جاقىندا اسا كورنەكتى مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرى التىنبەك سارسەنبايۇلىنىڭ  كىسى قولىنان قازا تاپقانىنا تۇپ-تۋرا 10 جىل بولدى. 2006 جىلى 11 اقپاندا قاساقانا جاسالعان قاستاندىقتان مەرت كەتكەن ساياساتكەر ۇكىمەتتەگى يدەولوگتاردىڭ ءبىرى بولىپ، ءمانساپ قۇردى. تاۋەلسىز ەلدى تاۋمەندى تۇلعالاردىڭ باسقارۋىنا ىنتا-شىنتاسىمەن قارسى شىعىپ، وپپوزيتسيالىق كۇشتەردىڭ سەركەسىنە اينالدى.  

وكىنىشتىسى سول، ەلiنiڭ شىنايى تاۋەلسiزدiگiن، وتانداستارىنىڭ باقىتتى ءومiر سۇرگەنiن قالاعان جانە سوعان بەرiلە قىزمەت ەتكەن التىنبەك سارسەنبايۇلى بۇگiندە ارامىزدا جوق.

ارنايى ساياسي تاپسىرىس بويىنشا كىسى قولىنان 44 جاسىندا قايتىس بولعان اسىل ازاماتتى الاش جۇرتى ارداق تۇتاتىنى راس. ول گەرونتاكراتيالى ءام اۆتوريتارلىق باسقارۋ جۇيەسىنە اشىق قارسى تۇرىپ، وپپوزيتسيا مەن اقساقال بيلىكتى دەموكراتيالاندىرۋ جولىندا ەش نارسەدەن تايىنبادى.  بۇگىن ءبىز التىنبەك سارسەنبايۇلىنا ءزارۋمىز...

ءبىزدىڭ ءسوز ەتپەگىمىز التىنبەك سارسەنبايۇلىنىڭ قازاسىنان كەيىن قازاق بيلىگىنىڭ بۇل وقيعادان قانشالىقتى ساباق العانى، نەنى تۇيگەنى، قاي باعىتتا ارەكەت ەتكەنى تۋرالى بولىپ وتىر.

اقپاننىڭ 11-ءى كۇنى التەكەڭنىڭ كوزىن كورگەن ازاماتتار مارقۇمنىڭ رۋحىنا ارناپ الماتىدا اس بەردى. دوڭگەلەك ۇستەل ۇيىمداستىرىپ، التىنبەك سارسەنبايۇلىنىڭ ساياسي قايراتكەرلىگى تۋرالى سىر اقتارىپ، ەستەلىكتەر ايتتى. وسى جيىندا التىنبەك سارسەنبايۇلىنىڭ زامانداسى بولىپ، مەملەكەتتىك قۇرىلىمدا دا، وپپوزيتسيادا دا بىرگە جۇرگەن ساياساتكەر ءامىرجان قوسانوۆ مىرزا «جاڭا ساياسي كۇش قۇرۋ» تۋرالى ورتاعا وي تاستادى.

ءبىز  اس پەن القا قوتان وتىرىستان كەيىن ساياساتكەر ءامىرجان ساعيدراحمانۇلىن سوزگە تارتتىق.

التىنبەكپەن يدەيالىق قارسىلاس تا بولعانبىز

-التىنبەك سارسەنبايۇلىنىڭ قايتقانىنا 10 جىل تولدى دەپ جاتىرمىز. اڭگىمەمىزدىڭ اۋانىن اۋەلى التەكەڭ شىققان شىندىق بيىگى تۋرالى ويدان باستاساق...

