كورەيانىڭ قازاقستانداعى ەلشىسى چو ەنگ چون «ايقىن» گازەتىنىڭ جۋرناليستەرىنە سۇحبات بەردى. ەلشىلىك قىزمەتىنە جاڭادان كىرىسكەن ديپلومات كارىس حالقى مەن قازاق ۇلتىنىڭ اراسىنداعى جاقىندىقتى، ۇقساستىقتى اڭگىمەلەي كەلىپ، ادام ومىرىندەگى انا ءتىلدىڭ الار ورنى جايلى ويلارىن ورتاعا سالعان. ءبىز ەلشىمەن بولعان سول سۇحباتتى ءسال ىقشامداپ، وقىرمان نازارىنا ۇسىنۋدى ءجون كوردىك.

 – مارتەبەلى ەلشى مىرزا! بىزگە سۇ­ح­بات بەرۋگە كەلىسكەنىڭىز ءۇشىن ال­عى­سىمىزدى بىلدىرەمىز. ءبىزدىڭ ەلدە ەلشىلىك قىزمەتىڭىزدى جاقىندا عانا باستاپسىز. كەلگەن قادامىڭىز قۇت­تى بولسىن! ءبىزدى قازاقستانمەن قان­­شالىقتى تانىستىعىڭىز قى­زىق­تىرادى.

– تاعايىندالعاننان كەيىن ەڭ ال­عاشقى العان اسەرىم – قازاق­ستان­نىڭ سەرپىندى دامىپ كەلە جات­قان كورىنىسى بولدى. اتاپ اي­تار بولساق، قازاقستاننىڭ ۇزاق مەرزىمدى يندۋستريالىق ءار­تا­راپ­تان­دىرۋ جانە يننوۆاتسيالىق دامۋ ستراتەگياسى ءۇشىن ءارتۇرلى سايا­سات نەگىزىندە ەلدى ىلگەرىلەتىپ وتىر­عانى تاڭدانارلىقتاي. اسى­رە­سە، استانانىڭ 2017 جىلى ەكسپو-عا دايىندىق شاراسىن جۇرگىزۋ بارىسىندا تەز ارادا گۇل­دەنىپ كەلە جاتقانىنا كۋا بولۋ­دامىن.

– قازاقتار مەن كورەيلەردىڭ ما­دەنيەتى ۇقساس كورىنەدى. ءسىز ال­عاش­قى كۇننەن بەرى نە بايقادىڭىز؟ 
– مەنىڭ ويىمشا،وڭتۇستىك كو­رەيا مەن قازاقستاندى مادەني تۇرعىدان الىپ قاراcاق، وتباسى جانە بالا تاربيەسى، ۇلكەنگە دەگەن قۇرمەت پەن بەيبىتسۇيگىشتىگى ءبىر-بىرىنە قاتتى ۇقساس. وسىنداي ۇقساستىقپەن قاتار، قا­زاق حالقىنىڭ كورەي حالقىمەن بەت-كەلبەتىنىڭ ۇقساستىقتارى دا با­سىم بولعاندىقتان، ءوزىمدى ەلىم­دە جۇرگەندەي سەزىنەمىن. 
– بۇرىن ەلشىلىك قىزمەتتە بول­عان پەك چۋ حەن مىرزا ءاردايىم قا­­زاقى ورتادا قازاقشا امان­داسۋ­شى ەدى. ول كىسى ءاردايىم رەسمي كەش­تەردە قازاقشا سويلەپ تاڭعال­دىراتىن. مۇنى ايتىپ وتىرعان سە­بە­بىمىز، كورەيادا مەملەكەتتىك قىز­مەتتەگىلەرگە انا ءتىلىن نەمەسە قىز­مەتكە باراتىن ەلدىڭ ءتىلىن ءبىلۋ مىن­دەتتەلە مە؟
– شەت ءتىلىن ءبىلۋ قابىلەتتىلىگى لاۋازىمدى تۇلعالار مەن ديپلو­ما­ت­تاردان تالاپ ەتىلەتىن قابىلەت­تىڭ ءبىرى جانە سول شەت ءتىلىن بەلگىلى دەڭگەيدە ءبىلۋ ماڭىزدى بولىپ سا­نالادى. بىراق سونىڭ ىشىندە ەڭ ماڭىزدىسى – انا ءتىلىڭدى ءبىلۋ. مينيسترلىك نەمەسە قاندايدا ءبىر مەملەكەتتىك ورگاندا جۇمىس جا­ساعان جاعدايدا، كورەي تىلىندە ءتۇسىندىرىپ، كورەي تىلىندە سويلەۋ قاجەت. ديپلوماتتار جۇمىسىن وزگە شەتەل تىلىندە اتقارمايدى. ديپ­لومات پەن مەملەكەتتىك قىز­مەتكەردىڭ اتقاراتىن قىزمەتىنىڭ باسىم بولىگىن: ەسەپتەر، Word قۇ­جاتى، ستراتەگيالىق ماقالالار، جوسپارلار، ءباسپاسوز حابارلا­ما­لارى، دەرەكتەر قۇراپ، ولاردىڭ كوپشىلىگى كورەي تىلىندە جازىلادى. شەت ەلدەردىڭ ەلشىلىكتەرىندە قىز­مەت اتقارعاندا، ۇيىمنىڭ ور­تالىق مەكەمەسىندەگىدەن گورى شەت ءتىلىن كوبىرەك قولدانادى. بىراق باس­قا تاراپتىڭ ايتقان ءسوزىن ۇعى­نۋ، انىقتاما بەرۋ، سول اقپاراتتى حابارلاۋ، جازباشا جۇمىستار – وسىنىڭ بارلىعى كورەي تىلىندە اتقارۋ قابىلەتىنە نەگىزدەلگەن. 
وسىعان بايلانىستى، قازاق­ستاندا مەملەكەتتىك تىلگە ۇلكەن ءمان بەرەتىن ەلباسى نازارباەۆتىڭ ساياساتى وتە ماڭىزدى ءارى قولايلى دەپ ەسەپتەيمىن.

– كورەي حالقىندا ەڭبەك­قور­لىق قانىندا بار ما، الدە نارىق­تىڭ تالاپ ەتۋىنەن قالىپتاسقان ادەت پە؟ 

– قازاق حالقىنان كورەي حال­قىنىڭ ايىرماشىلىعى – كورەي­لەر اۋىل شارۋاشىلىعىمەن كوپ­تەپ اينالىسۋىندا. كورەياداعى اۋىل شارۋاشىلىعى دەگەن ۇعىم ماۋسىم مەن ۋاقىتقا قاراماي، مىندەتتى تۇردە اتقارىلۋى كەرەك جۇ­مىستى ىجداعاتپەن ورىنداۋ بو­لىپ تابىلادى. 1960 جىلعا دەيىن كەدەي بول­عان كو­رەي حالقى 1970-80-جىل­دا­رى ەڭبەكسۇيگىشتىكتەرىنىڭ ارقا­سىندا قىسقا مەرزىمدە ەكونومي­كالىق دامۋ مەن يندۋستريالان­دىرۋ­عا قول جەتكىزە الدى. اتاپ وتەر­لىك قا­عيدا – ەڭبەكقورلىق قا­نىمىزدا بار قاسيەت. 

– سۇحباتىڭىزعا راقمەت. جۇ­مى­سىڭىزعا تابىس تىلەيمىز!

 سۇحباتتاسقان جولداسبەك دۋاناباي، داستان اقاش

 «ايقىن گازەتى»