بۇگىن – 9 جەلتوقسان اسا كورنەتى قوعام جانە مەملەكەت قايراتكەرى، ەلباسىمىز نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ سەنىمدى سەرىگى، حالقىمىزدىڭ ءبىرتۋار ۇلى يمانعالي تاسماعامبەتوۆتىڭ تۋعان كۇنى.

ادەتتە زامانا جۇگىن ارقالاعان تۇلعالار مەن كەلەلى ۋاقيعالاردىڭ باعاسىن ۋاقىت بەرەدى دەپ جاتامىز. دۇرىس تا شىعار! ءوز باسىم ەرتەڭنىڭ ەنشىسىنە قالدىرىلا بەرەتىن وسى «ۇزىن ارقان، كەڭ تۇساۋمەن» ونشا كەلىسە بەرمەيمىن. بار جاقسىلىق ءوز ۋاقىتىندا باعالانۋى، بار كەلەڭسىزدىك دەر كەزىندە سىنالۋى كەرەك!

قۇدايعا تاۋبە! مىنە، ساناۋلى كۇندەردەن كەيىن ۇلى ەلىمىزدىڭ تاۋەلسىزدىگىنىڭ 25-جىلدىعى باستالادى.

وسىناۋ جاڭا مەملەكەتتى قۇرۋ، بۇگىنگى كۇنگە جەتكىزۋگە جەتەكشىلىك ەتكەن – تۇڭعىش پرەزيدەنت نۇرسۇلتان نازارباەۆ جانە ونىڭ قاسىندا جۇرگەن، بۇل كۇندەر الدى سەكسەننەن اسىپ، توقسانعا تاياعان، سوڭى الپىسقا جاقىنداعان  ءبىر توپ سەرىكتەرى. ءبىز ولاردى اعا بۋىن دەپ اتايمىز. ءۇش عاسىرلىق بوداندىقتان قۇتىلىپ، بۇرىنعى مەملەكەتتىلىگىڭدى قالپىنا كەلتىرۋ وڭاي ەمەس. كورىپ ءجۇرمىز، سول اعالار بۇگىندە توككەن اششى تەرى مەن تارتقان جاپاسىنىڭ جەمىسىن، يگىلىگىن كورۋدە. مەملەكەتتىڭ ۇلكەن ماراپاتتارى مەن حالىقتىڭ ىستىق ىقىلاسىنا، قۇرمەتىنە بولەنۋدە.

ءسوز جوق، كوشباسشى – نۇرسۇلتان نازارباەۆ! ەلىمىزدىڭ وسىناۋ زاڭعار بيىكتەردى باعىندىرۋ جولىنداعى بار جەتىستىكتى سول نۇرەكەڭنىڭ اينالاسىندا جاۋاپتى قىزمەتتەر اتقارعان بۇل توپتىڭ ەڭبەگىنەن ەشقاشان بولە قارۋعا بولمايدى. ال، كەتكەن كەمشىلىكتەرگە دە وسى بۋىن بىرگە جاۋاپ بەرۋگە مىندەتتى.

ۇلتىن ءسۇيۋ – ۇلىلىق اتاۋلىنىڭ ۇلىسى! تاۋەلسىز قازاقستان تاريحىندا ونىڭ ەرەن ۇلگىسىن ءبىرىنشى بولىپ بىزگە نۇرەكەڭ – ۇلت كوشباسشىسى نۇرسۇلتان ءابىشۇلى نازارباەۆ كورسەتتى! قازاقستان تاۋەلسىزدىگىنىڭ 15-كۇنى تىزگىن-شىلبىرىن قولىنا ەندى عانا ۇستاپ ۇلگەرگەن قازاقستان ۇكىمەتىنە بىردەن تاپسىرما بەرىپ،  «باسقا رەسپۋبليكالاردان جانە شەتەلدەردەن سەلولىق جەرلەردە جۇمىس ىستەۋگە تىلەك ءبىلدىرۋشى بايىرعى ۇلت ادامدارىن قازاقستاندا قونىستاندىرۋ ءتارتىبى مەن شارتتارى تۋرالى» ارنايى قاۋلى قابىلداتتى! سوسىن «اتامەكەنگە كەلەمىن دەۋشى اعايىندارعا جول اشىق. اتا-بابا ارۋاعى الدارىڭىزدان جارىلقاسىن!» دەپ اق باتاسىن بەردى.