-شىندىق شىڭى دەپ جاقسى ايتتىڭىز. بۇل ومىردە ءار ادام، سونىڭ ىشىندە، ءار شەنەۋنىكتىڭ الدىندا ءبىر تاڭداۋ كەزىگەدى. يا شىندىقتى ايتىپ، تاۋەكەلگە بەل بۋاسىڭ، ءسويتىپ، باس بيلىككە جاقپايسىڭ، قىزمەتتەن كەتەسىڭ، قۋعىنعا ۇشىرايسىڭ، يا ء«لابباي تاقسىريزمگە» سالىنىپ،  تۇك بولماعانداي، اينالاڭداعى ادىلەتسىزدىك پەن شىلعي وتىرىكتى كورمەگەندەي، قۋ تىرلىك كەشەسىڭ. تاڭداۋ – وزىڭدە!

التىنبەك، وعان دەيىن دە وپپوزيتسيا قاتارىنا وتكەن ازاماتتار سەكىلدى، كەزىندە ءوز تاڭداۋىن جاسادى. ءسويتىپ، سول شىنشىلدىقتىڭ قۇنى ونىڭ ءومىرى بوپ شىقتى.

شىندىق بيىگىنە شىعار جولدا كەدەرگى، كورە الماس دۇشپاندار كوپتەپ كەزدەسەدى. ىشتەن شىققان جاۋ جامان دەمەكشى، كەيدە سۇم جاۋىڭ كەشەگى ءوزىڭنىڭ سىرلاس ءارى سىيلاس دوسىڭنىڭ قاتارىنان تابىلىپ جاتادى.

التىنبەكتىڭ دە ءوز باتىراشتارى مەن قوتىراشتارى بولعانى راس.

-تاۋەلسiزدiكتiڭ العاشقى جىلدارىندا، سiز يدەولوگيا سالاسىندا جۇرگەندە، ءارتۇرلi كۇردەلi ساياسي وقيعالار بولدى. وسى وقيعالاردىڭ باسى قاسىندا بولعان التىنبەك سارسەنبايۇلىنىڭ جۇرتقا بەيمالىم سىرلارى تۋرالى ايتىپ بەرسەڭىز.

-تاريحتى، ءومىرباياندى قايتا جازۋ مۇمكىن ەمەس. شىندىعىنا كەلسەك، 1998 جىلى وپپوزيتسياعا كەتىپ، رنپك سەكىلدى بەدەلدى پارتيانىڭ اتقارۋ كوميتەتىن باسقارعان مەن جانە سول كەزدە بيلىك يدەولوگتارىنىڭ ءبىرى بولعان التىنبەكپەن يدەيالىق قارسىلاس بولعانىمىز راس. ول اششى بولسا دا، ءومىر شىندىعى. ول تۋرالى «ادىلەتتى قازاقستان ءۇشىن» قوزعالىسىنىڭ قاتارىندا بىرگە جۇرگەندە التىكەڭمەن تالاي وي بولىسكەنبىز. سوندا ونىڭ ءوزى: «رنپك سياقتى پارتيا قۇرىپ، سەندەر اكەجان قاجىگەلدينمەن بىرگە بيلىكپەن اشىق كۇرەس جولىنا كوشكەندە مەن «بيلىكتى ونىڭ ىشىندە ءجۇرىپ تە وزگەرتۋگە بولادى» دەپ ويلاعانمىن. ۋاقىت وتە، بۇل ويىم دۇرىس ەمەس ەكەنىن ءتۇسىندىم»، - دەپ اعىنان جارىلعان-دى. ءبىر فاكۋلتەتتى وقىپ، ءبىر ماماندىقتى تاڭداپ، بيلىك قاتارىندا ءبىر كەزدە جۇمىس ىستەپ، كەيىن وپپوزيتسيادا بىرگە جۇردىك. جاسىمىز دا قاتار بولدى. وسىنىڭ ءبارى ءوزارا تالقىلاعان ورتاق تاقىرىپتارىمىزعا سەبەپ بولدى...

