بۇگىنگى كۇنى  «اتامەكەن» ۇلتتىق كاسىپكەرلەر پالاتاسى مەن ونىڭ وڭىردەگى بولىمدەرى شاعىن جانە ورتا بيزنەستى دامىتۋعا قولايلى جاعداي جاساۋعا بەلسەندى كىرىستى. بۇل جۇمىس قوستاناي وبلىسىندا دا قىزۋ ءجۇرىپ جاتىر. ناۋرىز ايىنىڭ ورتاسىندا وبلىستىق اكىمدىك، ۇكپ، ەۋرازيالىق توپ (ERG) اراسىندا ارىپتەستىك تۋرالى ورتاق، ۇشجاقتى مەموراندۋمعا قول قويىلدى. بۇل قۇجات نە بەرەدى جانە وڭىردە كاسىپكەرلەردى قولداۋ ءۇشىن قانداي جۇمىس اتقارىلىپ جاتىر دەگەن سۇراقتارعا وبلىستىق كاسىپكەرلەر پالاتاسىنىڭ ديرەكتورى مۇرات ابەنوۆ جاۋاپ بەردى.

 - مۇرات تەلعاراۇلى، اتالعان مەموراندۋمعا قول قويۋدىڭ باستى ماقساتى نە؟

- ءبىز ەڭ باستىسى، جاڭا بيزنەس-جوبالاردى نەسيەلەندىرۋ ءۇشىن شاعىن قارجىلىق ۇيىمدار قۇرۋدى كوزدەيمىز. وسى ءۇشىن ەۋرازيالىق توپ ۇلتتىق پالاتاعا 300 ميلليون تەڭگە ءبولدى. شاعىن نەسيەلەندىرۋدە باسىمدىق رۋدنىي، ليساكوۆسك، ارقالىق جانە قاشار سياقتى مونوقالالاردىڭ تۇرعىندارىنا بەرىلەدى، وسىلايشا، وبلىستىڭ تاۋ-كەن وندىرىسىنە ەكونوميكالىق تاۋەلدىلىگىن ازايتپاقپىز. تاعى 300 ميلليون تەڭگەنى وبلىس اكىمدىگى ءوڭىردىڭ بارلىق تۇرعىندارىنا شاعىن نەسيە بەرۋ ءۇشىن بولەدى. مۇندا باستى تالاپتارعا ساي كەلسە بولدى. شارتتار وتە ءتيىمدى – 15 ميلليون تەڭگەگە دەيىن ءارى جىلدىق ۇستەمە 7 پايىزعا دەيىن.

كەپىل رەتىندە جىلجىمايتىن مۇلىك، اۆتوترانسپورت، سونداي-اق مال مەن ءۇشىنشى جاقتىڭ كەپىلدىگى قاراستىرىلادى. ياعني، كەپىلدىك رەتىندە ادامگەرشىلىك جاۋاپكەرشىلىك  جۇرەدى.  ەگەر بۇرىندارى الىستاعى ەلدى مەكەن تۇرعىندارى نەسيە العىسى كەلسە، مۇلىكتەرى كەپىلگە وتپەي قالاتىن، بۇدان بىلاي مۇنداي كەدەرگىلەر بولمايدى.

-         پالاتا جاڭا جوبالاردىڭ تاعدىرىن قاداعالاپ وتىرا ما، الدە قارجىلىق قامتاماسىز ەتۋمەن شەكتەلە مە؟

- ء بىز و باستا اكىمدىكپەن بىرلەسە وتىرىپ، كاسىپكەرلەرگە تۇراقتى ءارى

بارىنشا تولىق قولداۋ كورسەتەمىز دەپ مالىمدەگەن ەدىك. ياعني، ءوتىنىش بەرۋدەن باستاپ، جوبانىڭ اشىلۋىنا دەيىن قولداۋ كورسەتەمىز. بۇل ءۇشىن بارلىق جاعداي بار. اۋداندار مەن مونوقالالاردىڭ بارلىعىندا ءبىزدىڭ بولىمشەلەرىمىز جۇمىس ىستەيدى، بارلىق جەردە قۇزىرلى ماماندار وتىر، سوندىقتان كەز كەلگەن سۇراق بويىنشا بىلىكتى جاۋاپ الۋعا بولادى.  

