ال، ءماسليحات دەپۋتاتتارى وبلىس اكىمىنىڭ جۇمىسىن وڭ باعالادى

 وڭتۇستiك قازاقستان وبلىسى وبلىستىق ءماسليحاتتىڭ كەزەكتەن تىس قىرقىنشى سەسسياسىندا وبلىس اكiمi اسقار مىرزاحمەتوۆ اعىمداعى جىلدىڭ العاشقى 6 ايىندا اتقارعان جۇمىستارى جونiندە ەسەپ بەردi. ءوڭiردi دامىتۋ جولىندا اۋقىمدى iستەر اتقارىلعانىنا كۋا بولعان دەپۋتاتتار وبلىس اكiمiنiڭ جۇمىسىن وڭ باعالادى دەپ جازادى «ءوڭتۇستiك قازاقستان» گازەتى.

حالىق قالاۋلىلارى وبلىس اكiمiنiڭ اۋدان، قالالارعا شىعىپ، جاڭا فورماتتا كەڭەيتiلگەن ماجiلiستەر وتكiزiپ، تالاپتى كۇشەيتiپ، جۇمىستى جۇيەلەپ، ءاربiر ايماقتىڭ دامۋىنا ەرەكشە نازار اۋدارىپ وتىرعانىنا ريزاشىلىقتارىن بiلدiردi. ءوڭiر باسشىسى وبلىستا ورىندالعان قاداۋ-قاداۋ جۇمىستاردى ايتىپ بەردi. راسىندا دا العاشقى جارتىجىلدىقتا اۋىز تولتىرىپ ايتارلىقتاي جەتiستiكتەرگە قول جەتكiزiلگەن. نەگiزگi كورسەتكiش يندۋستريالدى-يننوۆاتسيالىق دامۋدىڭ قارقىنى دەسەك، جاقىندا وتكەن جالپىۇلتتىق تەلەكوپiر كەزiندە ەلباسى ن.نازارباەۆ «وڭتۇستiك» يندۋستريالدى ايماعىنا جوعارى باعا بەرiپ، ونى وزگە وبلىستارعا ۇلگi ەتiپ كورسەتتi. سوندىقتان ا.مىرزاحمەتوۆتiڭ باستاماسىمەن شىمكەنتتە «تاسساي»، «بادام» جانە قازاق-تۇرiك يندۋستريالدى ايماقتارى دا قۇرىلدى. «تاسساي» يندۋستريالدى ايماعىندا ينفراقۇرىلىم جۇرگiزۋگە 800 ميلليون، قازاق-تۇرiك ايماعىندا وسى ماقساتقا 1,8 ميلليارد تەڭگە قارالىپتى. جوسپارعا سايكەس بيۋدجەتتەن بولiنگەن 1 تەڭگەگە 14-15 تەڭگە جەكە ينۆەستيتسيا تارتىلادى. – وبلىستىڭ بارلىق اۋدان، قالالارىندا يندۋستريالدى ايماقتار قۇرىلىسىنا 1 مىڭ گەكتاردان استام جەر تەلiمدەرi ءبولiندi. قازiرگi تاڭدا تۇركiستان مەن سوزاقتا وسىنداي ايماقتار iسكە قوسىلدى. ال، ماقتاارال، قازىعۇرت، شاردارا، تۇلكiباس، بايدiبەك اۋداندارى مەن كەنتاۋ قالاسىندا جىل سوڭىنا دەيiن iسكە كiرiسەدi. اۋدان، قالالارداعى يندۋستريالدى ايماقتاردا جالپى قۇنى 92,5 ميلليارد تەڭگەنi قۇرايتىن 71 جوبا جۇزەگە اسىرىلۋدا. وندا 8 341 جاڭا جۇمىس ورنى اشىلادى. قازiر 4 جوبا iسكە قوسىلىپ، وندا 547 ادام ەڭبەك ەتۋدە، – دەدi اسقار