-ەلىمنىڭ ەرتەڭى نە بولماق دەپ شىرىلداپ وتكەن التەكەڭنىڭ جان تۇرشىگەرلىك قازاسىنىڭ سىرى ارادا 10 جىل وتسە دە شەشىلمەي كەلەدى. وسى تۋرالى ايتساق، ول كىسىنىڭ قازاسى كىمدەرگە كەرەك بولدى؟ وپپوزيتسياعا ما؟ بالكiم، قوعامعا بولار؟ جوق. وندا كiمگە? بيلiككە مە؟  

-التىنبەك بيلىكتى وتكىر ءارى دالەلدى سىنعا العان وپپوزيتسيالىق ساياساتكەر بولدى. سوندىقتان دا، ونىڭ اياۋسىز، اسقان جاۋىزدىقپەن ءولتىرىلۋىنىڭ باستى سەبەبىن ونىڭ وسى، كاسىبي سالاسىمەن بايلانىستىرۋ كەرەك دەپ ويلايمىن. ەكىنشى جاعىنان، زامانبەكتى پرەزيدەنت سايلاۋىنىڭ قارساڭىندا اتىپ تاستاسا، التىنبەكتى سول سايلاۋدان كەيىن، ياعني بولار ءىس بولعاننان كەيىن ءولتىردى. سودان تۇيەتىنىم – بيلىكتىڭ ىشكى مەحانيزمىنىڭ باسقا جۇرتقا بەيمالىم، قۇپيا ءارى كولەڭكەلى تۇستارىنان ءبىر ادامداي حاباردار التىنبەكتىڭ ءتىرى جۇرگەنى بيلىك ىشىندەگى ىقپالدى توپتارعا ءتيىمسىز بولدى-اۋ دەيمىن.

التىنبەك سەكىلدى ىقپالدى تۇلعانى ءولتىرۋ تۋرالى شەشىمدى قابىلداعاندار ءسوزسىز، وزدەرى دە ىقپالدى بولدى! جانە دە ول شەشىمگە جوعارعى جاقتاعى بيلىك سانكتسيا بەرۋى دە شارت. سوندىقتان، نە بولسا دا، بيلىكتىڭ وعان تىكەلەي قاتىسى بار ەكەنى انىق.

بيلىك تە وپپوزياتسيا دا جاڭارۋى كەرەك

-كەشە ءسىز التىنبەك مارقۇمدى ەسكە الۋ جيىنىندا «التىنبەكتىڭ قايتقانىنا 10 جىل بولدى، جاڭا ساياسي كۇش قۇرىلاتىن كەز جەتتى»، -دەدىڭىز. وسى توڭىرەگىندە اڭگىمە وربىتسەك.

-ۇلتتىق، مەملەكەتتىك، دەموكراتيالىق تۇرعىدا ويى ءبىر ۇيىمدار مەن ازاماتتاردىڭ بىرىگۋى تۋرالى كوپتەن بەرى ويلاپ جۇرگەنىم راس. ول تۋرالى بىرنەشە دۇركىن جازعان دا ەدىم. وسى سايلاۋ الدىندا «بارشا دەموكراتتار باس قوسايىق، فورۋم وتكىزەيىك» دەگەن دە باستاما كوتەرگەنمىن.

كەشە ءسوز سويلەر الدىندا جيىنعا جينالعان ادامدارعا قارادىم. ءبارى دە بەدەلدى، ەلگە تانىمال تۇلعالار، كەرەك دەسەڭىز، ارقايسىسى ءبىر پارتيانىڭ ورنىن باسا الادى! شىندىق ءۇشىن شىرىلداپ ءجۇر. بىراق، بايقاعانىم، زالدا وتىرعان ولاردىڭ ەشقايسىسى دا (!) قازىر ءوتىپ جاتقان پارلامەنت سايلاۋىنا قاتىساتىن پارتيالاردىڭ تىزىمىندە جوق ەكەن! وسىنداي ازاماتتار ەنبەگەن ول نەعىلعان پارلامەنت دەپ ويلاپ قالدىم.

