2016 جىلدىڭ قاڭتارىندا «تەلەراديو تاراتۋ تۋرالى» زاڭعا وزگەرىستەر كۇشىنە ەنەدى. جاڭا زاڭ ەلىمىزدە تاراتىلاتىن شەتەلدىك تەلەارنالاردا جارناما كورسەتۋگە تىيىم سالادى. بۇل وزگەرىستەر وسى ۋاقىتقا دەيىن شەتەلدىك ارنالارعا تولەنەتىن جارناما اقىسىنىڭ ەلدە قالۋىنا، وتاندىق تەلەۆيزيانى دامىتۋعا جۇمساۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. سونداي-اق، زاڭعا ەنگەن وزگەرىستەر ەلدىڭ اقپاراتتىق قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋگە قىزمەت ەتەتىن بولادى.

قازىر زاڭعا ەنگەن وزگەرىتەر ماماندار مەن قاراپايىم تەلەكورەرمەندەر اراسىندا قىزۋ تالقىلانۋدا. نازارلارىڭىزعا بىرنەشە وتاندىق تەلەارنا باسشىلارى مەن تانىمال ساراپشىلاردىڭ پىكىرلەرىن ۇسىنامىز.

«جارناما قۋىپ كەلدىك...»

سەيىتقازى ماتاەۆ، قازاقستان جۋرناليستەر وداعىنىڭ توراعاسى:

اتالعان وزگەرىستەردى قولدايمىن، ارينە. كابەلدى وپەراتورلار شىعىنعا ۇشىرايدى دەگەن اڭگىمەلەر ايتىلۋدا. ەكىنشى ماسەلە، بۇل سالا وسى ۋاقىتقا دەيىن زاڭمەن رەتتەلمەي كەلدى. سونىڭ سالدارىنان شەتەلدىك ارنالاردى رەترانسلياتسيا جاسايتىن وپەراتورلار شەكسىز جارناما قۋمەن اينالىستى. ول جارنامالاردىڭ كوبى ءبىزدىڭ مەنتاليتەتكە ساي كەلمەدى.

ەندى وپەراتوراردىڭ نارازىلىعىنا كەلسەك. ولار شەتەلدىك ارنالاردان جارنامانى قيىپ الىپ تاستاۋ مۇمكىندىگى جوقتىعىن ايتۋلارى مۇمكىن. ەستەرىڭىزدە بولسا، ەفيردىڭ 50 پايىزى مەملەكەتتىك تىلدە بولۋ كەرەك دەگەن تالاپ قويىلعاندا دا نارازىلىق تانىتقاندار بولدى. بىراق، ۋاقىت وتە كەلە بارلىعى ساباسىنا ءتۇستى. شىن مانىندە جارناما دا زاڭمەن رەتتەلۋى كەرەك. سوندىقتان مەن بۇل باستامانى قولدايمىن. جاڭا وزگەرىستەر قازاقستاندىق تەلەارنالارعا بەلگىلى-ءبىر دەڭگەيدە قولداۋ جاساۋ بولىپ تابىلادى.

جارناما ەندى عالامتور نارىعىنا كەتەدى دەگەن دە پىكىرلەر ايتىلىپ ءجۇر. مەن مۇنىمەن تولىق كەلىسە قويمايمىن. بىرىنشىدەن، قازاقستاندا حالىق سانى سونداي كوپ ەمەس. ەكىنشىدەن، بەلسەندى عالامتور پايدالانۋشىلار تەك الماتى، استانا، قاراعاندى سياقتى ءىرى قالالاردا عانا شوعىرلانعان. بىلتىر ءبىز جۇرگىزگەن زەرتتەۋلەر قازاقستاندىقتاردىڭ 90 پايىزى اقپاراتتى تەلەارنالاردان الاتىنىن كورسەتتى. سوندىقتان، جارناما بەرۋشىلەر جاقىن ارادا تۆ ەفيرىنە جارناما بەرۋدەن باس تارتا قويمايدى.

«كابەلدىك ارنالارعا ەش قاۋىپ جوق»

قۋات باحريدينوۆ، «جەتىنشى ارنانىڭ» باس ديرەكتورى:

كابەلدىك وپەراتورلاردىڭ ءوز بيزنەستەرىنە قاۋىپ توندىرەدى دەگەن شاعىمدارى نەگىزسىز. بىرىنشىدەن، كابەلدى وپەراتورلاردىڭ نەگىزگى كىرىس كوزى – ابونەنتتەردىڭ تولەمى بولۋى كەرەك. باعانى قولدانۋشىلاردىڭ تالعام-تاڭداۋى، ايماقتاردىڭ الەۋمەتتىك، دەموگرافيالىق احۋالى سىندى فاكتورلار قالىپتاستىرادى.

