الماتى وبلىستىق ونەركاسىپ جانە كاسىپكەرلىك باسقارماسى وبلىستاعى قۇنسىزدانۋ ءۇردىسىن تەجەۋ ماقساتىنداعى جۇمىستاردى ۇيلەستىرۋدە ۇلكەن ىستەر اتقارىپ وتىر. وسى ماقساتتا تاريفتەر مەن باعالاردى تۇراقتاندىرۋ جونىندەگى وبلىستىق، اۋداندىق جانە قالالىق شتابتار قۇرىلعان.
وبلىس اۋماعىندا كوكونىستەر مەن جەمىستەردى  كوتەرە جانە بولشەكتەپ ساتاتىن 77 بازار جۇمىس ىستەيدى، ولاردىڭ  55-ءى امبەباپ جانە بىرەۋى كوممۋنالدىق. ساۋدا بازارلارىنىڭ ديرەكتورلارىمەن ءوزارا ىسكەرلىك قاتىناستار تۋرالى كەلىسىمدەر جاسالىپ، ونداعى باستى پۋنكتتەردىڭ ءبىرى رەتىندە اۋىل شارۋاشىلىعى تاۋار وندىرۋشىلەرىنە بازارلاردا ءوز ونىمدەرىن اۆتوكولىك قورابىنان ساتۋ ءۇشىن ورىندار بەرۋ قاراستىرىلعان. سونىمەن بىرگە جالگەرلىك اقىنى ارتتىرماۋ جونىندە دە  ورتاق كەلىسىم جاسالىپتى. وسىلاردىڭ ارقاسىندا اۋىل شارۋاشىلىعى ەڭبەككەرلەرى ءوز ونىمدەرىن دەلدالدارسىز وتكىزۋگە مۇمكىندىك الدى.

الماتى وبلىستىق ونەركاسىپ جانە كاسىپكەرلىك باسقارماسى وبلىستاعى قۇنسىزدانۋ ءۇردىسىن تەجەۋ ماقساتىنداعى جۇمىستاردى ۇيلەستىرۋدە ۇلكەن ىستەر اتقارىپ وتىر. وسى ماقساتتا تاريفتەر مەن باعالاردى تۇراقتاندىرۋ جونىندەگى وبلىستىق، اۋداندىق جانە قالالىق شتابتار قۇرىلعان.
وبلىس اۋماعىندا كوكونىستەر مەن جەمىستەردى  كوتەرە جانە بولشەكتەپ ساتاتىن 77 بازار جۇمىس ىستەيدى، ولاردىڭ  55-ءى امبەباپ جانە بىرەۋى كوممۋنالدىق. ساۋدا بازارلارىنىڭ ديرەكتورلارىمەن ءوزارا ىسكەرلىك قاتىناستار تۋرالى كەلىسىمدەر جاسالىپ، ونداعى باستى پۋنكتتەردىڭ ءبىرى رەتىندە اۋىل شارۋاشىلىعى تاۋار وندىرۋشىلەرىنە بازارلاردا ءوز ونىمدەرىن اۆتوكولىك قورابىنان ساتۋ ءۇشىن ورىندار بەرۋ قاراستىرىلعان. سونىمەن بىرگە جالگەرلىك اقىنى ارتتىرماۋ جونىندە دە  ورتاق كەلىسىم جاسالىپتى. وسىلاردىڭ ارقاسىندا اۋىل شارۋاشىلىعى ەڭبەككەرلەرى ءوز ونىمدەرىن دەلدالدارسىز وتكىزۋگە مۇمكىندىك الدى.