سودان وسى – ازات ويلى، شىنشىل، ادىلەتشىل ازاماتتاردىڭ باسىن جاڭا ۇيىم نەگىزىندە بىرىكتىرۋ كەرەك دەگەن ويىمدى تاعى دا جينالعان جۇرتقا جەتكىزۋدى ءجون كوردىم.

ءبىز «بيلىك جاڭارۋ كەرەك» دەپ ءجيى ايتامىز. ولاي بولسا، وپپوزيتسيانىڭ ءوزى دە جاڭارۋى كەرەك! ول وپپوزيتسيا جاڭارعىسى كەلمەسە، جاڭادان ۇيىم ءتۇزۋ قاجەت!

-ول قانداي كۇش بولادى؟ ول كۇشتىڭ قاتارىندا كىمدەر بولۋى كەرەك؟ سىزدەر دايىنداعان حالىقتىق باعادارلاما ۇكىمەت تاراپىنان قولدى بولىپ كەتپەي مە؟  

- ول كۇش جاڭاشا قازاقستان تاريحىندا بولعان بارلىق پروگرەسشىل ۇيىمدار مەن پارتيالاردىڭ تاجىريبەسىن بويىنا جيناقتاي الاتىن، ولار جاساعان قاتەلىكتەردى قايتالامايتىن، حالىق پەن بيلىك ورتاسىندا ديالوگ ورناتا الاتىنداي ىقپالدى كۇش بولۋى ءتيىس دەپ ويلايمىن. ونداي تاۋەلسىز تۇلعالار ورتالىقتا دا، اۋىل جاقتا دا بارشىلىق.

باعدارلامانىڭ نوبايى دا ايقىن. وسى كۇنگە دەيىن ۇلتشىل، حالىقشىل ۇيىمدار مەن ازاماتتار ايتىپ جۇرگەن سۇبەلى ويلار – سول باعدارلامانىڭ نەگىزى بولا الار ەدى.

ۇكىمەت ونداي وزىق ويلاردى پايدالانىپ، ومىرگە ەنگىزىپ جاتسا، نۇر ۇستىنە نۇر! ءوز باسىم ءۇشىن «جەڭىستىڭ اۆتورى كىم» ەكەندىگى اسا ماڭىزدى ەمەس، ايتەۋىر، سول ۇسىنىس-پىكىرلەر ەلدىڭ، ۇلتىمىزدىڭ تۇپكى مۇددەسىنە، ونىڭ بولاشاعىنا قىزمەت ەتىپ جاتسا، بولدى!

-بۇگىنگى قۇنگى ماقسات - جاۋ ىزدەۋ ەمەس، پىقىر توقايلاستىراتىن جەر ىزدەۋ. وسى تۇرعىدان العاندا، بۇل التىنبەك مارقۇمنىڭ ىسكە اسىرا الماي كەتكەن يدەيالارىن جالعايتىن ۇيىم بولادى عوي؟

-كەز كەلگەن سىن نە بالاما پىكىر ايتۋشىنى جاۋ كورۋ – بيلىكتىڭ ءبىر جامان ءداستۇرى بوپ كەتتى عوي. اتام قازاق «سىن تۇزەلمەي، ءمىن تۇزەلمەيدى» دەپ بەكەر ايتپاعان بولار. جانە دە بۇل ءسوزدىڭ ەكى جاققا – بيلىككە دە، وپپوزيتسياعا دا – تىكەلەي قاتىسى بار.

قازاقستاندا ادىلەت ورناۋى ءۇشىن كۇرەس جولىندا ءومىرىن قيعان زامانبەك پەن التىنبەك، باتىرحان مەن اسحاتتىڭ دا باستى ارمانى دەموكراتيالىق كۇشتەردىڭ بىرلىگى  ەمەس پە ەدى؟! ەگەر دە وپپوزيتسيا وكىلدەرىن وزىنە جاۋ ساناماعاندا، بالكىم، ولار ارامىزدا جۇرەر مە ەدى، كىم ءبىلسىن...

