ء«ومىردىڭ سۇراعى كوپ، جاۋابى از. جانىپ-سونەتىن جالعان دۇنيەنىڭ جۇمباعىن شەشكەن جاندار بار ما ەكەن، ءوزى؟! ءومىردىڭ ءمانى – كەزدەسۋ مەن قوشتاسۋ ما، سوندا؟ قوشتاساتىن بولساق نەگە كەزدەسەمىز؟ اقىرى تاعدىر كەزدەستىرگەن ەكەن، جاقىن جاندارىمىزبەن نەگە قوشتاسامىز؟ نەگە؟» - قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى، رەجيسسەر اسحات ماەميروۆ – م.اۋەزوۆ اتىنداعى قازاقتىڭ مەملەكەتتىك اكادەميالىق دراما تەاترىندا ساحنالاپ جاتقان «قوشتاسقىم كەلمەيدى» (اۆتورى: ا.ۆولودين)  قويىلىمىندا وسى سۇراقتارعا جاۋاپ ىزدەيدى.

«قوشتاسقىم كەلمەيدى» دراماسى حح عاسىر دراماتۋرگياسىنىڭ كلاسسيگى الەكساندر ءۆولوديننىڭ "س ليۋبيمىمي نە راسستاۆايتەس" شىعارماسىنىڭ نەگىزىندە ساحنالانىپ وتىر. ادامداردىڭ كەزدەسۋى مەن قوشتاسۋى جايلى سىر شەرتەتىن قاراپايىم، ءارى قيىن دراما. پەسا مەن قويىلىمدى «اجىراسۋ تۋرالى ءىس» دەپ تە اتاۋعا بولادى. ويتكەنى، جۇبايلاردىڭ سەگىز جۇبى بىرىنەن كەيىن ءبىرى اجىراسادى. ءاربىر كەيىپكەر – عاشىقتىق پەن ساتقىندىق، تاكاپپارلىق پەن قىزعانىش، ءسۇيۋ مەن جەك كورۋ سياقتى وتكەلدەردى باسىنان كەشىرەدى. 

1972 جىلى جازىلسا دا، ءالى كۇنگە وزەكتىلىگى مەن ومىرشەڭدىگىن جوعالتپاعان الەكساندر ءۆولوديننىڭ اتالمىش دراماسى – ءومىر شىندىعىن اسەرلەمەي قاراپايىم تىلمەن سۋرەتتەپ، ادام بولمىسىن شىنايى كورسەتە وتىرىپ، رۋحاني قۇندىلىقتاردىڭ تەرەڭىنە بويلاتاتىندىعىمەن مەنى قاتتى قىزىقتىردى. «قوشتاسقىم كەلمەيدى» دەگەن اتاۋمەن ساحنالاپ وتىرعان وسى قويىلىمعا وتباسى ماسەلەسى، ەرلى-زايىپتىلاردىڭ قارىم-قاتىناسىنداعى الەۋمەتتىك ماسەلەلەر، ماحاببات پەن دوستىق سەكىلدى ماڭگىلىك تاقىرىپتار ارقاۋ ەتىلگەن. 

قازىرگى قوعامدا بەلەڭ العان اجىراسۋلاردىڭ سەبەبى نەدە؟ كەيىپكەرلەردىڭ ء«بىز بولەك جاندار ەكەنبىز» دەگەن باستى جاۋاپتارى ءبىر كەزدەرى جالىنداعان ۇلى سەزىمنىڭ، كەيىن ءومىر سىناعىنان وتپەي قالعاندىعىنا باستى ايعاق پا؟ سۇراعى كوپ، جاۋابى از ءومىردىڭ جۇمباعىن ءاربىر كەيىپكەر وزىنشە شەشەدى، ءوز تاعدىرى ارقىلى ۇعىنادى.

وسىنداي ومىرلىك تاقىرىپ جونىندە تەاتر اكتەرلەرى تازالىق پەن ساتقاندىق، ءومىردىڭ ءمانى مەن مانسىزدىگى جايلى وي-تاعىلىمدارمەن وي بولىسەدى، سىرلاسادى. «قوشتاسقىم كەلمەيدى» قويىلىمىندا م.اۋەزوۆ تەاترىنىڭ اكتەرلەرى شاعىن زالدىڭ ىشىندە كورەرمەندەرىمەن سىر-سۇحبات وربىتەدى. جۇرەكتەگى جازۋلاردى وقيدى.

