بۇگىندە ەلىمىزدەگى مەكتەپ ديرەكتورلارى وقۋشىلاردى وزگە مەملەكەتكە قىزمەت ەتىپ، جات ەلدىڭ ەكونوميكاسىن كوتەرۋگە دايىنداپ جاتىر. بۇل تۋرالى شىعىس قازاقستان وبلىس اكىمنىڭ ورىنباسارى جاقسىلىق ومار ءمالىم ەتتى. ونىڭ ايتۋىنشا، بۇل ماسەلەگە وبلىس اكىمى دانيال احمەتوۆ قاتتى كوڭىل ءبولىپ وتىر. ءبىر قاراعاندا جاقسىلىق مۇقاشۇلىنىڭ كوتەرىپ وتىرعان ماسەلەسى وزەكتى بولۋى مۇمكىن. الايدا، بۇل ماسەلەگە الاڭداپ، شىر-پىر بولۋدىڭ اسا قاجەتى جوق.

ويتكەنى، ۇبت تاپسىرۋدان باس تارتىپ رەسەيگە كەتكەن جاستاردىڭ كوپشىلىگى ورىس مەكتەپتەرىن بىتىرگەن جاستار. دەمەك ولاردىڭ باسىم كوپشىلىگى ورىس دياسپوراسىنىڭ وكىلدەرى. ەندەشە جاقسىلىق وماردىڭ مەكتەپ باسشىلارىنا رەنجىپ، ولاردى سىناۋى دۇرىس ەمەس.

– سىزدەر وقۋشىلاردى وزگە مەملەكەتكە قىزمەت ەتۋ ءۇشىن، جات ەلدىڭ ەكونوميكاسىن كوتەرۋگە دايىندايسىزدار ما؟ الدە، سىزدەر ءبىزدىڭ وقۋشىلاردىڭ قازاقستاننان تىس جەردە ءبىلىم الۋىنا مۇددەلىسىزدەر مە؟ بۇل - ساياسي ماسەلە، ولاردىڭ ءبىلىم الۋىنا مەملەكەتتىڭ قاراجاتىن جۇمسايمىز. ال، ولار ءبىلىم الۋدى بوتەن ەلدە جالعاستىرادى جانە سوندا قالىپ قويادى. ياعني، مەكتەپ ديرەكتورلارى، مۇعالىمدەر دۇرىس جۇمىس جۇرگىزبەيدى دەگەن ءسوز. بۇل – ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك ماسەلەسى. ءبىز بالالارعا باستاپقى ءبىلىم بەرىپ، كىتاپتارمەن جانە جىلى مەكتەپپەن قامتاماسىز ەتەمىز. ال ولار مەكتەپ بىتىرگەن سوڭ «ساۋ بول، قازاقستان!» دەپ، شەتەلگە تايىپ تۇرادى، ءبىلىم الۋدى سوندا جالعاستىرادى. ولاردىڭ باسىم بولىگى وقۋ وزاتتارى، ۇزدىك وقۋشىلار. بۇعان الدىمەن سىزدەر، مەكتەپ باسشىلارى، جاۋاپتىسىزدار. مىنا جەردە تۇرىپ ۇيالعان ءتۇر كورسەتۋدىڭ قاجەتى جوق! جۇمىس ىستەۋ كەرەك! وقۋشىلارمەن، اتا-انالارمەن بەلسەندى جۇمىس جۇرگىزۋ قاجەت. اتا-انالاردى شاقىرىپ، بالانىڭ ءبىلىمى، بولاشاعى تۋرالى ناقتى تالقىلاۋ، اڭگىمەلەر جۇرگىزۋ شارت. ءبىزدىڭ وسكەمەندەگى جوعارى وقۋ ورىندارى ءنوۆوسىبىر مەن تومسك ۋنيۆەرسيەتتەرىنەن 10 ەسە ارتىق ءبىلىم بەرەدى. ال، سىزدەر مەملەكەت بولاشاعىن ويلامايدى ەكەنسىزدەر، وندا ورىندارىڭىزدى بوساتىڭىزدار, – دەدى جاقسىلىق ومار.