نەگىزىندە، ۇلتتىق پالاتا قۇرعان شاعىن قارجىلىق ۇيىمداردىڭ ماقساتى – ءىرى بيزنەس ەسەبىنەن شاعىن بيزنەستەرگە كومەك بەرۋ. وڭىرلىك پالاتالار ءوز كەزەگىندە كاسىپ اشقاندارعا  كەڭەس بەرەدى، جاڭا جوبالاردى قاداعالاپ وتىرادى، سەرۆيستىك قولداۋ كورسەتەدى.  كەز كەلگەن كاسىپكەر، كەز كەلگەن تۇرعىن ءبىزدىڭ قولداۋ كورسەتۋ ورتالىقتارىمىزعا كەلىپ، قاجەت كەڭەسىن الۋىنا بولادى. ءىسىن جاڭا باستاۋشىلارعا مۇندا بيزنەستىڭ سۋبەكتىسى رەتىندە تىركەلۋگە جاردەم بەرىلەدى، ودان سوڭ ساۋاتتى بيزنەس-جوسپار، بۋحگالتەرلىك ەسەپ قۇرۋعا، باعدارلامالىق قامتاماسىز ەتۋگە، مەملەكەتتىك ساتىپ الۋلار پورتالىمەن جۇمىس جاساۋعا كومەك كورسەتىلەدى. مۇنىڭ بارلىعى تەگىن جاسالادى. وتكەن جىلى 14 مىڭداي ادام كەڭەس الىپ، 2 مىڭنان استام ادامعا سەرۆيستىك قىزمەت كورسەتىلدى.

- دەگەنمەن، كاسىپكەرلەر پالاتاسى كورسەتەتىن قولداۋ مۇنىمەن شەكتەلمەيتىن شىعار؟

- دۇرىس ايتاسىز، ءبىزدىڭ باستى ارتىقشىلىعىمىز – كاسىپكەرلەردىڭ قۇقىعى مەن ولاردىڭ زاڭدى مۇددەسىن قورعاۋ. ماسەلەن، وتكەن جىلى 6 مىڭنان استام بيزنەس سۋبەكتىلەرىنە قۇقىقتىق جانە وزگە ماسەلەلەر بويىنشا كەڭەس بەرىلدى. ساراپشىلار كاسىپكەرلەردەن كەلگەن 360-تاي جازباشا وتىنىشتەردى قارادى، ونىڭ 160-ى قۇقىعىن قورعاۋ تۋرالى ناقتى وتىنىشتەر. تالداۋ ناتيجەسى بويىنشا، وتىنىشتەردىڭ باسىم بولىگى سالىق سالۋ، مەملەكەتتىك ساتىپ الۋلار، جەر قاتىناستارى ماسەلەسىنە قاتىستى بولعان. جۇرگىزىلگەن جۇمىستىڭ ناتيجەلەرى ايقىن. 111 ماسەلەنىڭ وڭ شەشىمىن تاپساق، سونىڭ ىشىندە 14-ءىن سوت ارقىلى شەشتىك. بيزنەسكە كەلتىرىلەتىن 2 ميللياردتان استام تەڭگە كولەمىندەگى زياننىڭ الدىن الدىق.

- قوماقتى قارجى ەكەن...

- مۇنىڭ بارلىعى ايىپپۇلدار، ءوسىمپۇلدار جانە ت.ب. وتكەن جىلى سوتتا اۆتوماتتاندىرىلعان جۇيەلدەردەن اقاۋ شىعىپ، كورسەتكىشتەردى دۇرىس بەلگىلەمەگەندىكتەن، تاسىمالداۋمەن اينالىساتىن كاسىپكەرلەردىڭ ايىپپۇل تولەۋدەن بوساتىلاتىندىعىن دالەلدەدىك. ال بۇل 2 ميلليون تەڭگەدەي قاراجات. بيىلعى جىلدىڭ اقپان ايىندا قوستانايداعى جارنامامەن اينالىساتىن كومپانيالاردىڭ بۇرىننان كەلە جاتقان پروبلەماسىن شەشۋگە مۇمكىندىك تۋدى. ولار ەكى جىلدان بەرى ۇزاق مەرزىمگە بيلبوردقا ارنالعان جەر تەلىمىن الا الماي كەلگەن ەدى. جەر تەلىمىن قىسقا مەرزىمگە الۋ كاسىپكەر ءۇشىن ءتيىمسىز، كوپ قارجى جوعالتادى. مۇنداي مىسالدار جەتكىلىكتى، باستىسى كاسىپكەرلەر بىزگە سەنەدى، ونىڭ دالەلى – كومەككە مۇقتاج وتىنىشتەر سانى كوبەيىپ جاتىر.