سودان بەرگى جىلداردا قاي ۇكىمەت باسىنىڭ كەزىندە قالاي بولدى، ۇلى كوشتىڭ شيرەك عاسىرعا سوزىلعان جەتىستىگى مەن جەتەرسىزدىگى كوز الدىمىزدا تۇر.

كوشى-قون – ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ تۇڭعىش ءھام ۇلى ساياساتى! بۇگىنگى ماڭگىلىك ەل ۇلتتىق يدەياسىنىڭ ەرتە قالانعان مىزعىماس ىرگەتاسى! ەشكىمنىڭ ەشقاشان قارقىنىن باياۋلاتۋعا، جولىن بوگەۋگە جانە توقتاتۋعا حاقىسى جوق!

سوندىقتان دا ۇلى دالا ەلىنىڭ تاريحىندا بيلىك تىزگىنىن ۇستاعان تۇلعالاردىڭ ءادىل باعاسىن بەرەتىن بىردەن-ءبىر ولشەم – نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ ۇلى كوشى-قون ساياساتى!

ەلباسىمىزدىڭ وسىناۋ ۇلى باستاماسىنىڭ باعاسىن جەتە بىلگەن، استارىن تەرەڭ تۇسىنگەن باسشىنىڭ بىرەگەيى – يماش اعامىز. تاۋەلسىزدىك جىلدارىنىڭ شەشىرەسىن پاراقتاپ وتىرساڭىز، بۇگىنگە دەيىن الىس-جاقىن شەتەلدەردەن اتاجۇرتقا ورالعان ءبىر ميلليون قانداسىمىزدىڭ ەڭ قوماقتى بولىگىنىڭ كەلۋى وسى يمانعالي نۇرعاليۇلى ۇكىمەت تىزگىنىن ۇستاعان 2002 جىلدان باستالادى ەكەن. ناقتىلاپ ايتساق، 2002-2006 جىلدار ارالىعىندا 384 مىڭ 106 ادام كەلىپ ۇلگىرىپتى! ورتا ەسەپپەن، ءار جىلىنا 76 مىڭ 821.2 ادامان ورالىپ وتىرعان. ايىنا 6400 ادامنان...

بۇل قازاق كوشىنىڭ ءبىر التىن ءداۋىرى بولىپ ەستە قالدى، تاريح بەتىنە جازىلدى!

قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇكىمەتىنىڭ 2002 جىلعى 9 شىلدەدەگى №748 «ورالماندارعا جەكە تۇرعىن ءۇي سالۋ ءۇشىن جەر تەلىمدەرىن بەرۋ ەرەجەسىن بەكىتۋ تۋرالى» قاۋلىسى يمانعالي تاسماماعمبەتوۆتىڭ پرەمەر-مينيستر بولىپ تۇرعان تۇسىندا قابىلدانىپتى.

قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇكىمەتىنىڭ 2002 جىلعى 20 تامىزداعى №928 «قازاقتاردىڭ II دۇنيەجۇزىلىك قۇرىلتايىن دايىنداۋ جانە وتكىزۋ تۋرالى» قاۋلىدا دا يماش اعانىڭ التىن قالامىنىڭ ءىزى سايراپ جاتىر.