يسابەكۇلى. يندۋستريالدى ايماقتاردى قۇرۋ بار دا، ونداعى كاسiپورىنداردىڭ تولىق قۋاتىمەن، تۇراقتى ءارi ناتيجەلi جۇمىس iستەۋiن قامتاماسىز ەتۋ ءوز الدىنا بولەك اڭگiمە. ويتكەنi, جۇزدەگەن كاسiپورىن اشىلعانىمەن، ولار تولىق قۋاتىندا جۇمىس iستەمەسە، جۇمىس ورىندارىنىڭ سانى ازايىپ، ەكونوميكالىق ءوسiم باياۋلاۋى مۇمكiن. سول سەبەپتi بۇل ماسەلەنi وبلىس باسشىسى جەكە باقىلاۋىنا العان. ناتيجەسi دە جامان ەمەس. يندۋستريالاندىرۋ كارتاسى بويىنشا iسكە قوسىلعان 137 جوبانىڭ 130-ى جوبالىق قۋاتتىلىعىنىڭ 90 –100 پايىزىنا شىعىپ وتىر. بۇل كورسەتكiش بويىنشا ءوڭiر رەسپۋبليكادا الدىڭعى قاتاردا. ايتا كەتەيiك، يندۋستريالاندىرۋدىڭ بiرiنشi بەسجىلدىعىندا iسكە قوسىلعان ءاربiر بەسiنشi جوبا وڭتۇستiك قازاقستان وبلىسىنىڭ ۇلەسiندە. ال، ەكiنشi بەسجىلدىقتىڭ يندۋستريالاندىرۋ كارتاسىنا وبلىستان جالپى قۇنى 851 ميلليارد تەڭگە بولاتىن 104 جوبا ەنگiزiلگەن. وندا 19 200 جاڭا جۇمىس ورنى اشىلادى. ونىڭ iشiندە بيىلعا 36 جوبانى iسكە قوسۋ جوسپارلانسا، قازiرگi تاڭدا 5 كاسiپورىن اشىلىپ ۇلگەرگەن. بۇل ءوندiرiس وشاقتارىندا 1 270 ادام جۇمىسقا ورنالاستى. وسىنداي اۋقىمدى iستەردiڭ ارقاسىندا ونەركاسiپ ءونiمiنiڭ كولەمi بىلتىرعى جىلدىڭ وسى كەزەڭiمەن سالىستىرعاندا 40 ميلليارد 400 ميلليون تەڭگەگە ارتىپ، 286 ميللليارد 100 ميلليون تەڭگەگە جەتكەن. ەلباسى ساياساتىنىڭ نەگiزگi باعىتتارىنىڭ بiرi – كاسiپكەرلiكتi قولداۋ دەسەك، وڭتۇستiك وڭiردە بۇل سالادا دا تىندىرىمدى تiرلiكتەر كوپ. ايتالىق، «بيزنەستiڭ جول كارتاسى – 2020» باعدارلاماسى اياسىندا 99 جوبانى قولداۋعا 137,5 ميلليارد تەڭگە جۇمسالعان. وبلىس اكiمi اسقار مىرزاحمەتوۆتiڭ باستاماسىمەن اشىلعان «ماكسيمۋم» ايماقتىق-ينۆەستيتسيالىق ورتالىعى دا بيزنەس وكiلدەرiنە جان-جاقتى قولداۋ كورسەتiپ، iسكەر ازاماتتاردىڭ تiرەۋi بولىپ كەلەدi. ورتالىق بيىلعى بiرiنشi جارتىجىلدىقتا جالپى قۇنى 2,9 ميلليارد تەڭگەنi قۇرايتىن 778 جوباعا قولداۋ كورسەتiپ، 1 365 جاڭا جۇمىس ورنىنىڭ اشىلۋىنا سەبەپ بولىپتى. ا.