تالدىقورعاندا «جەرۇيىق» اتتى كوممۋنالدىق بازار جۇمىس ىستەيتىنىن بۇدان بۇرىن دا جازعانبىز. قازىرگى كەزدە مۇندا حالىققا ساپالى قىزمەت كورسەتۋگە قاجەتتى جاعدايلاردىڭ بارلىعى جاسالعان. ساۋدا بازارىنىڭ جۇمىسىنا قويىلار تالاپتار تولىعىمەن ورىندالعان. بازاردا زەينەتكەرلەر مەن حالىقتىڭ از قامتىلعان توبىنا ارنالعان الەۋمەتتىك دۇكەن جۇمىس ىستەيدى. وبلىستىق ءماسليحات بازارلاردا ءبىر رەتتىك تالونمەن ساۋدا جاسايتىن جەكە تۇلعالاردان الىناتىن سالىقتىڭ قۇنىن 2003 جىلدان بەرى وزگەرتكەن جوق. كوكونىس پەن جەمىس ساتۋشىلارعا بەرىلەتىن ءبىر رەتتىك تالوننىڭ قۇنى  – 70 تەڭگە. قۇنسىزدانۋ ۇردىستەرىن تەجەۋ ماقساتىندا قولعا الىنىپ وتىرعان شارالاردىڭ قاتارىندا اپتا سايىن اۋىل شارۋاشىلىعى ونىمدەرى جارمەڭكەلەرىن ۇيىمداستىرۋ مەن جول بويىنداعى ساۋدا نۇكتەلەرىنىڭ جۇمىسىن جونگە قويۋ، اۆتوكولىك قورابىنىڭ ۇستىنەن ساتۋ سىندى بەرەرى مول قادامدار بار. بۇلاردىڭ بارلىعىندا ساتىلاتىن اۋىلشارۋاشىلىق ونىمدەرىنىڭ باعاسى باسقا بازارلارداعىدان 10-20 پايىزعا ارزان ءارى ساپاسى وتە جاقسى.  ۇستىمىزدەگى جىلى وبلىس قالالارى مەن اۋدان ورتالىقتارىندا 269 اۋىل شارۋاشىلىعى ونىمدەرى جارمەڭكەسى وتكىزىلىپ، تۇرعىندارعا 226,3 ملن. تەڭگەنىڭ ونىمدەرى ساتىلىپتى. سونىڭ ىشىندە تالدىقورعانداعى «جەرۇيىق» كوممۋنالدىق بازارىندا 15 جارمەڭكە ۇيىمداستىرىلىپ، وبلىس ورتالىعى تۇرعىندارى 49,3 ملن. تەڭگەنىڭ ونىمدەرىن ساتىپ الىپتى.
وبلىستا جىلىجايلار قۇرىلىسىنا وتە ۇلكەن كوڭىل ءبوىلىنىپ كەلەدى. قازىرگى كەزدە 93 جىلىجاي سالىنىپ بولىپ، تاعى 61-ءىنىڭ قۇرىلىسى جۇرگىزىلۋدە. جىلىجايلار سالۋعا ارنالعان جوبالار تولىققاندى جۇزەگە اسسا، وبلىس تۇرعىندارى قىسى-جازى باعاسى ارزان، ساپالى كوكونىستەن تارىقپايدى. سونداي-اق، ينفلياتسيانى تەجەۋ ءۇشىن حالىق ءبىرىنشى كەزەكتە تۇتىناتىن تاۋارلاردىڭ باستاپقى قۇنىنا قوسىلاتىن ساۋدا باعاسىن 5-10 پايىزدان اسىرماۋ تۋرالى 1030 مەموراندۋمعا قول قويىلىپتى. وسىنداي ناقتى شارالار مەن جۇمىستار ارقاسىندا ۇستىمىزدەگى جىلدىڭ ءتورت ايىندا الماتى وبلىسى بويىنشا ينفلياتسيا 102,1 پايىزدى عانا قۇرادى. بۇل كەزدە رەسپۋبليكالىق كورسەتكىشتىڭ 102,8 پايىز بولعانىن ەسكەرسەك، جەتىسۋ جەرىندەگى قۇنسىزدانۋدىڭ ەل ايماقتارى بويىنشا ەڭ تومەن ەكەندىگى بىردەن كورىنەدى.