ول دا بارشامىز ءۇشىن ءبىر ساباق.

ورىندى، ءۋاجدى، وركەنيەتتى، جەكەباستىق ەمەس، مەملەكەتتىك مۇددە تۇرعىسىنان ايتىلعان سىن، بالاما پىكىر، ۇسىنىس قاشان دا كەرەك. ول ءۇشىن، ارينە، بيلىكتىڭ ءوز سىنشىلارىنا دەگەن تەرىس، جەككورىنىشتى كوزقاراسى تۇبەگەيلى وزگەرۋى ءتيىس.

قاراپ وتىرساق، بيلىك پەن وپپوزيتسيانىڭ بىرىگىپ اتقارار ىستەرى از ەمەس. ماسەلەن، مەملەكەتتىڭ تاۋەلسىزدىگى، جەرىمىزدىڭ تۇتاستىعى، ۇلتتىق ساياسات، الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق رەفورمالار، ساياسي جاڭارۋ، جەمقورلىققا قارسى كۇرەس، شەنەۋنىكتەردىڭ حالىققا باعىنىشتىلىعى، ءسوز بوستاندىعى. كوردىڭىز بە، قانشاما شارۋا!

-قۇرىلاتىن جاڭا ساياسي كۇشتىڭ نەگىزگى فۋنكتسياسى قانداي؟

-ونداي ۇيىم تۋرالى اڭگەمەنى جالعىز مەن عانا ەمەس، قوعام، ونىڭ بار وكىلدەرى ايتقانى ءجون. مەن ءوز ويىمدى ايتتىم. قولداۋ بولىپ جاتسا، بىرلەسە تالقىلايتىن، جۇزەگە اسىراتىن يدەيا عوي...

-ۋاقىت العا وزدى. الاشتىڭ جادىنداعى التىنبەك سارسەنبايۇلىنىڭ ەسىمى مەن ەڭبەگى جىل وتكەن سايىن جاڭعىرىپ، جالعاسىپ كەلەدى دەيمىز. الايدا قازىرگى جوعارعى بيلىك سول التىنبەك سارسەنبايۇلىنىنان ءالى كۇنگە سەسكەنەتىندىگىن بايقايمىز...ءتىپتى، قازىرگى بيلىك تىزگىنىن ۇستاپ وتىرعان كوپ شەنەۋنىك، كەزىندەگى وزدەرىنىڭ ارىپتەسى بولعان، كورنەكتى مەملەكەت قايراتكەرى تۋرالى سۇحبات بەرۋگە قۇلىق تانىتپايدى. دەمەك، قورقادى. ارنايى تاپسىرما بەرىلگەن.

- ول دا مۇمكىن. بىراق كەيىنگى كەزدەگى باق-تا مەن التىنبەكپەن بىرگە جۇمىس ىستەگەن شەنەۋنىكتەردىڭ ىشىندە يمانعالي تاسماعامبەتوۆ، مارات ءتاجين سەكىلدى، قازىر دە بيلىكتە جۇرگەندەردىڭ التىنبەك تۋرالى جىلى سوزدەرىن وقىپ قالدىم. قازىردە قالىپتاسىپ قالعان قاتاڭ دا قاساڭ جاعدايدا ول – ناعىز ازاماتتىق، جىگىتتىك!

قالعاندارى ءوز كولەڭكەسىنەن قورقىپ جۇرگەندەر عوي. ومىردەن وتكەن كەشەگى ارىپتەسى تۋرالى ءبىر اۋىز جىلى ءسوز ايتۋعا جاراماعان ول بەيشارالار ەرتەڭ وزدەرىنىڭ باسىنا ءىس تۇسكەندە كورەسىن كورەدى!