مىرزاحمەتوۆتiڭ ايتۋىنشا، وبلىستىڭ بارلىق اۋدان، قالالارىندا كاسiپكەرلەرگە قىزمەت كورسەتۋ ورتالىعى مەن كاسiپكەرلiك مەكتەپتەرi اشىلعان. بۇل ورتالىقتار قازiرگە دەيiن 8,6 مىڭ كاسiپكەرگە قىزمەت كورسەتiپ ۇلگەرiپتi. اتاپ ايتار بولساق، ورتالىقتاردىڭ قىزمەتi ارقىلى 746 كاسiپكەر رۇقساتناما قۇجاتتارىن السا، 3 532 ادام بيزنەس جۇرگiزۋدiڭ نەگiزدەرiن وقىپ-ۇيرەنگەن. سونداي-اق، اتالعان ورتالىقتاردىڭ كومەگiمەن 41 كاسiپكەر 735,4 ميلليون تەڭگە نەسيە الدى. اگرارلىق سالادا دا اتقارىلعان جۇمىستاردىڭ اۋقىمى كەڭ. ەڭ الدىمەن اۋىل شارۋاشىلىعىن مەملەكەتتiك قولداۋعا باعىتتالعان قارجى 1,2 ەسەگە، سالادا وندiرiلگەن ءونiم كولەمi 16,4 ميلليارد تەڭگەگە ارتقانىن ايتقان ءجون. سونداي-اق، 6 ايدا جاڭادان 95 گەكتارعا جىلىجاي سالىنىپ، جالپى كولەمi 1 مىڭ گەكتاردان اسقانىن، ال، تامشىلاتىپ سۋارۋ ءادiسi قولدانىلاتىن ەگiستiك القابىنىڭ 41,4 مىڭ گەكتارعا جەتكەنiن دە ماقتانىشپەن ايتۋعا بولادى. «سىباعا»، «التىن اسىق»، «قۇلان» جانە وڭiرلiك مال شارۋاشىلىعىن دامىتۋ باعدارلامالارى دا ويداعىداي جۇزەگە اسۋدا. – وبلىس تۇرعىندارىنىڭ الەۋمەتتiك جاعدايىن جاقسارتۋ ماقساتىندا ۇيiرگەلiك جەر تەلiمدەرiنiڭ تيiمدi پايدالانۋىنا تالداۋ جاسالدى. ناتيجەسiندە 66,4 مىڭ گەكتار ۇيiرگەلiك جەردiڭ 25,6 مىڭ گەكتارىنا قۇرىلىس سالىنىپ، 38 مىڭ گەكتارىنا ەگiس ەگiلگەنi, ال، 2,8 مىڭ گەكتارى يگەرiلمەگەنi انىقتالدى. ءسويتiپ، ۇيiرگەلiك جەرلەردi تيiمدi پايدالانۋدىڭ ءۇش جىلدىق iس-شارا جوسپارى ازiرلەندi. ۇيiرگەلiك جەردi تيiمدi پايدالانۋدى ىنتالاندىرۋ ءۇشiن «ماكسيمۋم» ورتالىعى ارقىلى 6 پايىزدىق ۇستەمەاقىمەن نەسيە بەرiلمەك. سونىمەن قاتار بالىق شارۋاشىلىعىن دامىتۋعا دا نازار اۋدارىپ كەلەمiز. ناقتى ايتار بولساق، بالىق شارۋاشىلىعىن دامىتۋ بويىنشا 2015-2017 جىلدارعا ارنالعان iس-شارالار جوسپارى قابىلداندى. ونى جۇزەگە اسىرۋ ءۇشiن قارجى ينستيتۋتتارى ارقىلى 27 بالىق شارۋاشىلىعىن اشۋعا 400 ميلليون تەڭگە قاراستىرىلدى. بۇگiنگە دەيiن 2 شارۋاشىلىققا 132 ميلليون تەڭگە نەسيە بەرiلدi. كاسiپكەرلەر مەكتەبiندە 70 ادام وسى ماماندىق بويىنشا وقىتىلدى، – دەدi اسقار يسابەكۇلى. سەسسيادا وبلىس اكiمi اسقار مىرزاحمەتوۆ ساۋلەت-قۇرىلىس، تۇرعىن