ەگەر ۇلتى قازاق جاستارىمىز جاپپاي رەسەيگە ءبىلىم الۋعا كەتىپ جاتسا، بۇل ارينە ۇلتتىق پروبلەما بولعان بولار ەدى. الايدا، شەت ەلگە كەتىپ جاتقان جاستاردىڭ باسىم بولىگى وزگە ۇلت وكىلدەرى ەكەنىن ەسكەرگەن ءجون. ماسەلەن، رەسمي ستاتيستيكاعا جۇگىنسەك، 2014 جىلى 31 مىڭنان استام ازامات شەت ەلگە كوشىپ كەتكەن. ولاردىڭ 26 600 – رەسەيگە، 2300 – گەرمانياعا، 1300 – بەلارۋسياعا قونىس اۋدارعان. دەمەك شەت ەلگە قونىس اۋدارۋشىلاردىڭ باسىم بولىگى ورىس ديناسپوراسىنان شىققان ازاماتتار. ولار ءالى كۇنگە قازاقستاندى وتانىم دەپ سانامايتىنىن وسىلاي دالەلدەۋدە. ال، ورىسشا ويلاپ، ارەكەت ەتەتىن ازاماتتار ۋكراينانىڭ ويرانىن شىعارعانىن ەستەن شىعارماعان ءجون. ۇكىمەت ەكىنشى ۋكراينا بولعىسى كەلمەسە، ورىستاردىڭ وتانىنا كوشكەنىنە قارسى بولماۋى كەرەك. ويتكەنى، رەسەي «وتانداستارىمىزدىڭ قۇقىعى تاپتتالىپ جاتىر» دەپ سولتۇستىكككە باسىپ كىرۋدەن تايىنبايدى. مىنە سول كەزدە ۇلتىق قاۋىپسىزدىك ماسەلەسىنە قاۋىپ تونەدى. سەبەبى، رەسەيمەن شەكارالاس ايماقتاردا قازاقتاردىڭ ۇلەس سالماعى ورىستارمەن سالىستىرعاندا الدەقايدا از.

ءبىر قىزىعى ءبىزدىڭ ۇكىمەت ورىستاردىڭ تاريحي وتانىنا ورالعانىنا قارسى بولىپ وتىر. ماسەلەن، وتكەن جىلى قر ءبىلىم جانە عىلىم ۆيتسە-ءمينيسترى تاكير بالىقباەۆ رەسەيلىك جوو-لار قازاقستاندىق جاستاردى وزدەرىنە ءجيى شاقىراتىنىن ايتىپ، شاعىمدانعان بولاتىن. سوندىقتان دا مينيسترلىك ۇلتى ورىس وقۋشىلار ءۇشىن ۇبت كەزىندە بىرقاتار جەڭىلدىكتەر جاساپ وتىرعانىن ايتتى. الايدا، ءدال وسى مينيسترلىك شەت ەلدەگى جاستاردى وتانعا اكەلىپ، ءبىلىم بەرۋدى نازاردان تىس قالىرىپ العان سياقتى. سەبەبى شەت ەلدەگى ميلليونداعان قانداستارىمىزدىڭ باسىم كوپشىلىگى قىلشىلداعان جاستار. ولارعا قولايلى جاعداي جاساسا، قازاق ەلىنە كەلىپ، ەلىمىزدىڭ ەكونوميكالىق الەۋەتىن كوتەرەر ەدى. وكىنىشكە وراي، كارىم ءماسىموۆ باسقاراتىن ۇكىمەتكە قازاق بالاسىنان گورى، ەلىمىزدەگى ورىس دياسپوراسىنىڭ بولاشاعى ماڭىزدى بولىپ وتىر.

سەرىك جولداسباي

دەرەك كوزى: Qamshy.kz