ەكىنشىدەن، قوسىمشا كىرىس كوزى رەتىندە قوسىمشا كورسەتىلەتىن قىزمەت تۇرلەرى، ياعني، كابەلدى تۆ-عا قوسۋ، قۇرىلعىلاردى جالعا بەرۋ، باپتاۋ سىندى قىزمەتتەر بولۋى كەرەك. وپەراتورلار جارنامادان تۇسەتىن تابىس تۋرالى ايتقاندا، باعدارلامالىق بلوكتارعا ەنگىزىلەتىن ۇزىندىلەر مەن ايماقتاردا تانىمالدىلىققا يە جۇگىرتپە جولدار تۋرالى ايتادى. ياعني، كابەلدى وپەراتورلاردا تابىس تابۋدىڭ 3-4 جولى بار. سولاردىڭ نەگىزگىسى – ابونەنتتىك تولەم.

«نارىقتا تەڭ باسەكەلەستىك بولمادى»

دوسىم ساتباەۆ، ساياساتتانۋشى، تاۋەكەلدەردى باعالاۋ توبىنىڭ ديرەكتورى:

وسى زاڭ جوباسىن تالقىلاۋلارعا مەن دە قاتىستىم. بۇعان دەيىن شەتەلدىك ارنالار، اسىرەسە، رەسەيلىك ارنالار ءبىزدىڭ نارىققا ەشقانداي شىعىنسىز، ەركىن ەنىپ ءجۇردى. سول ارقىلى ولار ۇلكەن جارنامالىق ۇلەستى وپ-وڭاي يەلەنىپ كەلدى. بۇل ءادىل باسەكەلەستىككە جاتپايدى. نەگىزىندە باسەكەلەستىك تەڭ جاعدايدا ءجۇرۋى كەرەك جانە وتاندىق تەلەارنالار دا جارنامالىق بيۋدجەتكە يە بولۋى كەرەك. مەن وسى وزگەرىستەردى قولدايمىن.

«جارنامادان قازاقستانعا پايدا تۇسپەيتىن»

قانات ساحاريانوۆ، كتك تەلەارناسىنىڭ باس ديرەكتورى:

الەمدىك ءىرى جارناما بەرۋشىلەر شەتەلدىك ارنالاردىڭ قازاقستان اۋماعىنا ەركىن تارايتىنىن ءبىلىپ، سولارعا جارناما بەرىپ كەلدى. ول كەلىسىمدەردىڭ بارلىعى سىرتتا جۇرگىزىلىپ، اقشا ەلگە مۇلدەم كىرمەيتىن. ال، جارناما قازاقستاندىق اۋديتورياعا ەركىن تارادى. وتاندىق تەلەارنالار حابار تاراتۋعا تولەگەن قاراجاتىن جارنامادان تۇسىرۋگە ارەكەت ەتسە، شەتەلدىك ارنالار تاراتۋعا اقشا تولەمەدى، بىراق جارنامادان پايدا تاپتى. سوندا ءبىز شەتەلدىك ارنالاردى تەگىننەن تەگىن اسىراپ كەلگەن بولامىز. سودان كەيىن، شەتەلدىك باق-تار قازاقستاندىق زاڭ تالاپتارىنا دا نازار اۋدارمايدى.

«قىرۋار قاراجات ىشكى نارىقتا قالاتىن بولدى»

باعدات قوجاحمەتوۆ، «31 ارنا» باس ديرەكتورى:

«تەلەراديو تاراتۋ تۋرالى» زاڭعا ەنگەن وزگەرىستى سوڭعى ەكى جيىرما جىلدىقتا وسى سالادا ورىن العان جاعىمدى يننوۆاتسيا دەپ قابىلدايمىز. ءبىز بۇل تۋرالى باياعىدان ايتىپ كەلدىك. ەندى مىنە، وتاندىق تەلەۆيزيانى دامىتۋعا كەدەرگى كەلتىرىپ كەلگەن باستى سەبەپ جويىلدى. ەندى، ءبىزدىڭ ەسەبىمىز بويىنشا، جىلىنا ءتورت ميلليارد تەڭگەگە جۋىق اقشا ەلدە قالاتىن بولدى. بۇل وتاندىق تۆ-نى الەمدىك دەڭگەيگە كوتەرۋگە مۇمكىندىك بەرەدى. جاڭا باعدارلامالار، سەريالدار، جاڭا تەحنولوگيالار نارىققا كەلەدى. 

abai.kz