-التىنبەك امان بولعاندا قازاستانداعى بۇگىنگى ساياسي ءومىر قانداي بولار ەدى؟

-شىنىمدى ايتسام، ءوز باسىم كەز كەلگەن تۇلعانى ابسوليۋتتەندىرۋگە قارسىمىن. ول ولىلەر مەن تىرىلەرگە، بيلىكتەگىلەر مەن ودان تىس جۇرگەندەرگە، ءبىر سوزبەن ايتقاندا، بارشاعا قاتىستى. ءبارىمىز دە پەندەمىز، ەت پەن سۇيەكتەن جارالعانبىز، جاقسى دا، جامان دا جاقتارىمىز جەتكىلىكتى.

دەسەم دە، التىنبەكتىڭ مەملەكەتتىك جانە وپپوزيتسيالىق مەكتەپتەن ءوتىپ، قوعامعا، بيلىككە مەيلىنشە وبەكتيۆتى كوزقاراسى قالىپتاسقان تۇلعا رەتىندە ەلگە سىڭىرەر ەڭبەگى ءالى الدا ەدى، بارشىلىق ەدى. ىقپالدى ساياساتكەر رەتىندە ارامىزدا جۇرگەندە – قوعام دا، بيلىك تە، وپپوزيتسيا دا باسقاشا بولار ما ەدى...

-ال ساياسي پارتيالار قانداي دەڭگەيدە بولار ەدى؟

-باسقاسىن بىلمەدىم، بىراق التىنبەكتىڭ باسقالارمەن بىرگە نەگىزىن قالاعان «اقجول» - «ناعىز اقجول» - «ازات» پارتياسى جاندانىپ، وسى جولعى سايلاۋدىڭ ءسوزسىز ءفاۆوريتى بولار ەدى عوي...

وتىرىك ەل ىشىندەگى نارازىلىقتى ءورشىتىپ بارادى

-جاقىندا پرەزيدەنت پارمەنىمەن پارلامەنتتىڭ تومەنگى پالاتاسىن سايلاۋ ناۋقانى باستالدى. وسى رەتتە، قازاقستانداعى ساياسي پارتيالاردى سالىستىرىپ قاراستىرساق، قازىرگى وپپوزيتسيالىق پارتيالاردىڭ جاعدايى «كەلگەندە جيەنقۇلعا شىقپايدى ءۇنىم» دەگەندەي بولىپ قالماي ما؟

-بىزدە وسى كۇنگە دەيىن ءوزىن وپپوزيتسيالىق دەپ اتاپ كەلە جاتقان ەكى پارتيا بار.

ءبىرى – جسدپ. كەزىندە ءوزىم باسقالارمەن بىرگە سونى قۇرعانمىن، باسشىلىق ەتكەنمىن. بىراق بەلگىلى ءبىر مۇددەلى توپ ونى جەكەشەلەندىرىپ الدى، ناتيجەسىندە بىرىككەن جسدپ «ازات» پارتياسىن جىككە ءبولىپ، بولەك وتاۋ تىكتى، كەشەگى ارىپتەستەرىن سىرتقا تەپتى. ول پارتيانىڭ قازىرگى باسشىلارى سايلاۋعا دەيىن ۇيقىلى-وياۋ ءجۇرىپ، ەندى عانا تىرىلگەن سياقتى. سايلاۋ الدىندا مەن «جسدپ ءتىزىمىن مەيلىنشە كەڭ فورماتتا تۇزەپ، ەلگە تانىمال تۇلعالاردى، اسىرەسە، ءبىلىمدى دە بىلىكتى، ۇلتشىلدىعىمەن ەل ءىلتيپاتىنا يە بوپ جۇرگەن جاستاردى قوسۋ كەرەك» دەگەن بولاتىنمىن. وكىنىشكە وراي، ونداعى زەينەتكەرلەر تاعى دا وزدەرىن ۇسىنىپ، بىرەن-ساران عانا جاڭا ۇمىتكەردى قوسىپتى. جانە دە كەزىندە بىرەگەي وپپوزيتسيانى ىدىراتقان ولاردىڭ تەرىس قىلىعىن جۇرت ۇمىتا قويعان جوق. وسىنىڭ ءبارى ولاردىڭ سايلاۋداعى ناتيجەسىنە ءوز اسەرىن تيگىزەرى انىق.