تىيىم سالۋلارمەن پروبلەما شەشىلمەيدى
الاكول-ساسىقكول كولدەر جۇيەسىنە ەنەتىن سۋ قويمالارىنىڭ ەڭ ۇلكەن كولەمى 2650 شارشى شاقىرىم بولاتىن الاكول. ودان كەيىنگى ساسىقكول (736 شارشى شاقىرىم), قوشقاركول (120 شارشى شاقىرىم) جانە جالاڭاشكول (38 شارشى شاقىرىم) دە وسى كولدەر جۇيەسىنە قوسىلادى. وسىلاردىڭ قاتارىنا ەڭ كىشىسىنىڭ كولەمى 1 شارشى شاقىرىمنان كەم ەمەس 539 شاعىن كولدى قوسساڭىز، كوز الدىڭىزعا سۋلى-باتپاقتى اسا اۋقىمدى جۇيە كەلەدى. جىل مەزگىلدەرىندە جىرتىلىپ-ايىرىلاتىن قۇستاردى جانە سۋدى مەكەندەيتىن ۇساق اڭداردى قوسپاعاندا، كولدەر زامانىندا اسا باي بالىق قورىمەن دە ەرەكشەلەنەتىن. قازىرگى كەزدە عالىمداردىڭ انىقتاۋىنشا، اتالعان كولدەر جۇيەسىندە بالىقتىڭ 22 ءتۇرى مەكەندەيدى.
الاكول اۋدانىنداعى بالىق شارۋاشىلىعى –  مال جانە ەگىن شارۋاشىلىقتارىمەن قاتار تۇراتىن، جەرگىلىكتى حالىقتىڭ اتا كاسىپتەرىنىڭ ءبىرى. اۋدان ەكونوميكاسىندا بالىق شارۋاشىلىعىنىڭ الاتىن ورنى اسا ماڭىزدى. وتكەن عاسىردىڭ جەتپىسىنشى جىلدارى الاكولدىك بالىقشىلار جىل سايىن 3-4 مىڭ توننا بالىق اۋلايتىن. الايدا، تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ العاشقى جالدارىنداعى باقىلاۋسىزدىق پەن ىسىراپقورلىق باسقا سالالارمەن بىرگە بالىق شارۋاشىلىعىنىڭ دا ءشات-شالەكەيىن شىعارىپ، بالىق قورىنىڭ قورعالۋى مەن كوبەيۋىنە كەرى اسەرىن تيگىزدى. سونىڭ كەسىرىنەن كەيىنگى جىلدارى بالىق اۋلاۋ كولەمى دە ازايىپ بارا جاتقانى بايقالادى. ماسەلەن، 2008 جىلى بار-جوعى 2111 توننا بالىق اۋلاۋعا كۆوتا بەرىلسە، بالىق اۋلاۋمەن شۇعىلداناتىن قۇرىلىمدار وسىناۋ ءوزى از كولەمنىڭ ءوزىن ورىنداي الماي، 1273 توننا كول مارجانىن اۋلاۋمەن شەكتەلدى. سونىمەن بىرگە اۋلانعان بالىقتىڭ 90 پايىزعا جۋىعى قۇنى تومەن بولىپ سانالاتىن تابان مەن موڭكە.
ۇستىمىزدەگى جىلى بالىق اۋلاۋشى قۇرىلىمدارعا بەكىتىلىپ بەرىلگەن بالىق اۋلاۋ مولشەرى تىپتەن تومەن – 1049 توننا. سوعان سايكەس، بالىق اۋلايتىن ۇيىمدار سانى 22-دەن توعىزعا دەيىن ازايىپ كەتتى. توقەتەرىن ايتار بولساق، باياعىدان بالىق اۋلاۋمەن اينالىسقان بالىقشىلار مەن ولاردىڭ تابىستارىنا قاراپ وتىرعان وتباسىلارىنا اۋىرتپالىقتى جاعداي تۋىپ تۇر.