- ءتۇرلى كەدەرگىلەرگە كەزىكپەگەن، ءتۇرلى سەبەپتەرمەن زاڭدى مۇددەسى

 قورعاۋدى قاجەت ەتپەيتىن كاسىپكەرلەر قولداۋعا يە بولا الا ما؟

- پالاتا تاراپىنان قولداۋ بارلىعىنا دەرلىك كورسەتىلەدى، ويتكەنى، ۇكپ بيزنەس-ورتانىڭ تۇراقتى دامۋى ءۇشىن جۇمىس جاساۋدا. ءنورماتيۆتى اكتىلەردىڭ تىكەلەي ساراپتاماسىن جۇزەگە اسىرادى. ەگەر قانداي دا ءبىر زاڭنىڭ، قاۋلى نەمەسە بۇيرىقتىڭ جوباسىندا بيزنەس ءۇشىن الەۋەتتى كەدەرگىلەر بولسا، ءبىز ولاردى كورسەتىپ، ەسكەرتۋ جاسايمىز. وتكەن جىلى ءبىزدىڭ ساراپشىلار ءۇش مىڭنان استام نورماتيۆتىك- قۇقىقتىق اكتىلەردى قاراپ، زاڭ جوبالارىنا سالىق سالۋ، مەديتسينالىق ساقتاندىرۋ، ەڭبەك قاتىناستىرى ماسەلەلەرىنە جانە ت.ب. قاتىستى ونداعان ۇسىنىستار ەنگىزىلدى. كاسىپكەر پالاتاعا وتىنىشپەن كەلمەگەننىڭ وزىندە، ولارعا جاسالىپ وتىرعان جاعدايلار – تىكەلەي ءبىزدىڭ جۇمىسىمىزدىڭ ناتيجەسى. كوپتەگەن كاسىپكەرلەر ءبىزدىڭ ارەكەت ەتۋ تەتىكتەرىمىز بەن مۇمكىندىكتەرىمىزدى باعالاپ ۇلگەردى جانە وزدەرى بەلسەندىلىك تانىتىپ، جۇمىستى جاقسارتۋ بويىنشا ءوز ۇسىنىستارىن دا ەنگىزۋدە.

- پالاتانىڭ ادام كاپيتالىن دامىتۋعا قوساتىن ۇلەسى قانداي؟

- ء يا، جۇمىسشىلارسىز، بىلىكتى ماماندارسىز ەشقانداي بيزنەس بولمايدى. وسىنى ۇعىنا وتىرىپ، پالاتا ماماندار دايارلاۋ پروتسەسىنە قاتىسا باستادى. پراكتيكالىق بىلىمگە باسىمدىق بەرىلەتىن، دۋالدى وقىتۋ جۇيەسى قولعا الىندى. ياعني، ءوندىرىس پەن وقىتۋ ۇدەرىسى تىكەلەي بايلانىستا بولادى. بۇل جۇمىس بارىسىندا كاسىپكەرلەر بەلسەندى تۇردە ءبىلىم بەرۋ پروتسەسىنە تارتىلا باستادى، ويتكەنى بولاشاققا كادر دايىنداماسا، پروبلەمالار تۋىندايتىنىن جاقسى تۇسىنەدى.  بيزنەستىڭ قاتىسۋىمەن ءبىزدىڭ وبلىسىمىزدا ناقتى كاسىپورىنداردىڭ قاجەتتىلىگىنە ساي 28 وقۋ باعدارلاماسى جاسالدى. 18 كوللەدج بەن ەكى جوعارى وقۋ ورنىندا ستۋدەنتتەردى دۋالدى جۇيە بويىنشا وقىتادى، وعان 84 كاسىپورىن مەن مىڭنان استام ستۋدەنت قاتىسۋدا. وسى تسيفرلارعا قاراپ-اق، ماسەلەنىڭ ءمانىسىن بىلۋگە بولادى.

ەڭ باستىسى، ناتيجە وڭ بولىپ، وقۋ پارتالارىنان كاسىپورىندارعا قاجەت مامانداردىڭ شىعۋى. ويتكەنى، ءىستىڭ تەتىگى – كادرلاردىڭ قولىندا. ءبىزدىڭ ەكونوميكامىز دا سوعان سايكەس داميتىن بولادى.  

 Abai.kz