بايقايسىز با، باسقا ەلدەردىڭ بəرىندە مىنەز بار. جاعالاسىپ، جاعا جىرتىسىپ، الىسىپ-جۇلىسىپ جاتقان جاھان əيتەۋىر. ەشكىم ەشكىمگە ەسەسىن جىبەرگىسى جوق. مəسەلە ءتىپتى ەسە جىبەرۋدە ەمەس شىعار. مəسەلە – əركىمنىڭ ءوز اقيقاتى، ءوز پوزيتسياسى بارلىعىندا، بىزدىڭشە.

جəنە سونىسىندا تۇرا بىلەدى. بۇل پوزيتسيا دۇرىس پا نەمەسە بۇرىس پا، ماڭىزدى ەمەس. باستىسى، ول – بار جəنە نىق. 
 سولاي. باسقا ەلدەردىڭ بəرىندە مىنەز بار. تەك ءبىز عانا تىم تولەرانتتىمىز نەمەسە تىم مəدەنيەتتىمىز. سولاي كورىنۋگە جəنە سولاي سىيلى بولۋعا تىرىسقىمىز كەلەدى. Əلەمنىڭ الدىندا.
ءبىز ۋكرايناداعى نەمەسە سيرياداعى قانتوگىستىڭ بەيبىت تۇردە شەشىلۋىن قالايمىز دەيمىز. بىراق، ونىڭ قالاي جəنە قانداي جولمەن شەشىلۋى كەرەكتىگىن ايتپايمىز. نەمەسە ايتا المايمىز...
سەبەبى، جالتاقپىز. ۋكرايناداعى قانتوگىستى جاساپ وتىرعان رەسەي، ونىڭ ىشىندە مəسكەۋ، ونىڭ ىشىندە كرەمل ەكەنىن əلەم əلدەقاشان ايتقان. ايىپتاعان. بىراق، ءبىز ەمەس. ءبىز اندا دا، مىندا دا جوقپىز. ء«بىز ۋكرايناداعى جاعدايدىڭ بەيبىت شەشىلۋىن قالايمىز». سىرت كوزگە əيتەۋىر ايتىلۋ ءۇشىن ايتىلا سالعان دۇنيە سياقتى. 
باردى بار، جوقتى جوق دەپ ايتا المايتىن مەملەكەت قالاي سىيلى بولادى؟ 
«سيرياداعى قانتوگىستىڭ بەيبىت شەشىلۋىن قالايمىز». سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى وسىنداي مالىمدەمە جاسايدى. دۇرىس. كىم قالامايدى؟ Əلەم əلدەقاشان ايتقان: «ديكتاتور (باشار اساد) تاعىنان تايماي، سيرياعا تىنىشتىق جوق».

Əلەمنىڭ بىزدەن ءبىر ەرەكشەلىگى سيرياداعى جاعدايدىڭ بەيبىت شەشىلۋىن قالاپ قانا وتىرعان جوق، سونىڭ جولىن، ءادىس-امالىن كورسەتىپ وتىر. 
انىعى، əلەم əستە تولەرانتتى ەمەس. توزگىسى كەلمەيدى. توزە المايدى. كورسە ايتادى. كونە المايدى. 
تولەرانتتىلىق. قازاقشاسى توزىمدىلىك. تۋراسىن ايتقاندا كونبىستىك. ۇندەمەستىك. تاعى نە؟ 
تولەرانتتىلىقتىڭ تاعى ءبىر ماعىناسى مىنەزسىزدىك سياقتى، بىزدىڭشە. مىنەزسىز ادام عانا ەمەس، مىنەزسىز مەملەكەتتەر دە بولادى. 
ولار بəرىنە ۇناۋعا تىرىسادى. ەشكىمنىڭ كوڭىلىنە كەلگىسى كەلمەيدى. تىم سىپايى. تىم قوناقجاي. فانتازيالىق، بىلاي قاراعاندا مۇلدەم ۋتوپيالىق يدەيالاردى ورتاعا تاستايتىن دا سولار. ولار əلەمدى اۋىزبىرشىلىككە شاقىرادى، شاقىرعىسى كەلەدى.
الايدا əلەم رەاليزمدە ءومىر سۇرەدى، ءومىر سۇرگەن دە. Əۋەل باستان...
ال، تولەرانتتىلىق وزەكتىلىگى ولگەن əلدەقاشان. سەبەبى، توزۋگە بولمايتىن دۇنيەلەر بار. وندايدا مىنەز كەرەك،  دۇنيە ءبۇلىنىپ كەتسە دە. بىراق، ءبىز ءبارىبىر دە بارىنە ءتوزىپ كەلەمىز...

دۋمان بىقاي

Abai.kz