ادامزات ءوز ومىرىندە ەكى نارسەگە تاڭداۋ جاساي المايدى جانە سول ەكى نارسە ادام تاعدىرىن، بولاشاعىن قۇرۋداعى ماڭىزدى فاكتورلار بولىپ تابىلادى. ول – وتان مەن اتا-انا. ەگەر سەن كوزى اشىق، ەڭبەكقور، مەيىرىمدى، ادامگەرشىلىگى مول «جاقسى اتا-انادان» تۋىلساڭ – سەنىڭ جولىڭنىڭ بولعانى. «جاقسى اتا-انا» سوزتىركەسىنىڭ ىشىنە اتا-انالار اراسىنداعى سىيلاستىق پەن ماحاببات سەزىمىنىڭ جوعارعى دەڭگەيدە بولۋى دا كىرەدى.

ءبىزدىڭ جولىمىز بولدى، سەبەبى ءبىز ءدال وسىنداي جانۇيادا دۇنيە ەسىگىن اشتىق. 2016 جىلدىڭ 20-شى قاڭتاردا انامىز ىدىرىسوۆا حانشايىم ىدىرىسقىزى 90 جاسقا تولادى. بۇگىندە جەتكەن جەتىستىكتەرىمىز تەك اتا-انامىزدىڭ بىزگە ايانباي بەرگەن ءبىلىمى مەن تاربيەسىنىڭ ارقاسىندا، اتاپ ايتساق – ومىرلىك قاعيدالار، نەگىزگى ادامي قاسيەتتەر، ومىرگە دەگەن كوزقاراسىمىزدى قالىپتاستىرۋدا قوسقان ۇلكەن ەڭبەكتەرى. ءومىر جولىمىزداعى بالالىق شاققا ساياحات جاساعانىمىزدا اتا-انامىزدىڭ بىزگە دەگەن ماحابباتى مەن قامقورلىعى، العاشقى بالالىق ءىس-ارەكەتتەرىمىز بەن كوڭىلدى بالالىق شاعىمىزدى جىلۋلىق سەزىممەن ساعىنا ەسكە الامىز.

انامىزدىڭ ءومىر جولى سوعىسقا دەيىنگى جىلداردا تۋىلعان ادامداردىڭ تاعدىرىنا ۇقساس. توزىمدىلىك پەن قيىنشىلىقتىڭ ءبىر ۇلەسى اناما دا تيگەن.

انامىز 1926 جىلدىڭ 20-قاڭتارىندا الماتى وبلىسى، جامبىل اۋدانى، قارا-قاستەك اۋىلىندا دۇنيەگە كەلگەن. 1930 جىلى انامىزدىڭ اكەسى، ياعني اتامىز ىدىرىس ءوز ەركىمەن مالى مەن مۇلىگىن كولحوزعا تاپسىرىپ، اپامىز بەن 4 جاسار كىشكەنتاي قىزى حانشايىمدى ارباعا سالىپ الىپ ءجالالاباد قالاسىنا الىپ كەتكەن ەكەن. بۇل ولاردى 30-جىلدارداعى اشارشىلىقتان ساقتاپ قالدى. اتامىز ىدىرىس وتە ساۋاتتى بولعاندىقتان جانە ارابشا جازۋدى تۇسىنە بىلگەندىكتەن ءجالالاباد قالاسىندا قۇجاتتار مەن انىقتامالاردى بەرەتىن مەكەمەدە جۇمىس ىستەگەن. ءوز جۇمىس ورنىندا ول كوپتەگەن جەرلەستەرىنە كومەكتەسكەن. ال اپامىز – ايمان اپا بالالار ينتەرناتىندا اسپاز بولىپ جۇمىس جاساعان ەكەن. سول قالادا انامىز وزبەك تىلدە وقىتاتىن مەكتەپكە بارعان. 1937-جىلى بارلىعى الماتى قالاسىنا قايتا ورالىپ، انامىز 12-مەكتەپتە وقۋىن جالعاستىرعان.