كول جاعاسىنداعى قامىسقالا اۋىلىنىڭ بالىقشىلارى اۋدان اكىمدىگىنە ارنايى حاتپەن شىعىپ، جاعدايعا ساي شارالار قابىلداۋدى سۇراپ وتىر. راسىندا، ءدال بۇگىنگى كۇنى قالىپتاسىپ وتىرعان جاعداي بالىقشى اۋىلدار مەن بالىق ءونىمىن وڭدەيتىن كاسىپورىنداردىڭ بارلىعىن الاڭداتۋدا. ويتكەنى، ۋىلدىرىق شاشۋ كەزەڭىندە سازان اۋلاۋعا تيىم سالىنسا، عالىمدار ۇسىنىسىنا ساي 1 شىلدەدەن باستاپ كوكسەركە اۋلاۋعا دا توقتام سالىنباق. ءبىر جاعىنان مۇنداي تالاپتاردى دۇرىس دەپ ساناعانمەن، مۇندا بالىقشىلار مەن اۋدان اۋماعىندا ورنالاسقان، نەگىزىنەن كوكسەركەدەن ءتۇرلى دايىن ونىمدەر شىعارۋعا مامانداندىرىلعان بالىق زاۋىتتارىنىڭ مۇددەلەرى ويلاستىرىلماعانىن داي ايتا كەتكەن ءجون. تابان مەن موڭكە اۋلاۋ بالىقشىلار ءۇشىن ءتيىمسىز. كۇنىنە ءبىر بالىقشى  30-40 كەلى بالىق ۇستايدى دەسەك،  ونىڭ 1 كەلىسىنىڭ قابىلداۋ باعاسى  10-اق تەڭگە.  سوندا كۇن سايىن تاباتىن 300-400 تەڭگەنى بالىقشى كىمنىڭ اۋزىنان تابادى.
قازىرگى جاعداي وسىنداي بولىپ تۇرعىندا، بالىق شارۋاشىلىعىنىڭ بولاشاعى تۋرالى ايتۋدىڭ ءوزى قورقىنىشتى. بالىق اۋلاۋدىڭ ماندىماي جاتقانىنىڭ كوزگە باقىرايىپ كورىنىپ تۇرعان جانە كوپشىلىككە بەيمالىم سەبەپتەرى بار. سولاردىڭ ەڭ باستىسى، بالىق قورىن مولايتۋ باعىتىندا ماقساتتى شارالاردىڭ ۇيىمداستىرىلماۋى. زامانىندا بالىق قورعاۋ جانە كوبەيتۋ جۇمىستارىنان كول جاعالاعانداردىڭ ەشگقايسىسى تىسقارى قالمايتىن. وقىمىستىلار انىقتاعان ماسەلەلەر مەن قوياتىن تالاپتاردىڭ بارلىعى قاتاڭ ساقتالاتىن. ال بۇگىندە جەكەلەگەندەر بولماسا، جالپاق جۇرت پەن جەرگىلىكتى باسشىلاردى كول بايلىعىنىڭ بارىن سىپىرىپ الۋدان باسقا ماسەلە تولعاندىرمايدى.   ەرتەڭ جايلى باس قاتىرعىلارى كەلمەيدى ەشكىمنىڭ. ءۇشارال قالاسىنداعى بالىق زاۋىتىنىڭ جانىندا ينكۋباتسيالىق تسەح جۇمىس ىستەيدى دەگەنىمىزبەن، ولاردىڭ جىل سايىن كولدەرگە جىبەرەتىن 10 ملن. دەرناسىلدەرىنىڭ 1-اق پايىزى بالىق بولىپ جەتىلەدى. قالعاندارى جىرتقىش بالىقتاردىڭ جەمىنە اينالادى نەمەسە كولگە بەيىمدەلە الماي جويىلىپ كەتەدى. قاپشاعايداعى بالىق وسىرەتىن ورىننان،  جەتى ءجۇز شاقىرىمدىق قاشىقتىقتان جەتكىزەلىتىندەر دە سولاردىڭ كەبىن قۇشادى. سوندىقتان سول دەرناسىلدەردى بەلگىلى ءبىر شاماعا دەيىن وسىرۋگە ارنالعان توعاندار كەرەك. جاز بويى ءوسىرىپ، كۇزدە قيمىلى ءبىرشاما