بۇگىن ماجىلىستەن دەپۋتات الماس تۇرتاەۆ قوڭىراۋ شالىپ، قۋانىشتى حابار جەتكىزدى. قحر-دىڭ ەلىمىزدەگى ەلشىلىگىنەن قر سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىنە  «سوتتىلىققا» بايلانىستى جاۋاپ حات كەلىپ ءتۇسىپتى. شاۋىپ بارىپ، كوشىرمەسىن الدىق!

ەستەرىڭىزدە بولسا، ماجىلىستەگى جۇمىس توبى «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تەرريتورياسىندا اۋىر نەمەسە اسا اۋىر قىلمىس جاساعانى ءۇشىن سوتتالعاندىعى بولعان;» دەپ وزگەرىس ەنگىزگەن 49-باپتىڭ 9)-تارماعى ۇكىمەتتەن «اۋىر نەمەسە اسا اۋىر قىلمىس جاساعانى ءۇشىن الىنباعان نەمەسە وتەلمەگەن سوتتىلىعى بار;» دەگەن رەداكتسيامەن قايتىپ كەلگەن بولاتىن. زاڭ جوباسى ۇكىمەت ۇسىنعان وسى نۇسقامەن قولدانىسقا ەنسە دە، ءبارىبىر، تۇراقتى تىركەۋگە تۇرۋدا قانداستارىمىزدان «سوتتىلىعىنىڭ» بار نە جوقتىعى تۋرالى «انىقتاما» تالاپ ەتىلەر ەدى. وسى انىقتاماعا الدان سمايىل اعامىز باستاعان بارلىق ءماجىلىس دەپۋتاتاتتارى قىنجىلىس تانىتقان. سوسىن، ماجىلىستەگى جۇمىس توبىنىڭ جەتەكشىسى گۇلنار سەيتماعامبەتوۆا اپايىمىز بۇل ماسەلەنى كەلەسى وتىرىسقا قالدىراتىنىن، ول وتىرىسقا ىشكى ىستەر ءمينيسترىنىڭ ورىنباسارى ەرلان تۇرعىنباەۆتى شاقىراتىنىن ايتىپ، تاراسقان.

(ەلشىلىككە حات جازىپ، ماسەلەنىڭ ءمان-جايىن انىقتاعان قر ءىىم-ءنىڭ ازاماتتارى: سابىرجان سەيتجانوۆ، ەرلان تۇرعىنباەۆ (ورتادا) جانە وسى جولداردىڭ اۆتورى - اۋىت مۇقيبەك).

كەلەسى وتىرىسقا ەرلان تۇرعىنباەۆ كوشى-قون پوليتسياسى دەپارتامەنتىنىڭ باستىعى سەرىك سايىنوۆتى جانە سابىرجان سەيتجانوۆتى ەرتە كەلگەنىن، دەلدالدار جاساعان جالعان انىقتامانى كورسەتەم دەپ، دەپۋتاتتاردان سىن ەستىگەنىن كەزىندە جازعانبىز. سول جولى ءمينيستردىڭ ورىنباسارى دەپۋتاتتارعا «قر ىشكى ىستەر مينيسترلىگى سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى ارقىلى قازاقستانداعى قىتاي ەلشىلىگىنىڭ قابىلداۋىن سۇراپ، حات جازامىز. سول كەزدەسۋدە ەلشىلىكتەن بۇل ماسەلە تۋرالى سۇرايمىز» - دەپ، ۋادە بەرگەن. ءبىز دە قىتاي زاڭىن اۋدارماسىمەن قوسىپ، ەرلان مىرزانىڭ قورجىنىنا سالىپ جىبەرگەن ەدىك. ە.تۇرعىنباەۆ ۋادەسىندە تۇرىپ، قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ ەلشىلىگىنە حات جازىپتى. ەلشىلىكتەن، مىنە، جاۋاپ تا كەلىپ ۇلگىردى. ەرلان زامانبەكۇلى ەر ەكەن! ۇلى اباي ايتقان ء«سوز بەن ءىسىڭ ءبىر بولسىن!» دەگەن وسى! جۇز جاساڭىز، ەرەكەم!!!

وسى ناتيجەگە جەتۋگە ىقپال ەتكەن ماجىلىستەگى جۇمىس توبىنىڭ جەتەكشىسى گۇلنار سۇلەيمەنقىزىنا، جۇمىس توبىنداعى الدان زەينوللاۇلى، نۇرتاي ساليحۇلى، باقىتبەك سماعۇل، مەرۋەرت ايتقاجىقىزى، الماس ۇزاقۇلى... باستاعىن بارلىق حالىق قالاۋلىلارىنا ءبىز كوپ راحمەت ايتۋىمىز كەرەك، اعايىن!

(قۋانىشتى حاباردى قوڭىراۋ سوعىپ جەتكىزگەن الماس تۇرتاەۆپەن اڭگىمەمىز اركەز ەل مۇراتى توڭىرگەندە ءوربيدى). 

 جالپى كوشى-قون زاڭىنىڭ كوپ تالقىلاۋىنا باستى سەبەپتىڭ ءبىرى وسى – «سوتتىلىققا» بايلانىستى انىقتامانىڭ «جىرى» بولدى! ءبىز دە بۇل زاڭ جوباسىنىڭ قىتايدان كەلەتىن قازاقتار ءۇشىن قۇنى كوك تيىن بولعالى تۇرعانىن، ورالمانداردى سەرگەلدەڭگە سالاتىنىن ايتىپ، قادالىپ وتىرىپ الدىق...