سوعىس جىلدارى سوۆەت وداعىنىڭ حالقىنا دا انامىزدىڭ جانۇياسىنا دا جاڭا ءبىر قيىن سىناق بولىپ ءتيدى. سوعىس انامىزدىڭ جانۇياسى ءۇشىن ۇلكەن تراگەدياعا بولى، سەبەبى ىدىرىس اتامىز «حالىق جاۋىنا» اينالدى. ول بىلاي بولعان. سوعىس جىلدارى اۋىلدىڭ بريگاديرى بولعان ىدىرىس اتا ەلەۆاتورمەن سوعىس الاڭىنا ءدان تاسىعان. اۋىلداستارى، كوبىنە ايەلدەر، ءبىر قۋلىق ويلاپ تابادى. ۇيلەرىندەگى اش بالالارىنا ءدان تاسۋ ءۇشىن قاپتىڭ بۇرىشتارىن قىسىپ، ءداندى ازىراق سالادى دا، سول از دا بولسا ارتىلعان ءداندى ۇيلەرىنە تاسىيدى. بۇنى كورگەن ىدىرىس اتا بالالاردى ويلاپ بۇنداي ءىس-ارەكەتكە كوز جۇما قارايدى. الايدا بىرەۋلەر بۇنى ورگاندارعا بايانداپ بەرگەندىكتەن، ىدىرىس اتاعا «حالىق جاۋى» دەپ كىنا تاعىلىپ، ونى تۇرمەگە الىپ كەتەدى. اتامىزدىڭ تۇرمە قابىرعاسىندا قايتىس بولعانى، نە اتۋ جازاسىنا ۇشىراعانى بىزگە بۇگىنگى كۇنگە دەيىن بەيمالىم. جەرلەنگەن جەرىن دە بىلمەيمىز.

ءوزىنىڭ اكەسىنەن ايىرىلعان انامىز، مەكتەپتى بىتىرمەستەن جۇمىس ىستەۋگە بەل بۋىپ، قارا-قاستەك اۋىلىنىڭ اكىمشىلىگىنە حاتشى بولىپ جۇمىسقا تۇرادى. وقۋ مەن بىلىمگە دەگەن تالپىنىسىنىڭ ارقاسىندا كازپي-ءدىڭ كۋرسىن ءبىتىرىپ، ورتا ءبىلىمى بار دەگەن اتتەستات الادى. بۇنىمەن توقتاماي جۇمىس پەن وقۋدى قاتار الىپ جۇرۋگە ءماجبۇر بولعاندىقتان ينستيتۋتتىڭ سىرتتاي وقۋ بولىمىنە، ناقتىراق ايتساق قىزدارعا قيىن ماماندىققا – فيزيكا-ماتەماتيكا بولىمىنە تۇسەدى.

انامىز 1946 جىلى اكەمىز ابسامەتوۆ قۇدىس ابسامەتۇلىن كەزدەستىرەدى. ارتيللەريالىق باتالونىنىڭ كومانديرى بولعان، ءتىپتى سوناۋ بەرلينگە دەيىن بارعان، ۇوس-ڭ ءبىرىنشى كۇنىنەن سوڭىنا دەيىن كورگەن قيىنشىلىقتارىنا توزە بىلگەن، كوپتەگەن سوعىس ماراپاتتارى بار اكەمىز جاس قىزدىڭ جۇرەگىن جاۋلاي الماۋى مۇمكىن ەمەس ەدى.  ماراتاپتتارىن اتاپ ايتساق: قىزىل جۇلدىز وردەنى، ۆارشاۆا جانە بەرلديندى العانى ءۇشىن مەدال، جەڭىس مەدالى.

سوعىستىڭ قيىن دا اۋىر كۇندەرىنەن كەيىن انامىز اكەمىز ءۇشىن، ال اكەسىنەن ايىرىلعان انامىز ءۇشىن اكەمىز انامىز ءۇشىن سەنىمدى جار، قولداۋ كورسەتەتىن ارداقتى جان بولدى. قيىندىقتى كوپ كورگەن ەكەۋى ءبىر-بىرىنە تىرەۋ بولا ءبىلدى جانە سىيلاستىق پەن ماحاببات سەزىمىن جوعارى باعالاعان جاندار بولدى.

