«جاس - وسپەي مە، جارلى – بايىماي ما؟» دەيدى اتامىز قازاق. «مەن جاستارعا سەنەمىن...» دەيدى بابامىز ماعجان. دۇپ-دۇرىس. مۇنىڭ ەكەۋىنە دە ءبىر اۋىز ايتار ءۋاجىم جوق مەنىڭ. ايتسە دە رەسەي فەدەراتسياسى مەن قازاقستان رەسپۋبليكاسىندا «اقىلى اسپانداعان» جاستار جاعى ونشا-مۇنشا كوپ ەمەس سياقتى. نەگە؟

«نەگە؟» دەگەنگە جاۋاپ ىزدەپ كورسەم، ەكى بىردەي تاۋەلسىز ەلدىڭ تاعايىنداۋىنا كۇمان كەلتىرگەندەي بولادى ەكەم. ال مەن كۇمان كەلتىرە المايمىن، ويتكەنى ەكى ەلدىڭ دە پرەزيدەنتىن حالىق سايلاعان. مەن سول سايلاۋعا بەلسەنە قاتىسقان حالىقتىڭ ءبىرىمىن. دەسە دە... جاستار جاعىنا كەلەتىن بولساق، قازاق ەلىندەگى بايقوڭىر سياقتى ورتاشا عانا (ستراتەگيالىق ماڭىزى ەرەكشە ارينە) قالانىڭ باسشىلىعىنا لايىق ادام جاستار اراسىنان تابىلمادى، اشىعىن ايتۋ كەرەك. جاستار اراسىنان تابىلماعان سوڭ البەتتە، رەسەي فەدەراتسياسىنىڭ پرەزيدەنتى پۋتين مەن قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى نازارباەۆ ءوزارا اقىلداسا كەلىپ... 70 (؟!) جاستاعى وتستاۆكداعى پولكوۆنيكتى بايقوڭىر قالالىق اكىمشىلىگىنىڭ باسشىسى (اكىم ەمەس) ەتىپ تاعايىنداۋ تۋرالى شەشىم (جارلىق نەمەسە وكىم ەمەس) شىعاردى – وسىدان بىرنەشە كۇن بۇرىن.

ەندى مەن وسى جەردە... «70 جاستاعى «وتستاۆكاداعى پولكوۆنيك» كىم؟» دەگەنگە جاۋاپ ىزدەپ كورەيىن، ال ءسىز تىڭداپ كورىڭىز، قۇرمەتتى وقىرمان!

ەكى پرەزيدەنتتىڭ شەشىمىمەن بايقوڭىر قالالىق اكىمشىلىگىنىڭ باسشىسى بولىپ تاعايىندالعان پەترەنكو اناتولي پاۆەلۇلى ستاۆروپول ولكەسىنىڭ قورعان (سەلو كۋرگان) دەگەن اۋىلىندا 1945-ءشى جىلى دۇنيەگە كەلىپتى. ماماندىعى بويىنشا اسكەري راديوتەحنيك. بۇعان قوسىمشا مۇعالىمدىگى جانە بار – چكالوۆ اتىنداعى ورىنبور پەداگوگيكالىق ينستيتۋتىن بىتىرگەن. بايقوڭىر عارىش ايلاعىندا 1989-شى جىلدان 1995-ءشى جىلعا دەيىن، ياعني وتستاۆكاعا شىققانعا دەيىن وسى عارىش ايلاعىنداعى تاربيە جۇمىسى بولىمىندە (وتدەل ۆوسپيتاتەلنوي رابوتى) اسكەري قىزمەت اتقارعان. پولكوۆنيك.