ال «ازات» پارتياسىن كەزىندە جويىلدى دەپ ەدى، ول وسك تىزىمىندە بار ەكەن. ول پارتيا دا سايلاۋعا نە دەربەس، نە جسدپ-مەن بىرىگىپ ءتۇسۋى كەرەك ەدى. بىراق وكىنىشكە وراي، سول پارتيانىڭ باسشىسى بولعان ازاماتتار وسى جولى ءۇنسىز قالدى.

-«ماسەلەن، تىڭ وي-پiكiر ايتا الاتىن ازاماتتاردى دا، ونى جەتكiزە بiلەتiن اقپارات قۇرالدارىن دا حالىق قۇرمەتتەيدi جانە سولارعا ۇيiرسەك بولادى» دەگەن ەكەن كەزىندە التەكەڭ. جالپى، بiزدiڭ قوعامدا وي-پiكiردi اشىق ايتۋعا قانشالىقتى مۇمكiندiك بار ەكەن؟ التىنبەك اعانىڭ كوزى تىرىسىندەگى وپپوزيتسيا مەن بۇگىنگى جۇلىم-جۇلىمى شىققان وپپوزيتسيانى سالىستىرىپ قاراساق، بىرتۇتاستىق جوعالعان سياقتى.

 - ارينە ءسوز بوستاندىعى بىزدە اتىمەن جوق. سىرتقى جانە ىشكى تسەنزۋرا ونىڭ تۇبىنە جەتكەن سىڭايلى.

قانشاما جىل بوينىنا دەموكراتيالىق كۇشتەردىڭ بىرلىگىن ۇرانداتىپ كەلە جاتقان مەن ءۇشىن، بۇل، ارينە وتە-موتە قيىن ءارى اۋىر سۇراق. مەنىڭشە، «ەسكى وپپوزيتسيا» دەپ اتاپ جۇرگەن ول كۇشتەردىڭ وسىنداي ءالسىز جاعدايعا دۋشار بولۋىنىڭ بىرنەشە سەبەبى بار.

بىرىنشىدەن، بىزدە پارتيا قۇرىلىسى سەكىلدى ماڭىزدى پروتسەسس جوعارىدان، ياعني بيلىك تاراپىنان قاتاڭ رەتتەلىپ وتىردى. ءتىپتى ءوزىن «نۇر وتاننىڭ» وپپونەنتىمىز» دەپ اتاپ جۇرگەن كەيبىر دەموكراتيالىق-سىماق پارتيالاردىڭ ناعىز قوجايىندارى نە بيلىكتىڭ ناق ءوزى، نە سول بيلىكتىڭ تاپسىرماسىن ورىنداپ جۇرگەن وليگارحتار.

ەكىنشىدەن، بىزدە پارتيالار بەلگىلى ءبىر يدەولوگيالىق نەگىزدە ەمەس (ماسەلەن، وڭشىل نە سولشىل جانە تب.), كەرىسىنشە، جەكە ءبىر تۇلعانىڭ توڭىرەگىندە قۇرىلىپ كەلەدى. ال مۇنىڭ ءوزى وپپوزيتسيانىڭ ءوز ىشىندەگى توپشىلدىققا، بارا-بارا كوسەمشىلدىككە اكەپ سوقتىرادى. ەكەۋى دە دەموكراتيالىق پرينتسيپتەرگە قايشى.