انامىزدىڭ ارقاسىندا اكەمىز جۇمىسىندا جوعارعى بەلەستەردى باعىندىرا ءبىلدى، ەڭبەك جولىندا دا جەڭىسكە جەتتى. اكەمىز مەكتەپ ديرەكتورى بولىپ قىزمەت ەتىپ جۇرگەندە مەكتەبىمىز ەڭ ۇلگىلى مەكتەپ بولاتىن. 1978 جىلى اكىمىزدىڭ ەڭبەگى سوتسياليستىك ەڭبەك ەرى اتاعىن، لەنين وردەنى مەن التىن جۇلدىز وردەنىن تابىستاۋ ارقىلى جوعارى باعالادى. ەڭبەگىنىڭ بۇل جەتىستىكتەرى تەك اكەمىزدىڭ عانا ەمەس، سونداي اق انامىزدىڭ دا ارقاسى، سەبەبى انامىز اكەمىزدى ۇيدەگى شارۋالىردان بوساتتى. بار ۋاقىتىن مەكتەپكە جۇمسادى، سونىمەن قاتار اكەمىز مەملەكەت، وبلىس، اۋدان، اۋىل ومىرىندە دە ۇلكەن بەلسەندىلىك تانىتتى. فابريچنىي اۋىلىنىڭ تۇرعىندارى كۇنى بۇگىنگە دەيىن ريزاشىلىقپەن اكەمىزدى ەستەرىنە الىپ وتىرادى، سەبەبى اكەمىزدىڭ ىقپال ەتۋىمەن فابريچنىي اۋىلدىق مەكەندەگى 5 مەكتەپ پەن مۇعالىمدەرگە ارنالعان 70 شارشى مەترلىك تۇرعىن ءۇي سوعىلدى. قازىرگى تاڭدا اكەمىز كوپ جىلدار قىزمەت ەتكەن مەكتەپ قارعالىداعى №1-ورتا مەكتەپتىڭ اتى اكەمىزدىڭ قۇرمەتىنە قويىلعان.

اكە-شەشەمىز ۇزاق ءارى باقىتتى جانۇيالىق عۇمىر كەشكەن. الايدا اكەمىز بۇگىندە ارامىزدا جوق. ومىردەن وتكەنىنە 9 جىلداي بولدى. ءبىز ول كىسىنى قاشاندا ماقتان تۇتامىز. تەك سول كىسىنىڭ بىزگە دۇرىس ومىرلىك باعىت كورسەتۋىنىڭ ارقاسىندا جانە ءبىزدى ءوز وتانىنىڭ بەرىك ازاماتتارى رەتىندە تاربيەلەگەنىنىڭ ارقاسىندا عانا ءبىز بۇگىندە وسى حالگە جەتتىك. ءبىز ايتقاندى ىستەپ ەمەس، اكە-شەشەمىزدىڭ ىستەگەنىن كورىپ تاربيەلەندىك. ادال ەڭبەك ەتۋ، جاقىندارعا قول ۇشىن بەرۋ، ادامگەشىلىكپەن، ابىرويمەن ءىس-ارەكەت ەتۋ، جاۋاپكەرشىلىك پەن شىندىققا ۇيرەتتى.

انامىز ۇيدەگى ايەلدىك قىزمەتىن ۇلكەن جاۋاپكەرشىلىكپەن ورىندايتىن. باقىتتى جانۇيادا 4 نارەستەنى دۇنيەگە اكەلدى. مەكتەپتەگى مۇعالىم ماماندىعى قانشالىقتى قيىن بولسا دا، جۇمىسىن ەشقاشان تاستاعان ەمەس. مەكتەپتە مۇعالىمدەردىڭ جەتىسپەۋىنەن كۇنى بويى جۇمىستا، ال تۇندەرى ۇيدە وقۋشىلاردىڭ داپتەرىن تەكسەرۋمەن وتەتىن.

