Cايلاۋ بايگەسىنە باقتاشىداي قوسىلىپ كەتسەم بە ەكەن؟
ءبىر كەزدەرى قالاعا جاقىن جەردە بايگە بولسا قالماۋعا تىرىساتىنبىز. كاسىبىمىز جاقىن، كوزقاراسىمىز ءبىر بولعان سوڭ اڭگىمەمىز دە جاراساتىن ءۇش-ءتورت جىگىت بىرىگىپ بايگە كورۋگە جينالعاندا كوزدەيتىنىمىز: تازا اۋاعا شىعۋ، تابيعاتپەن اسەرلەنۋ، ەسكى كوزتانىستارمەن كەزدەسىپ، اۋىل اڭگىمەسىنە بولەنۋ بولسا كەرەك. نەگىزگى ماقساتىمىز ارينە شاشاسىنا شاڭ جۇقپاس جۇيرىكتەردىڭ ونەرىن تاماشالاۋ.
قازىر عانا سۋرەتتەن تۇسكەندەي بايگە اتتارىنىڭ الاپات شابىسى، قيقۋلاعان كورەرمەندەر قانداي قازاقتىڭ دا قانىن قىزدىراتىنى راس. ايتسە دە، وقيعا جەلىسى بايگەدەن بايگەگە بىرسىدىرعى قايتالانا بەرگەن سوڭ با ەكەن، سوڭعى ۋاقىتتارى ارنايى بايگە كورۋگە سيرەكتەۋ جينالاتىن بولدىق. قۇنى اسا قىمبات اسىل تۇقىمدى بايگە اتتارى ءبىرىنشى اينالىمنان-اق الدىعا شىعادى دا، سودان ءبىر-بىرىمەن اۋىزدىق تىستەسە شىعانداي بەرەدى. ارقاشان كومبەگە ءبىرىنشى كەلىپ، بايگەنىڭ الدىن بەرمەيتىندەر سول كۇتىمدەگى اسىل تۇقىمدى بايگە اتتارى.
كورىپ جۇرگەن بايگەلەرىمىزدىڭ ىشىندە بىرەۋى ەرەكشە ەستە قالىپتى. ءبىر ورىندا تىپىرشىعان بايگە اتتارىنا لاپ دەگەن بەلگى بەرىلگەندە ءبىر تۇيدەك بوپ ىركەس تىركەس ۇزەڭگى قاعىستىرا قالىڭ توپ كورەرمەندى شاڭ مەن ايعايدىڭ استىنا قالدىرىپ كولبەي شاۋىپ وتەدى. بۇل ساتتە بايگە اتتارىنىڭ يەلەرى اتا بابا ارۋاعىنا سىيىنسا، كوزى قاراقتىلار ءبىرىنشى كەلەتىن جۇيرىكتى انىقتاپ قالۋعا تىرىسادى. بۇل جولى دا ءبارى ادەتتەگىدەي باستالدى. ءبىرىنشى اينالىمدى تورى توبەل ات مويىن وزدىرعان التى جەتى بايگە اتتارى قيىپ ءوتتى. بايگە اتتار ەكىنشى اينالىمعا جاقىنداعاندا وزگەشە ءبىر كورىنىس پايدا بولدى. وڭشەڭ قۇيرىق جالى تۇيىلگەن بايگە اتتارىنىڭ الدىندا قاسقايىپ ءبىر ات قۇلدىراي شاۋىپ كەلەدى. ۇستىندەگى شابارمان دا بالا ەمەس، كۇپايكەسىنىڭ الدى اشىلعان ۇلكەن ەر ادام. ءايتىپ بۇيتكەنشە بايگە اتتارىن باستاپ كادىمگى سولدات ەر توقىمىنا جابىسا شالقايعان كۇپايكەلى ادام كەرزى ەتىگىمەن قۇلا اتتى تەپكىلەپ، قىشقىرا ىشقىنىپ شاۋىپ ءوتتى. بايگەگە جينالعان اۋىل ادامدارى ونى بىردەن تانىدى.