ەستەرىڭىزدە بولسىن، اينالايىن نۇرەكەمنىڭ "تاعدىرىمىز سولاي بولىپ، اننان قاشقانداردى، مۇننان قاشقانداردى ەۆروپادان دا، ازيادان دا تىڭ جەردى كوتەرەمىز دەپ، قازاقتىڭ سانىن ازايتامىز دەپ، كوپ ۇلتتى بولدىق. ونى كەمشىلىك دەپ ساناماۋ كەرەك. ارتىقشىلىعىمىز دەپ ساناۋ كەرەك! سوندىقتان ءبىز ءار ۇلتتىڭ حالقىن باۋىرىمىزعا باسىپ ۇيرەنگەن حالىقپىز، ال ەندى شەتەلدەن كوشىپ كەلەمىز دەگەن ءوز قازاقتارىمىزدى باۋىرىمىزعا باسا المايمىز با سوندا؟! مەن ويلايمىن، سەگىز جارىم ميلليون قازاق قازاقستاندا. مەنىڭشە، قازىر توعىز ميلليونعا جاقىندادى. سەبەبى، وسى جىلداردىڭ ىشىندە جارتى ميلليون قازاق كوشىپ كەلدى. سەگىز ميلليوندى ورتاشا ءۇش جارىمعا، تورتكە بولگەندە، قانشا جانۇيا بولادى؟! ەكى ميلليونعا جاقىن ءبىزدىڭ جانۇيامىز بار. ءتورت ميلليونعا جاقىن جانۇيا ەكى قازاقتان شاقىرىپ اكەپ، اياعىنان تۇرعىزىپ جىبەرسە، سونشا قيىنشىلىق بولماس دەپ ويلايمىن سولارعا. بۇل ءبىزدىڭ ەلدىگىمىز بولىپ سانالار ەدى. دۇنيە جۇزىنە ءبىز وسىنداي ماعلۇمات، مالىمەت، تاجىريبە بەرەر ەدىك!» - دەپ اعىنان جارىلاتىنى وسى قۇرىلتاي!

ۇلت كوشباسشى «كوشىپ كەلەتىن قانداستارىمىزعا 2003 جىلى 5000, 2004 جىلى 10 000,  2005 جىلى 20 000 وتباسىلىق كۆوتا بولەمىز!» دەگەن ءسوزى دە وسى سالتاناتتى جينالىستا ايتىلدى ءھام سولاي بولدى دا...  

قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇكىمەتىنىڭ 2002 جىلعى 11 قاراشاداعى №1188 «كاسىپتىك ورتا جانە كاسىپتىك جوعارى ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارىنا وقۋعا ءتۇسۋ كەزىندە ادامداردىڭ جەكەلەگەن ساناتتارى ءۇشىن قابىلداۋ كۆوتاسىن بەلگىلەۋ تۋرالى» قاۋلىدا دا يمانعالي نۇرعالي ۇلىنىڭ جومارت قولى تۇر. ول قاۋلىدا كاسىپتىك ورتا جانە كاسىپتىك جوعارى ءبىلىم بەرەتىن ءبىلىم ۇيىمدارىنا وقۋعا ءتۇسۋ كەزىندە بەكىتىلگەن مەملەكەتتىك ءبىلىم بەرۋ تاپسىرىسىنان «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ازاماتى بولىپ تابىلمايتىن ۇلتى قازاق ادامدارعا – 2 پايىز كۆوتا بەرىلسىن» دەلىنگەن.

