىكتەستىگى كاسىپورىنىن قۇرۋ جوسپارلانىپ وتىر. ول قۋاتى 25 مۆت فوتوۆولتايكالىق ستانسىسىن قۇرۋعا نيەتتەنۋدە. «JA Solar» كومپانياسىنىڭ فوتوەلەكترلىك پانەلدەر قۇراستىرماسى جالپى كۇن ەلەكتر ستانسىسىنىڭ جوعارى سەنىمدىلىكپەن قورعالۋىن قامتاماسىز ەتەدى.

– وبلىسىمىز اگرارلى ايماقتىڭ ءبىرى بولىپ سانالادى. وسىعان وراي، سىزدەردىڭ تاراپتارىڭىزدان قانداي ينۆەستيتسيالىق جانە الەۋمەتتىك جوبالار ورىندالىپ جاتىر؟

– قازىرگى ۋاقىتتا «سارقان ماي» جشس-مەن بىرگە «جەتىسۋ ماي» جشس-ءى بىرلەسكەن كاسىپورىنى قۇرىلدى. سەرىكتەستىك تالدىقورعان قالاسىندا ايلىق ءوندىرىس كولەمى ءۇش مىڭ التى ءجۇز توننانى قۇرايتىن وسىمدىك مايىن رافيناتسيالاۋ جانە قۇيۋ زاۋىتى قۇرىلىسىن جۇرگىزۋدى جوسپارلاپ وتىر. كاسىپورىن وندىرىلگەن ءونىمنىڭ سەكسەن پايىزىنا جۋىعىن ەكسپورتتاپ، جيىرما پايىزى ىشكى نارىققا وتكىزىلەدى. ءونىم قىتاي، رەسەي، يران، تمد ەلدەرىنە شىعارىلادى. الداعى ۋاقىتتا ءوندىرىس ورنى مايبۇرشاق ونىمدەرىنىڭ باسقا دا ءتۇرىن ءوندىرۋدى جولعا قويماق. ءساتىن سالىپ، بۇل جوبا دا ويداعىداي ىسكە اساتىن بولسا، جيىرما شاقتى ادام ەڭبەكپەن قامتىلادى. وبلىس اكىمىنىڭ اپپارات جينالىسىنىڭ حاتتاماسىنا سايكەس، پانفيلوۆ اۋدانىنا قاراستى پيدجيم اۋىلىندا جۇگەرى دايىنداۋ جانە ساقتاۋ بويىنشا ەكى كەشەننىڭ قۇرىلىسىن جۇرگىزۋ جوسپارلانىپ وتىر. اتالعان جوبانىڭ نەگىزگى ماقساتى جۇگەرى وسىرەتىن فەرمەرلىك شارۋاشىلىقتار ءونىمىن وتكىزۋگە جاردەمدەسىپ، ءوڭىردىڭ شارۋا قوجالىقتارىنا اگروونەركاسىپ كەشەنىن دامىتۋ شارالارىن كورسەتۋ ماقساتىندا جۇگەرى دايىنداۋ جانە ساقتاۋ بويىنشا ەكى كەشەندى جوبالاۋ، سالۋ جانە ۋاقىتىندا قولدانىسقا بەرۋ. قىزمەت كورسەتۋ سالاسىنداعى كەشەندەردى دامىتۋ ينۆەستيتسيانىڭ ءوسۋى، جاڭا جۇمىس ورىندارىنىڭ قۇرىلۋى، بيۋدجەت كىرىستەرىنىڭ ارتۋى، ەكونوميكانىڭ اگرارلىق سەكتور تابىسىنىڭ مولايۋى، شاعىن جانە ورتا كاسىپكەرلىكتىڭ ءوسۋى نەگىزىندە وڭىرلىك ەكونوميكاعا ينتەگراتسيالانۋىن قامتاماسىز ەتەدى. ياعني، بۇل جوبانىڭ الەۋمەتتىك ماڭىزى زور جانە پيدجيم اۋىلىنىڭ تۇرعىندارى ءۇشىن اسا قاجەت. وسى جەردە ايتا كەتەيىن، ءبىزدىڭ العا قويعان باستى مىندەتىمىزدىڭ ءبىرى – تۋىپ-وسكەن جەتىسۋىمىزدىڭ ەكونوميكاسى مەن الەۋمەتتىك جاعدايلارىنىڭ مەيلىنشە ءوسىپ-وركەندەۋىنە مۇمكىندىگىنشە ۇلەس قوسۋ. ارينە، ەل دامۋىنا كوبىنە ماماندار مەن قارجى جاعى دا كوپ ىقپال ەتەدى. سوندىقتان، بۇل ماسەلەنى شەشۋدە ءبىلىمدى دە بىلىكتى، ىسكەر جاس كادرلاردى تاڭداپ، قىزمەتكە تارتۋعا ەرەكشە ءمان بەرىپ كەلەمىز. ولاردى جۇمىسقا قابىلداپ، بارىنشا جاعدايلارىن جاساۋعا جانە ساتىلاي ءوسىپ، كوتەرىلۋىنە كومەك كورسەتۋدەن ەش اينىعان ەمەسپىز.

– ۋاقىتىڭىزدى ءبولىپ، وي بولىسكەنىڭىز ءۇشىن ۇلكەن راحمەت! الداعى جوسپارلارىڭىز- دىڭ تابىستى ورىندالۋىنا تىلەكتەسپىن.

ايگۇل بايبوسىنوۆا

دەرەككوزى: "جەتىسۋ" گازەتى