شيراپ، بالىققا ۇقساپ قالعان قۇرتشاباقتاردى كولدەرگە جىبەرسە، ولاردىڭ امان قالاتىنىنىڭ سانى 60-70 پايىزدى قۇرايدى. بۇل عىلىمي تۇرعىدا دالەلدەنگەن. دەگەنمەن وسى ماقساتتا اتقارىلار جۇمىسقا قوماقتى قارجى قاجەت. وعان اۋداندىق بيۋدجەتتىڭ شاماسى جەتپەيدى. وسىعان وراي تابيعات انانىڭ ءوزى دايىنداپ بەرگەن جەرگىلىكتى جەردەگىلەرگە شاعىن كولدەردى بالىق وسىرۋگە پايدالانسا جامان بولماس ەدى دەگەن ۇسىنىستى ورتاعا سالعىمىز كەلەدى. مانا ايتىپ كەتكەنىمىزدەي، كولدەر جۇيەسىندە جۇزدەگەن شاعىن-شاعىن سۋ قويمالارى بار. سولاردىڭ دەنى بالىق وسىرۋگە قولايلى بولىپ سانالاتىن تابيعي توعاندار.
ەكىنشى ءبىر وزەكتى ماسەلە – گيدرومەلوراتيۆتىك جۇمىستاردىڭ ۇمىت قالعانى. كوكتەم مەن كۇزدە نەگىزگى ايدىننان ءبولىنىپ قالاتىن جۇزدەگەن كولشىكتەردە قالىپ قويعان قۇرت شاباقتار ميلليونداپ قىرىلادى. بۇل ماسەلەنى شەشۋ دە قارجىعا بارىپ تىرەلەتىن كورىنەدى. سونىمەن بىرگە بالىقشىلار ءالى كۇنگە قولدانىپ كەلە جاتقان قىتايدا شىعارىلعان ارزانقول اۋلار دا كول بايلىعىنىڭ ءوسىپ-ونۋىنە وزىندىك زاردابىن تيگىزۋدە. ونداي اۋلاردى پايدالانۋعا تىيىم سالىنعانىمەن، ءوز ەلىمىزدە بۇگىندە اۋ-قۇرالداردىڭ شىعارالمايتىندىعى، كورشى ەلدەن اعىلىپ كەلىپ جاتقان زياندى اۋلاردى قولدانۋعا ەرىكسىز ماجبۇرلەيدى. رەسەيدە شىعارىلاتىندار ساپالى بولعانىمەن، قىمبات. ونى ساتىپ الۋدى ەكىنىڭ ءبىرىنىڭ قالتاسى كوتەرمەيدى.
ۋىلدىرىق شاشۋ كەزىندە بالىق اۋلاۋعا تىيىم سالىنعانىن ەلدىڭ بارلىعى دۇرىس تۇسىنەدى. ولاردى الاڭداتىپ وتىرعانى كوكسەركەنى اۋلاۋعا رۇقسات بەرىمەۋگە قاتىستى جاعداي. ويتكەنى، باسقا بالىقتاردان ونىڭ ءبىر ەرەكشەلىگى اۋعا تۇسكەننەن سوڭ قايتا بوساتىلعان كوكسەركەنىڭ  95 پايىزى ءولىپ قالادى. بۇل ءوز كەزەگىندە كولدىڭ تازالىعىن ءبۇلدىرىپ، جۇقپالى اۋرۋلاردىڭ تارالۋىنا اكەلىپ سوقتىرۋى دا مۇمكىن. قالاي بولعاندا دا، كولدەر جۇيەسىندەگى جىلداپ قوردالانعان ماسەلەلەردى بالىق اۋلاۋعا تىيىم سالۋلارمەن جونگە كەلتىرەمىز دەۋ قۇر دالباسا. ءبىرىنشى كەزەكتە بالىق قورىن مولايتۋ مەن قورعاۋ ماقساتىنداعى بارلىق شارالاردىڭ كەشەندى جوسپارىن جاساپ، ونىڭ ورىندالۋىن قاتاڭ قاداعالاۋ كەرەك. ونىڭ قاتارىندا بالىق ءوسىرۋدى، گيدرومەلوراتيۆتىك جۇمىستاردى جولعا قويۋ سىندى تەز ارادا جۇزەگە اسىرۋدى قاجەت ەتەتىن ماڭىزدى جۇمىستار بار.