قاراڭىزشى، قۇجاتتاعى «ۇلتى قازاق» دەگەن دەگەن ەكى-اق ءسوز ەت جۇرەگىڭدى ەلجىرەتىپ جىبەرەتىن ناعىز ەلدىكتىڭ بەلگىسى ەمەس پە!؟ وسى جەڭىلدىكتىڭ قىزىعىن قانداستارىمىزدىڭ ۇل-قىزدارى كۇنى بۇگىنگە دەيىن كورىپ كەلەدى. بيىل 1190 ءبىلىم گرانتى ءبولىندى. ال، ناتيجەسىنە كەلسەك، ناتيجە كەرەمەت! مىنە، قىتايدان ورالعان، يماش اعاسىنىڭ قاۋلىسىنا ساي 2002-2006 جىلدارى الماتىداعى ازاماتتىق اۆياتسيا اكادەمياسىندا ءبىلىم العان ەربولات قۇلاتايۇلى دەگەن باۋىرىمىز بيىل 8 مامىردا استانادا وتكەن اسكەري پارادتا تىكۇشاقتىڭ قۇلاعىندا وينادى. ەربولات بۇل كۇندەرى قر ىشكى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ توتەنشە جاعدايلار كوميتەتى اۆياتسياسىنىڭ ساپىندا ۇشىپ وتكەن «مي-26» تىكۇشاقتارىنىڭ بىرىندە كوماندير تالعات تاجىكباەۆتەن كەيىنگى ەكىنشى ۇشقىش قىزمەتىن اتقارادى.

ازاماتتىق اۆياتسيا اكادەمياسىنان قىتايدان كەلىپ، ءبىلىم العان جالعىز   ەربولات قۇلاتايۇلى عانا ەمەس. تىلەۋبەك بەكمىرزاۇلى، نۇرعالىم بورانبايۇلى ەسىمدى تاعى ەكى باۋىرىمىزدىڭ بار ەكەنىن ماقتانىشپەن ايتا كەتكەنىمىز ءجون.

قىسقاسى، كەشە عانا شەتەلدەن «ورالمان» بولىپ ورالعان باۋىرلارى يمانعالي اعاسىنىڭ ارتقان ءۇمىتىن اقتاپ، بۇگىن شەتىنەن وزىنە قولعانات بولىپ جاتىر. وتە قۋانارلىق جاعداي! 

ءيا، يمەكەڭ قاۋلىلارى – شەتىنەن «بولماسىن» ەمەس، تەك «بولسىن!» دەگەن اقجولتاي قاۋلىلار! ءبىزدىڭ يماش اعامىزدى قۇرمەتتەۋىمىزدىڭ ءبىر قىرى وسى!

ەلىمىز قارىشتاپ دامىپ، دامىعان ەلۋ ەلدىڭ قاتارىنا قوسىلعان بۇگىنگىدەي باقىتتى كۇندە سول كوشتىڭ وسىنشاما توقىراۋعا ۇشىراۋىن نەمەن تۇسىندىرۋگە بولدى؟! ەرتىس وزەنىندەي جوڭكىلىپ جاتقان سول كوشتىڭ اياعى توقتاپ قالۋدىڭ از-اق الدىنا جەتتى-اۋ! كىسى ايتۋدىڭ وزىنەن ۇيالادى، 2015 جىلدىڭ العاشقى توعىز ايىندا 3012 ورالمان باۋىرىمىز ورالىپتى. توعىز ايلىق كورسەتكىش يمەكەڭ ۇكىمەتباسى كەزىندەگىنىڭ ءبىر ايىنىڭ جارتىسىنداي عانا! كەمەڭگەر كوشباسشىمىز سەرگەك قيمىلداپ، كوشى-قون زاڭىن قايتا قالپىنا كەلتىرتپەگەندە، نە بولار ەدىك دەشى!؟؟

اتتەڭ، كوش تاسماعامبەتوۆ ۇكىمەتتى باسقارعان كەزدەگى قارقىنىمەن اعىلا بەرگەندە، قازىرگە دەيىن، كەمىندە، تاعى ءبىر ميلليون قانداسىمىز اتاجۇرتىنا قونىستانىپ ۇلگىرەتىن ەدى. سول قازاقتىڭ ءاربىرى 10 تۇياقتان مال وسىرسە، ەسەپتەي بەرىڭىز، ۇلى دالامىزدا قانشا باس مىڭعىرىپ جاتار ەدى!

الماتى مەن استانادا اكىم بوپ تۇرعاندا قالانىڭ ەل كوپ جۇرەتىن كورنەكتى جەرلەرىنە جال-قۇيرىعان جەلگە تاراتقان كىلەڭ ءبىر قازاناتتاردىڭ بەينەسىن توپ-توبىمەن ورناتىپ تاستاۋشى ەدى عوي، سول – بەكەردەن - بەكەر ەمەەەەس. يمەكەڭ – ناعىز تۇلپار تەكتى تۇلعا!