ستسەنوگرافيالىق تۇرعىدا ساحنادا باسى ارتىق ەشتەڭە جوق. قويىلىمعا قاتىساتىن اكتەرلەر ءبىر جارىم ساعات بويى ساحنادان كەتپەيدى. سىرعي اشىلاتىن شىمىلدىق تا، كۋليسا دا بولمايدى. سوندىقتان ەكسپەريمەنتتەن كورى لابوراتوريالىق جۇمىس دەپ اتاعان دۇرىس شىعار.  قويىلىم «شارتتى تەاتر» قۇرىلىمىنىڭ زاڭدىلىقتارى نەگىزىندە ساحنالانىپ وتىر.  مىنە، مۇنىڭ ءوزى اكتەرگە ساحنادا وزگەشە ءومىر ءسۇرۋ مەن باسقاشا ارەكەت جاساۋدى تالاپ ەتەدى. بۇل ارادا ەڭ باستى پرينتسيپ – اكتەردىڭ ەنەرگياسىن باستى قۇرالعا اينالدىرۋ. سوندىقتان ارتيستەر ءبىر ءسات وقيعا كۋاگەرلەرىنە اينالادى، ءبىر ءسات ولار كورەرمەندەرگە اينالادى، ەندى ءبىر ءسات وزدەرىنىڭ ازاماتتىق ۇستانىمدارىن ايتادى. وقيعا كەيىپكەرى كۋاگەر بولىپ، ورتاعا شىققاننان كەيىن كورەرمەنمەن ەكەۋىنىڭ اراسىندا وزگەشە بايلانىس ورنايدى. كوزگە كورىنبەيتىن كەرەمەتتەر ارقىلى ول ءوزىنىڭ كورەرمەنىنىڭ  جۇرەگىنە جول تابادى.

قازىر بۇل قويىلىمعا تەاتردىڭ ءۇش بۋىنى قاتار اتسالىسىپ وتىر. ولاردىڭ  كوبى  وسى تەاتردىڭ ساحناسىندا الەمدىك، ۇلتتىق كلاسسيكالىق شىعارمالاردا سالماقتى رولدەردى ويناعان اكتەرلەر.  بۇل قويىلىمدا ولار مۇلدەم باسقا كەيىپكە ەنەدى. الەمدىك زاماناۋي ساحنا ونەرىندە «جاڭا دراما» دەگەن باعىت بار. ەگەر ءداستۇرلى دراماتۋرگيادا شىعارما جازۋشىنىڭ ۇستەلىندە دۇنيەگە كەلسە، «جاڭا دراما» – ساحنا ۇستىندە تۋادى. يا، پەسا كەيىپكەرلەرىنىڭ ناقتى ەسىمدەرى بار. الايدا، اكتەرلەر ءوزىنىڭ ماماندىعىنا عىلىمي تۇرعىدا كوز سالىپ، بەينەنى پسيحولوگيالىق تۇرعىدا زەردەلەپ كەيىپكەردىڭ اۆتورىنا اينالادى. ياعني، بەينەنىڭ ءومىربايانىن، مادەني تيپتىك بولمىسىن، ازاماتتىق ۇستانىمىن، الەۋمەتتىك مارتەبەسىن وزدەرى ويلاپ تابادى.

سوندىقتان، قويىلىمعا سەگىز جانۇيانىڭ ءومىرى ارقاۋ بولسا، ونىڭ ءبارى ءبىر-بىرىنە ۇقسامايدى. ون ءتۇرلى سىنعان تاعدىرلار. سىنعان اينانى قايتا جالعاۋعا بولا ما؟ جوق. كورەرمەندى وسىنداي ءبىر فيلوسوفيالىق ويعا، تاعىلىم الەمىنە جەتەلەۋ - ماقساتىمىز. جاسىراتىنى جوق، بۇل قويىلىمدا م.چەحوۆ، ب.برەحتىڭ تەاتر ادىسىندەگى ەلەمەنتتەر قولدانىلادى. مۇنداعى ماقساتىم – كورەرمەننىڭ ساناسىنا اسەر ەتۋ. ياعني، راتسيونالدىق تەاتر الەمىنىڭ ەستەتيكاسىمەن تانىستىرۋ.

م.اۋەزوۆ اتىنداعى قازاق مەملەكەتتىك اكادەميالىق دراما تەاترىنىڭ ءباسپاسوز قىزمەتى

Abai.kz