وتستاۆكاعا شىققاننان كەيىن البەتتە، وسى ايلاقتا قالىپ، قالا اكىمشىلىگىندە قىزمەتىن جالعاستىرعان، رەسمي مالىمەتتەرگە قاراعاندا. قىسقاسىنان قايىرعاندا، سودان بەرگى جيىرما جىل ىشىندە پاۆەلدىڭ بالاسى بايقوڭىردا كوپتەگەن «كاكىر-شۇكىر» قىزمەتتەر اتقارىپتى. جانە جامان اتقارماعان ءتارىزدى، ويتكەنى وسى جىلدار ىشىندە رەسەيدىڭ «درۋجبا»، قازاقستاننىڭ «دوستىق» دەگەن ەكى بىردەي وردەنىمەن، رەسەي عارىش فەدەراتسياسىنىڭ «ەڭبەگى ءۇشىن» مەدالىمەن ماراپاتتالعان. حوش دەيىك، جيىرما جىل ىشىندە بايقوڭىرعا دا، قازاقستان مەن رەسەيدىڭ عارىش سالاسىنا دا پەترەنكو مىرزانىڭ ەڭبەگى سىڭگەن-اق شىعار، ونىڭ ناقتىسىن بىلە المايمىز – سوندىقتان پالەن-تۇگەن دەپ ايتا المايمىز. ال بىراق ءبىزدىڭ وسى جەردە ونشا-مۇنشا تۇسىنىڭكىرەمەي وتىرعانىمىز مىناۋ: ەلۋ نەمەسە الپىس ەمەس، «جاتىپ ۇيىقتاي بەرگىڭ» كەلەتىن جەتپىس دەگەن ء«ۇپ-ۇلكەن» جاسقا كەلىپ وتىرعان وسى كىسى نەگە بايقوڭىر باسشىلىعىنا تاعايىندالا قالدى – اياق استىنان؟ راس، مەن ەكى ەل پرەزيدەنتىنىڭ تاعايىنداۋ تۋرالى شەشىمىنە ءتىپتى دە كۇمان كەلتىرە المايمىن، مەن تەك ەكى پرەزيدەنتكە پەترەنكونى «پرەدلاگات» ەتكەن كوماروۆ سياقتى رەسەيلىك عارىش سالاسىنىڭ ماماندارىنا قاتتى-قاتتى تاڭدانىپ وتىرمىن. پەترەنكونىڭ، راس، راديوتەحنيك-مامان رەتىندە عارىش سالاسىنان از-مۇز حابارى بار شىعار، ايتسە دە بۇ كىسىنىڭ جاسىن دا ەسكەرۋ كەرەك ەمەس پە؟ زەينەتكە وسىدان جيىرما جىل بۇرىن شىعىپ العان بۇ كىسىگە دە «ادام سياقتى» دەمالۋ قاجەت قوي! مۇمكىن، «اپاق-ساپاقتا بايقوڭىر باسشىلىعىنا تاعايىنداي سالۋعا جاستار اراسىنان عارىش سالاسىنىڭ بىلگىرلەرى تابىلماي قالدى» دەيتىن شىعار كەيبىرەۋلەر؟ ونداي بولاتىن بولسا، عارىش سالاسىنىڭ بەساسپاپ مامانى، كەڭەس وداعىنىڭ جانە رەسەيدىڭ باتىرى، قازاقستاننىڭ حالىق قاھارمانى توقتار اۋباكىروۆ دەگەن قازاق ەلىنىڭ، ءتىپتى كەڭەس وداعىنىڭ باتىرى بار ەمەس پە؟! بار البەتتە. بۇ كىسى دە پەترەنكو سياقتى زەينەتتە دەمالىپ جاتىر. ءارى-بەرىدەن كەيىن اڭگىمەنىڭ اشىعىن ايتار بولساق، وسى اۋباكىروۆتىڭ بايقوڭىر باسشىلىعىن ۇرشىقتاي ءۇيىرىپ اكەتەرىنە ەشكىم دە كۇماندانباسا كەرەك. مۇنى ەندى، راس، ءسوزدىڭ سىراعىسى بولعان سوڭ ايتىپ جاتىرمىن دا، ايتپەسە قازاق جەرىندەگى ستراتەگيالىق ماڭىزى وتە زور كىشكەنتاي قالانى قازاق... بولماسا قازاقستاندىق باسقارۋعا ءتيىس ەمەس پە؟! رەسەي بايقوڭىر عارىش ايلاعىن جالعا السا دا، قازاقتىڭ كىشكەنتاي قالاسىن ءتۇپ-تۇقيانىمەن جالعا الىپ العان جوق قوي – مۇنى سوندا قالاي تۇسىنۋگە بولدى؟ وي قوسايىق، اعايىن؟!

مارات ماداليموۆ. 

Abai.kz