دانا قازاق حالقىندا سول سايگۇلىكتەردى سىناۋعا ارنالعان «الامان»، «الامان بايگە» دەگەن قاسيەتتى ۇعىم بار. ۇلى ءدۇبىر تويلار مەن مارتەبەلى كىسىلەردىڭ استارىندا باپتالعان جۇيرىكتەردى كەمىندە ءۇش كۇنشىلىك الىس جەرگە ايداتىپ، قارا ءۇزىپ وزىپ كەلگەن دۇلدىلدەردى كومبەدەن توساتىن جوسىن بارىن ەل جاقسى بىلەدى. وسىناۋ الىس شابىس بارىسىندا تۇلپارلار قازاق دالاسىنىڭ نەبىر بەل-بەلەستەرىنەن اسىپ، قاپتالى مەن قاتپارى كوپ قايقاڭدارىن ارتقا تاستاپ، ميداي جازىق سار جازىقتاتاردا جەلمەن جارىسىپ زىمىرايتىنى بولۋشى ەدى عوي. نۇرسۇلتان ءابىشۇلى يمانعالي ءىنىسىن ءومىربويى سونداي ءبىر كىلەڭ الاماندارعا قوسۋمەن كەلەدى. ەڭ ءبىر قيىن-قىستاۋ جاعدايلاردا، بەتبۇرىس كەزەڭدەردە قيىننىڭ قيىنىنا جۇمسايدى. سەنىم ارتادى. سىناۋ ءۇشىن ەمەس، ارينە! مەملەكەتتىڭ تاعدىرى، ەلدىڭ كوركەيىپ، گۇلدەنۋى ءۇشىن!! ۇلتىنىڭ الىس بولاشاعى ءۇشىن !!!

ءبىر قازاق كوشى عانا ەمەس، يمەكەڭ وزىنە جۇكتەلگەن قىزمەتتىڭ ءبىر دە بىرەۋىندە قامشى سالدىرعان ەمەس. بارعان جەرىن جايناتىپ، قۇلپىرتىپ وتىردى. تاعى ءبىر عانا سالاسىن ەمەس، بۇكىل بۇلىڭ-بۇشپاعىن، وي-شۇڭقىرىن – قۇرلىسىن، جولىن، ونەرىن، مادەنيەتىن، پاركىن، ءتىپتى كەرەك بولسا، اۆتوبۋسى مەن تاكسيىنە دەيىن...

ەل ءىشى ەستىپ جاتقان بولار، قورعانىس ءمينيسترى بولىپ تاعايىندالىپ ەدى، ونىڭ اسكەري-تاريحي مۋزەيىن جاساپ ۇلگىردى. اسكەري سالانىڭ ء«تۇپ-تۇقيانىنان وزىنە دەيىنگى» بۇكىل تاريحىن قۇندى جادىگەرلەرمەن كومكەرىپ تاستادى. انە، اتالعان مۋزەي استانا تورىندە كەلۋشىلەرگە ەسىگىن ايقارا اشىپ تۇر.

قورىتا كەلگەندە، ەلباسىنا سەرىك بولساڭ، يمەكەڭدەي سەرىك بول! ەلگە قىزمەت ەتسەڭ، يمەكەڭشە قىزمەت ەت!! ۇلتىڭا جانىڭ اشىسا، يمەكەڭ قۇساپ اشىسىن!!!

ءيا، يمەكەڭ جايلى ايتاتىن اڭگىمە كوپ. ازىرگە ايتارىمىز وسى. تۋعان كۇنىڭىز قۇتتى بولسىن! امان بولىڭىز، ارداقتى اعا!!!

اۋىت مۇقيبەك

Abai.kz

09.12.2015

استانا