ۇشىنشىدەن، وسى كۇنگە دەيىن ءوزىن دەموكرات اتاعان كۇشتەردىڭ ءوزى ۇلتتىق ماسەلەلەردە تاباندىلىق كورسەتە الماي كەلدى. ءسويتىپ، مەملەكەت قۇراۋشى ۇلت – قازاقتاردىڭ قولداۋىنا يە بولا الماي كەلدى.

مىنە، وسى جانە باسقا كەمشىلىكتەردەن ارىلساق، دۇنيەگە جاڭاشىل، زامان مەن قوعام تالابىنا ساي، ىقپالدى ساياسي كۇشكە اينالاتىن ۇيىم قۇرۋعا بولادى.

-بۇل دەگەنىڭىز، «اپاما جەزدەم ساي» دەمەكشى، «وسىنداي بيلىككە وسىنداي وپپوزيتسيا  جاراپ تۇر» دەگەنگە سايا ما؟

-اپا مەن جەزدە تۋرالى ماتەلىڭىزبەن كەيبىر وپپوزيتسيونەرلەردىڭ بيلىكپەن اۋىز جالاسىپ، تۋىس بوپ كەتكەنىن مەڭزەپ وتىرعان جوقسىز با؟ (كۇلەدى).

كەزىندە ءبىر يدەيا، ءبىر تۋدىڭ استىندا باس قوسقان وپپوزيتسيا، راسىندا دا، وسى سايلاۋعا ىدىراعان، ءالسىز قالپىندا كەلىپ وتىر. ونىمىز دۇرىس بولمادى. ول ءۇشىن جاۋاپتى، الدىمەن، وزدەرىن «وپپوزيتسيالىق پارتيا باسشىسىمىز» دەپ جۇرگەندەر. بالكىم، ولار وسىلايشا بيلىكتىڭ تاپسىرماسىن دا ورىنداپ جۇرگەن بوپ شىقسا، مەن وعان دا تاڭ قالمايتىن بولدىم.

بىراق قوعامنىڭ وپپوزيتسيالىعى تەك ونىڭ پارتيالىعىمەن عانا انىقتالمايدى.

ويتكەنى، قوعام دامۋى – سۋبەكتيۆتى جايتتار اسەر ەتسە دە، تۇبەگەيلى وزگەرتە المايتىن وبەكتيۆتى پروتسەسس. سوندىقتان بيلىكتىڭ ءوزى «وپپوزيتسيالىق پارتيالاردىڭ ءبىرىن ايتقىنىمىزعا كوندىردىك، ال ەكىنشىسىنىڭ كوزىن قۇرتتىق» دەپ، قۋانباۋى ءتيىس.

تاۋسىلمايتىن، شەگى جوق جانە دە سىرتتان ەمەس، ءوز ىشىمىزدەن ءورىس تاۋىپ جاتقان داعدارىس. تەڭگەنىڭ، ياعني جالاقى مەن زەينەتاقىنىڭ ەكى ەسە قۇنسىزدانۋى. جاپپاي جۇمىسسىزدىق. ەلدى جايلاعان جەمقورلىق. كوزبويايتىن ساياسات. رەسمي باق-تاعى وتىرىك. وسىنىڭ ءبارى ەل ىشىندەگى نارازىلىقتى كۇن سايىن كۇشەيتىپ جاتىر.

ناقتى كەزەڭدە ناقتى وپپوزيتسيالىق پارتيا ءالسىز بولۋى مۇمكىن.

بىراق حالىق ەشقاشان دا ءالسىز بولمايدى. ونى قورقىتامىن، ۇركىتەمىن دەگەن پاسىق وي دا – دالباسا!

جانە دە ۇيقىعا شومىپ كەتكەن باتىر ەرتە مە، كەش پە، ايتەۋىر، ويانادى. سول كەزدە ءوز حالقىمەن ساناسپاعان كەز كەلگەن بيلىك ءوز تاياعىن جەيدى. وكىمەت وسىنى ۇمىتپاۋى ءتيىس!

نۇرگەلدى ابدىعانيۇلى

Abai.kz