– ءاي، تابىن قايدا، سيىر قايدا؟
– مۇندا نە ىستەپ ءجۇر ەي مىناۋ؟ قايت بىلاي، بايگە سەنىڭ نە تەڭىن، اتتى ولتىرەسىڭ ەي!
بۇل سول ەلدى مەكەننىڭ سيىرىن باعاتىن باقتاشى ەكەن. اششى سۋعا تويىپ العان سياقتى. بايگەنىڭ باسىنا ۇلگەرمەي قالىپ، ەكىنشى اينالىمعا توتەدەن قوسىلعان. ۇيىمداستىرۋشىلار ونى قاشانعى شابار دەپ كيلىكپەگەن بولۋ كەرەك. سونىمەن بايقاپ تۇرمىز جاڭاعى باقتاشىنىڭ ءنومىرسىز قۇلا اتى بايگەنىڭ الدىن بەرەر ەمەس. ءۇشىنشى اينالىمعا باقتاشى كۇپايكەسىنىڭ ەتەگى جالبىراپ، ەبىل سەبىل قۇلا اتپەن ارتتاعى توپتان ارقان بويى وزىپ كەلدى. باقتاشى ءجاي شاۋىپ كەلە جاتقان جوق، اۋزى جابىلماي ۇرانداپ كەلەدى. وعان كورەرمەندەر قوسىلىپ كەتتى. بايگە تاماشالاۋعا كەلگەن جۇرتتىڭ بارلىعى بىردەن باقتاشى جاعىنا شىقتىق.
– شاپ، باس!
– ءايدا، قالدىر، شاڭعا بوكتىر انا اسىل تۇقىمدىلاردى.
– قازاقى قۇلا ات كوردىڭ بە، قالاي سىلتەيدى!
باقتاشىنىڭ قۇلا اتى سول كەتكەننەن جەتكىزبەدى. ءتورتىنشى اينالىمدا تاعى دا ءبىرىنشى ءوتتى. حالىق اقان سەرىنىڭ ءوزى قۇلاگەرىمەن ءتىرىلىپ كەلگەندەي تەبىرەندى. كوبىمىزدىڭ كومەيىمىزگە اششى وكسىك تىرەلىپ، كوزىمىز اشىدى ما نەمەنە؟ كۇنى بويى بوقتىق پەن ايعايدان، قامشىدان باسقانى كورمەيتىن جانۋاردىڭ قۇلدىراڭداي شابۋىن-اي! بويىن نامىس بۋىپ، قايرات كەرنەگەن قۇلانىڭ كۇتىمى كەلىسكەن اعىلشىن تەكتى دەپ ماقتالاتىن بايگەلەردى ماڭىنا جۋىتپاۋىن-اي، كوسىلۋىن-اي جارىقتىقتىڭ! وسىلاي تولعاندىق پا ەكەن، ايتەۋىر حالىق قارا قازاق اراسىنان شىققان بىرەۋدىڭ بايگە الاتىنىنا شىنىمەن دە ءۇمىت ارتا باستادى. قۇلا اتقا باسىنان باستاپ شاپپاعان سوڭ، تىركەۋدەن وتپەگەن سوڭ بايگە بەرلىمەيتىنىن ءبىلىپ تۇرمىز. سوڭىنا دەيىن شاۋىپ، جۇيرىكتىگىمەن حالقىن ريزا قىلۋىن تىلەيمىز. ءۇمىت وتى قالاي اياق استىنان پايدا بولسا سولاي دەرەۋ سۋ سەپكەندەي باسىلدى. سوڭعى اينالىمدا قۇلا ات قارا تارتىپ شەڭبەردەن شىعىپ كەتتى دە قايتا شاپپاي قويدى. بايگە اتتارى ۇزدىك سوزدىق كومبە سىزىعىن قيىپ جاتتى.
سايلاۋ ناۋقانى دا ءبىر جارىس قوي. الدە باقتاشىنىڭ قۇلا اتى سياقتى كولدەنەڭىنەن قوسىلىپ كەتسەم بە ەكەن؟
نۇرلان بالحاشۇلى
Abai.kz