«ەشتەن كەش جاقسى!» دەگەن، اقىرى قىتاي ەلشىلىگىنەن جاۋاپ الىپ تىندىق!

سونىمەن، اتالعان جاۋاپ حاتىندا قىتاي ەلشىلىگى: «قىتاي اۋماعىندا اكىمشىلىك جانە قىلمىستىق ىستەر بويىنشا  ورتاق دەرەكقوردىڭ جوق بولۋىنا بايلانىستى، ازاماتتىڭ سوتتىلىعى نەمەسە سوتتالماعانى تۋرالى انىقتامالاردى ءوتىنىش بەرۋشىنىڭ تۇرعىلىقتى جەرى بويىنشا قحر قوعامدىق قاۋىپسىزدىك  مينيسترلىگىنىڭ  ءار  پروۆينتسياسىنداعى  نەمەسە  قالاداعى اۋماقتىق پوليتسيا  بولىمشەلەر  بەرەدى. بۇل انىقتامالاردىڭ  ورتاق  ستاندارتى  نەمەسە ۇلگىسى بەكىتىلمەگەن» دەپ جازىپتى. سودان كەيىن: ەلشىلىكتىڭ كونسۋلدىق ءبولىمى قازاقستانعا قحر ازاماتتارىنىڭ كوپشىلىگى شىڭجاڭ-ۇيعىر اۆتونوميالىق اۋدانىنان كەلەتىندىكتەن، اتالعان اۋداننىڭ قۇزىرەتتى ورگاندارى بەرەتىن انىقتامالاردىڭ جانە ولارعا لاۋازىمدى تۇلعالاردىڭ قوياتىن قولى مەن مورلەرىنىڭ ۇلگىلەرىن ۇسىنۋى تۋرالى قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىنە   ساۋال جولداعانىن جانە جاۋاپ كەلىپ تۇسكەن جاعدايدا قوسىمشا حابارلاناتىندىعىن جەتكىزەدى.

وسىلاي دەي كەلىپ قازاقستانداعى قىتاي ەلشىلىگى: «كىرۋ مەن شىعۋ ماسەلەلەرىن رەتتەۋ تۋرالى» 2012 جىلى 30 ماۋسىمداعى قحر زاڭىنىڭ 12-بابىنىڭ 2, 3-تارماقتارىنا سايكەس، ەگەر دە قىتاي ازاماتى سوتتالىپ، ونىڭ مەرزىمى وتەلمەگەن بولسا، ازاماتقا قارسى قىلمىستىق ءىس قوزعالىپ نە قىلمىس جاسادى دەپ كۇدىككە ءىلىنىپ، تەرگەۋ ۇستىندە بولسا، سونداي-اق اياقتالماعان ازاماتتىق سوتتىق ءىس بويىنشا ەلدىڭ اۋماعىنان تىس كەتۋگە شەكتەۋ قويىلعان جاعدايدا، وعان شەتەلگە شىعۋعا تىيىم سالىنۋى مۇمكىن.«پاسپورتتاردى بەرۋ تۋرالى» 2006 جىلى 29 ساۋىردەگى قحر زاڭىنا سايكەس بۇل ساناتتاعى قىتاي ازاماتتارىنا ۇلتتىق پاسپورتتار رەسىمدەلمەيدى (اقپارات قوسا تىركەلگەن)»-دەپ انىقتاپ جازىپتى.

دەمەك، «پاسپورتتاردى بەرۋ تۋرالى» 2006 جىلى 29 ساۋىردەگى قحر زاڭىنا سايكەس، ءبىزدىڭ ۇكىمەت ۇسىنعان «اۋىر نەمەسە اسا اۋىر قىلمىس جاساعانى ءۇشىن الىنباعان نەمەسە وتەلمەگەن سوتتىلىعى بار;» ازاماتتارعا  قىتاي ۇلتتىق پاسپورت بەرمەيدى. بۇل – پاسپورتى جوق ادام شەتەلگە دە شىعا المايدى دەگەن ءسوز! ءبىزدىڭ ۇكىمەتكە تالماي ايتىپ جۇرگەن ءۋاجىمىز راستالدى!!!

ەندى قىتايدان كەلەتىن قانداستارىمىزدان «سوتتىلىق» تۋرالى انىقتاما سۇراۋ ارتىق! وسى سەرگەلدەڭ دە جەتەدى! «ورتاق  ستاندارتى  نەمەسە ۇلگىسى بەكىتىلمەگەن» انىقتاما كىمگە كەرەك!؟ وعان باسىلاتىن تاڭبانىڭ ءبارى حانسۋلاردىڭ قولىندا. قازاقتاردى تەلمەڭدەتىپ قويۋ – ەلدىگىمىزگە سىن!!

ەڭ جاقسىسى بۇل ماسەلەنى زاڭ جوباسىندا شەشكەن دۇرىس! بولماسا،  «شىعۋ پاراعىن» كۇشىنەن قالدىرعان №315 بۇيرىق سەكىلدى قر ىشكى ىستەر مينيسترلىگى ارنايى بۇيرىق شىعارۋ ارقىلى شەشسە دە بولادى!

ايتپاقشى، زاڭ جوباسى ەرتەڭ ءماجىلىستىڭ ەكىنشى وقىلىمىنا جولدانادى.

ارنايى Abai.kz اقپاراتتىق پورتالى ءۇشىن

اۋىت مۇقيبەك

13.10.2015

استانا

Abai.kz