ءۇي-كوممۋنالدىق شارۋاشىلىق، گازداندىرۋ، جول قۇرىلىسى، تۋريزم، قوعامدىق تۇراقتىلىق، بiلiم، دەنساۋلىق ساقتاۋ، مادەنيەت پەن سپورت سالالارىندا اتقارىلعان جۇمىستاردى دا جان-جاقتى باياندادى. مۇنان سوڭ وبلىستىق ءماسليحات دەپۋتاتتارى ابiلقاسىم دوسبولوۆ، سۇلتانبەك سۇگiرباەۆ، قاينار اباسوۆ جارىسسوزگە شىعىپ، وبلىس اكiمiنiڭ اتقارعان جۇمىستارىنا وڭ باعا بەردi. سەسسيانى قورىتىندىلاعان وبلىستىق ءماسليحاتتىڭ حاتشىسى قۇدايبەرگەن ەرجان ءوڭiر باسشىسى اتقارعان جۇمىستار دەپۋتاتتاردىڭ كوز الدىندا جۇزەگە اسىپ جاتقانىنا توقتالىپ، قاجىرلى ەڭبەگi ءۇشiن اسقار يسابەكۇلىنا حالىق پەن وكiلەتتi ورگاننىڭ اتىنان العىس ايتتى.

ابiلقاسىم دوسبولوۆ، وقو ءماسليحاتىنىڭ بيۋدجەت جانە ەكونوميكانىڭ دامۋى جونiندەگi تۇراقتى كوميسسياسىنىڭ توراعاسى: – جۋىردا بiزدiڭ كوميسسيا مۇشەلەرi وبلىس كولەمiندە اتقارىلىپ جاتقان جۇمىستارمەن تانىسۋ ءۇشiن بiرنەشە نىساندى ارالاپ قايتتى. سونىڭ بiرi – وبلىستىق كارديوحيرۋرگيالىق ورتالىق. ورتالىق بازاسىندا جۇرەك-قان تامىرلارى اۋرۋلارىنا جاسالىپ جاتقان وتالار مەن ەم-دومداردىڭ ساپاسى وبلىس اكiمدiگi تاراپىنان مەديتسينالىق ۇيىمداردىڭ ماتەريالدىق-تەحنيكالىق بازاسىن جابدىقتاۋعا، جاڭا تەحنولوگيالاردى ەندiرۋ مەن مامانداردىڭ بiلiكتiلiگiن ارتتىرۋعا ەرەكشە كوڭiل بولiنەتiنiن كورسەتتi. وبلىستا بۇگiنگi تاڭدا مەديتسينالىق ۇيىمداردىڭ ماتەريالدىق-تەحنيكالىق بازاسىن جابدىقتاۋ كورسەتكiشi 64,5%-عا جەتكiزiلدi. مامانداردىڭ بiلiكتiلiگiن ارتتىرۋعا وبلىستىق بيۋدجەتتەن 309 ملن. تەڭگە ءبولiنiپ، اعىمداعى جىلدىڭ 6 ايىندا 5 623 مامان بiلiمiن جوعارىلاتقان. وتكەن جىلدىڭ وسى كەزەڭiمەن سالىستىرعاندا نارەستەلەر ءولiمi 8,1 پايىزعا، انالار ءولiمiنiڭ كورسەتكiشi 19,2 پايىزعا تومەندەگەن. بiر توپ دەپۋتات مۇنان كەيiن «وڭتۇستiك» يندۋستريالىق ايماعى مەن «وڭتۇستiك» ارنايى ەكونوميكالىق ايماقتاعى اشىلىپ جاتقان كاسiپورىنداردىڭ جۇمىسىمەن تانىستىق. يندۋستريالىق ايماقتا شىعىپ جاتقان ءتۇرلi وتاندىق ونiمدەردi كورiپ، قىزىعىپ، تامسانىپ قايتتىق. سونداي-اق، بiز تولەبي اۋدانىندا بولىپ، قۇرىلىسى ءجۇرiپ جاتقان نىسانداردىڭ باسىندا بولدىق. شىمكەنتتەگi اكiمشiلiك-iسكەرلiك ورتالىعىنداعى «وتىرار» كiتاپحاناسىنىڭ جۇمىسىمەن تانىستىق. وبلىس اكiمدiگi قويعان تالاپتاردىڭ ارقاسىندا بۇگiندە اۋىل شارۋاشىلىعى مەن مال شارۋاشىلىعى قارقىندى دامىپ وتىر. بۇل سالالاردا دا جاڭا تەحنولوگيالار، ءتۇرلi جاڭالىقتار ەنگiزiلۋدە. مۇنىڭ بارiندە دە جەرگiلiكتi اتقارۋشى بيلiك ورگاندارى تاراپىنان ەلدiڭ الەۋمەتتiك-ەكونوميكالىق احۋالىن جاقسارتۋعا لايىقتى كوڭiل بولiنگەنiن ەرەكشە اتاپ وتكەن ءجون. وقو ءماسليحاتىنىڭ بيۋدجەت جانە ەكونوميكانىڭ دامۋى جونiندەگi تۇراقتى كوميسسياسى وبلىس اكiمi ا.مىرزاحمەتوۆتiڭ العاشقى جارتى جىلدا اتقارعان جۇمىسىن وڭ باعالاپ وتىر.

سۇلتانبەك سۇگIرباەۆ، وقو ءماسليحاتىنىڭ اۋىل-اۋماقتاردىڭ دامۋى جانە تابيعاتتى پايدالانۋ جونiندەگi تۇراقتى كوميسسياسى توراعاسىنىڭ ورىنباسارى: – وبلىستا قاي سالانى الساق تا، جەتiستiك بار. تiپتi, كەيبiر كورسەتكiشتەر بويىنشا رەسپۋبليكادا الدىڭعى ورىندامىز. ارينە، مۇنداي كورسەتكiش وزدiگiنەن كەلمەيدi. مۇنىڭ سىرتىندا وبلىس اكiمدiگi ماماندارىنىڭ ەرەن ەڭبەگi جاتىر. تاپسىرما بەرۋ بار دا، ونى تالاپ ەتۋ بار. وبلىس بۇگiنگi جەتiستiگiنە وسىنداي تالاپشىلدىقتىڭ ارقاسىندا قول جەتكiزدi دەسەك ارتىق بولماس. اسقار يسابەكۇلى وبلىسقا اكiم بولىپ كەلگەلi جاقسى ءۇردiس قالىپتاستى، ول - اۋدان-اۋىلداردى ارالاۋ. ەل اراسىنا شىققاندا «وسى اكiم شارشامايدى ەكەن، 45 گرادۋس ىستىقتا اۋىل-اۋىلدى ارالاپ ءجۇر» دەپ جۇرگەندەردi ەستiدiك. مۇنى ءوز باسىم وبلىس باسشىسىنىڭ ەلگە جاناشىرلىعى، ەلگە بولسا ەكەن دەيتiن نيەتi دەپ قابىلدايمىن. جاناشىرلىق وسىندايدان كورiنەدi. جۋىردا وبلىس اكiمi ماقتاارال اۋدانىنا iسساپارىندا وزiمەن بiرگە بارلىق باسقارما باسشىلارىن ەرتە باردى. جيىندا وبلىستىق اكiمدiك، باسقارمالار تاراپىنان بەرiلگەن تاپسىرمالاردىڭ ورىندالۋى تالقىلاندى. شەشiمiن تاپپاعان كەي ماسەلەلەر بويىنشا كiنالi تاراپ انىقتالىپ جاتتى. بۇرىن اۋىل اكiمدەرiنiڭ جۇمىسىنا اۋدان بولماسا، وبلىس ارالاسا قويمايتىن. بۇل جولى وبلىس اكiمدiگi تاراپىنان اۋىل اكiمدەرiنiڭ رەيتينگi