ەلدەگى قويدىڭ 17,6 پايىزى الماتى وبلىسىندا
جامبىل اۋدانىنداعى مىڭباەۆ اۋىلىنداعى قازاقتىڭ قوي شارۋاشىلىعى عىلىمي-زەرتتەۋ ينستيتۋتىنىڭ بازاسىندا  «قوي شارۋاشىلىعىن دامىتۋ، قوي تۇقىمىن اسىلداندىرۋ جانە بيازى ءجۇن ءوندىرىسىن ارتتىرۋ » تاقىرىبىندا وبلىستىق دەڭگەيدەگى سەمينار-كەڭەس ءوتتى. باسقوسۋعا وبلىستىڭ بارلىق اۋداندارىنداعى اكىمدەردىڭ اۋىل شارۋاشىلىعى جۇمىستارى جونىندەگى ورىنباسارلارى، اۋىل شارۋاشىلىعى باسقارمالارارىنىڭ باستىقتارى مەن باس ماماندارى، قۇت-بەرەكەنى قوي شارۋاشىلعىنان تاۋىپ جۇرگەن مىقتى كاسىپكەرلەر جينالىپ، عالىمدار مەن اۋىل شارۋاشىلىعى سالاسى باسشىلارىنىڭ باياندامالارىن تىڭداپ ءوزارا تاجىريبە الماستىن 
وبلىستىق اۋىل شارۋاشىلىعى باسقارماسىنىڭ باستىعى باعدات اليەۆتىڭ ايتۋىنا قاراعاندا، جەتىسۋ جەرىندە قازاقتىڭ اتا كاسىبىنىڭ ءبىرى بولعان قوي شاراشىلىعىن دامىتۋعا ۇلكەن قولايلىلىقتار مەن مۇمكىندىكتەر بار. جايىلىم جەرلەر جەتكىلىكتى، تابيعي جاعداي مەن اۋا رايى دا قوي وسىرۋگە ىڭعايلى.  جالپى وبلىستاعى 14,7 ملن. گەكتار جايىلىمدىق جەردىڭ 20,4 پايىزى ءشول جانە شولەيتتى جەرلەر. سوندىقتان وسىنداي وڭىرلەردە كوپ كۇي تالعامايتىن قوي تۇقىمدارىن ءوسىرۋ تابىستى بولماق. ءدال قازىرگى كەزدە جەتىسۋ جەرىندەگى 3 ملن-عا جەتىپ جىعىلاتىن قويدىڭ نەگىزگى بولىگىن قازاقتىڭ بيازى ءجۇندى قويى قۇرايدى. سونىمەن بىرگە «ارقار-مەرينوس»، «سولتۇستىك قازاق مەرينوسى»، «اۆستراليا مەرينوسى»، قازاقتىڭ ەتتى ءارى ءجۇندى «دەگەرەس»، «گەمپشير»، ەتتى-مايلى «ەدىلباي»، «سارىارقا» سىندى تۇقىمدارى وسىرىلەدى. ەلىمىزدەگى بارلىق قويدىڭ 17,6 پايىزىنىڭ الماتى وبلىسىندا ءوسىپ-ءونىپ جاتقانى جەتىسۋلىقتار ءۇشىن ۇلكەن جەتىستىك ەكەنى ءسوزسىز.