وقۋشىلار مەن ارىپتەستەرىنىڭ سوزدەرىنە قاراعاندا انامىز تالابى قاتال مۇعالىم، سونىمەن قاتار وتە ادال ءارى ادىلەتتى جان بولعان ەكەن. ءوز قىزمەتىندەگى جاۋاپكەرشىلىگىنىڭ جوعارى دەڭگەيىن ونىڭ ەڭبەك جولىنداعى جەڭىس مەدالى، قازاق كسر-نىڭ حالىق ۇزدىگى اتتى اتاعى جانە ەڭ باستىسى – ۇلكەن جەتىستىكتەرگە جەتكەن ونىڭ شاكىرتتەرى دالەلدەيدى. ولاردىڭ ىشىندە مينيسترلەر دە، گەنەرال، اكادەميكتەر دە، پروفەسسورلار مەن ءىرى كاسىپكەرلەر دە، ماقتاۋعا تۇرارلىق ازاماتتار دا بار.

جۇمىسىنان بولەك جانۇيالىق ءومىردى قاتار الىپ جۇرگەن. ۇيىمىزدە ايمەن اپا مەن كايشا اپادان باسقا كوپ تۋىسقاندارىمىز بىزبەن بىرگە تۇردى. ولاردىڭ ءبىرى مەكتەپتە وقۋ ءۇشىن كەلسە، ەندى ءبىرى جۇمىس بابىمەن كەلىپ جاتتى. ەڭ باستىسى – انامىزدىڭ ۇلكەن جۇرەگىنىڭ ارقاسىندا بارلىعى ءبىر ءۇيدىڭ بالاسىنداي تاتۋ ءتاتتى تۇردى. قازىرگى تاڭدا دا ءبىزدىڭ جانۇيامىز وتە ۇيىمشىل ۇلكەن جانۇيا. انامىزدى بالالارى عانا ەمەس، نەمەرە-شوبەرەلەرى قورشاپ الادى. بىلىمگە ۇمتىلۋ جانۇيامىزداعى ۇرپاقتان ۇرپاققا بەرىلىپ كەلە جاتقان قۇندىلىعىمىز. ءبىزدىڭ بالالارىمىز دا اتا-اپاسى سياقتى ءوز بىلىمدەرىن ۇنەمى جوعارلاتۋدى ادەتكە اينالدىرعان. اپامىزدىڭ نەمەرەلەرى ءوز وتانىنا ادال ەڭبەك ەتۋ، ەلىن دامىتۋ ءۇشىن بۇگىندە الەمنىڭ ەڭ ۇزدىك وقۋ ورىندارىندا وقۋدا. ءبىزدىڭ اكە-شەشەمىزدىڭ بىزگە ۇيرەتكەنى بويىنشا ءوز بالالارىمىزعا دا تەك كوزى اشىق، ءبىلىمدى حالىق قانا ءوز مەملەكەتىن وسىرە الادى دەگەندى ايتىپ وسىردىك.

ءبىز ءۇشىن انا جۇرەگىنىڭ سوعىسى – شەكسىز ماحاببات بۇلاعى. ءوزىمىز اق شاشتى اتا مەن اپا بولساق تا انامىزدىڭ جۇرەگىن سەزۋ مەن قۇشاعىنا بولەنۋ تاعدىرىمىزدىڭ ۇلكەن، باعا جەتپەس سىيى بولىپ تابىلادى. ءاربىر اتقان تاڭىمىز ءۇشىن، مەيىرىمىز بەن ماحابباتىڭىز ءۇشىن، ۇلكەن جۇرەگىڭىزدىڭ جىلۋلىعى ءۇشىن، بىزگە ءومىر سىيلاعانىڭىز ءۇشىن ءسىزدىڭ الدىڭىزدا باسىمىزدى يەمىز!

بەيبىتكۇل ابسامەت

Abai.kz