جاسالىپتى. ولاردىڭ جۇمىسى وبلىس، اۋدان تاراپىنان بەرiلگەن تاپسىرمالاردىڭ ورىندالۋ كورسەتكiشi بويىنشا باعالانعان. وعان دەيiن 20-30 جىل اكiم بولىپ iستەگەنمەن، ولاردىڭ iسكەرلiگi ەندi كۇندەلiكتi جۇمىسپەن ولشەنەدi. بۇگiنگi تالاپ – وسى. سونىمەن قاتار، بۇرىندارى اۋىلداردا ءجۇرiپ جاتقان قۇرىلىسقا تەك تاپسىرىس بەرۋشi جاۋاپتى بولاتىن، قازiر بۇل جۇيە دە وزگەرiپ، اۋىل اكiمدەرi جوعارىعا كۇندەلiكتi ەسەپ بەرiپ وتىرادى. ويتكەنi, سالىنعان نىساننىڭ ساپالى بولعانى سول اۋىلدىڭ ازاماتتارى ءۇشiن كەرەك. بۇل دا – وبلىس اكiمدiگi تاراپىنان قولعا الىنعان ماقتاۋعا تۇرارلىق تاجiريبە. مەملەكەت باسشىسى ۇلت جوسپارىندا كاسiپقوي مەملەكەتتiك اپپارات قۇرۋ تۋرالى ماسەلە كوتەردi. مەنiڭشە، كاسiپقوي مەملەكەتتiك قىزمەتشiلەر وسىلاي قالىپتاسادى. اۋىل-ايماقتاردى دامىتۋدا دا iلكiمدi جۇمىستار قولعا الىنعان. بارلىق سالادا دامۋ بار. وبلىستا العاشقى جارتىجىلدىقتا اتقارىلعان جۇمىستارعا ريزامىز.

قاينار اباسوۆ، وقو ءماسليحاتىنىڭ بيۋدجەت جانە ەكونوميكانىڭ دامۋى جونiندەگi تۇراقتى كوميسسياسىنىڭ مۇشەسi:

 – وڭiردە كاسiپ اشىپ، جۇمىس iستەۋگە بارلىق جاعداي جاسالعان. وبلىستا جەڭiل جانە اۋىر ونەركاسiپتi دامىتۋ بويىنشا يندۋستريالىق ايماقتار اشىلىپ جاتىر. بۇگiنگi تاڭدا رەسپۋبليكادا 25 يندۋستريالىق ايماق جۇمىس iستەسە، سونىڭ 19-ى – وڭتۇستiك قازاقستان وبلىسىندا. مۇنى وبلىس اكiمiنiڭ بيزنەستi قولداۋىنىڭ ناتيجەسi دەپ تۇسiنەمiز. اۋىل شارۋاشىلىعىن دامىتۋ بويىنشا دا وبلىستا كوپتەگەن iستەر اتقارىلۋدا. «ماكسيمۋم» ايماقتىق ينۆەستيتسيالىق ورتالىعى ارقىلى اۋىل شارۋاشىلىعى مەن مال شارۋاشىلىعى سالاسىندا شاعىن جانە ورتا كاسiپكەرلiكپەن اينالىسۋشىلارعا نەسيە ءبولiنiپ، تاجiريبە وڭ ناتيجە بەرۋدە. بۇگiندە وڭتۇستiكتiڭ وسى تاجiريبەسi رەسپۋبليكاعا ۇلگi بولىپ وتىر. كاسiپكەرلiكتi دامىتۋدا اكiمشiلiك كەدەرگiلەردi جويۋ ماقساتىندا كاسiپكەرلەرگە قىزمەت كورسەتۋ ورتالىعىن اشۋ دا – وڭتۇستiكتiڭ باستاماسى. كاسiپكەرلەردiڭ بيزنەس-يدەياسىن قولداپ، قۋاتتاعانى ءۇشiن جەرگiلiكتi اتقارۋشى بيلiككە كاسiپكەرلەر اتىنان العىسىمدى بiلدiرگiم كەلەدi.