قوي شارۋاشىلىعىنىڭ باسى-قاسىندا جۇرگەندەردىڭ اڭگىمەسىنە سۇيەنسەك، اسىل تۇقىمدى قوي شارۋاشىلىعىن دامىتۋدى قولداۋعا رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتەن 63 ملن. 537  مىڭ تەڭگە ءبولىنىپتى. ونىمدىك باعىتتا ساتىلاتىن قوي ەتىنىڭ ءتىرى سالماقتاعى ءبىر كەلىسى ءۇشىن 125 تەڭگەدەن دەمەۋقارجى بەرىلەتىن بولىپتى. قاراپ وتىرساڭ، از قارجى ەمەس، ناقتى قولداۋ دەپ ايتۋعا بولادى.
بۇگىندە الماتى وبلىسىندا اسىل تۇقىمدى قوي شارۋاشىلىعى مارتەبەسىن العان سۋبەكتىلەردىڭ سانى – 33. ولاردىڭ اراسىندا قازاقتىڭ بيازى ءجۇندى قويىن وسىرۋدە وزگەلەرگە ونەگە كورسەتىپ جۇرگەن اقسۋ اۋدانىنداعى «نيكولاي»، قاراتالداعى «نۇرجان»، جاركەنتتەگى «داۋلەتبەكوۆ» شارۋا قوجالىقتارى بار.  
باستى بايانداماشىلاردان سوڭ كوپشىلىك الدىنا شىققاندار دا وزەكتى ماسەلەنىڭ ءمان-جايىن اشۋعاىپ، بولاشاق مىندەتتەردى جان-جاقتى تۇسىندىرۋگە تىرىستى. قوي شارۋاشىلىعى عىلىمي-زەرتتەۋ ينستيتۋتىنىڭ اعا عىلىمي قىزمەتكەرى، اكادەميك قيلىباي مەدەۋبەكوۆ، وسى ينستيتۋتتىڭ ديرەكتورى اۋىل شارۋاشىلىعى عىلىمدارىنىڭ دوكتورى سەرىك وسپانوۆ، پروفەسسور تولەۋحان سادىقوۆ، «جەتىسۋ» ايماقتىق قاۋىمداستىعىنىڭ پرەزيدەنتى كەڭەسحان ابدىلدەنوۆ، «جەتىسۋ» الەۋمەتتىك-كاسىپكەرلىك كورپوراتسياسى» ۇلتتىق كومپانياسى» اق دەپارتامەنت ديرەكتورى ۆيكتور نيكيفيروۆ جانە تاعى باسقالار قوي شارۋاشىلىعىن دامىتۋدىڭ جولدارى جايىندى ويلارى مەن ۇسىنىستارىن ورتاعا سالدى. 
سەمينار-كەڭەستى قورىتىندىلاعان وبلىس اكىمىنىڭ ورىنباسارى تىنىشباي دوسىمبەكوۆ قازاقتىڭ قوي قادىرىن ءبىر كىسىدەي بىلەتىنىن ايتا كەلە، الداعى كەزدە باستى نازاردىڭ اسىل تۇقىمدى قوي سانىن وسىرۋگە، ودان الىناتىن ونىمدەردى الىسقا اربالاماي-اق، جەرگىلىكتى جەرلەردە تەرەڭدەي وڭدەۋدەن وتكىزۋگە جاعدايلار جاساۋعا اۋدارىلاتىنىن جەتكىزدى. عىلىمي-زەرتتەۋ ينستيۋتىنىڭ عالىمدارى جەر-جەردەن كەلگەن شارۋا ادامدارىنا وزدەرى وسىرگەن اسىل تۇقىمدى قويلاردى كورسەتتى. سونداي-اق، كەڭەسكە قاتىسۋشىلار ءۇشىن قارعالى شۇعا كومبيناتىندا قويدىڭ جۇنىنەن جاسالعان، توقىلعان تۇرمىستىق زاتتار ۇسىنىلدى.

بولات اباعان، الماتى وبلىسى.