ەسكىرمەيتىن ەستەلىك
ءبىزدىڭ سۇلتان
تاياۋدا جۇمىس بابىمەن قاراساي اۋدانىنىڭ ورتالىعى قاسكەلەڭ قالاسىنا بارعان ساتىمىزدە ءبىر تاماشا تويدىڭ ۇستىنەن تۇستىك. اۋدان اكىمى ءلاززات تۇرلاشەۆ قالا سىرتىنداعى شاعىن سالتانات سارايىندا استانا كۇنى قارساڭىندا ەلباسىنىڭ سىنىپتاستارىنىڭ باسىن قوسىپ، ۇلكەن داستارحان جايىپتى. كەزىندە ءبىر مەكتەپتە وقىپ، بۇگىندە اقساقالدىق جاسقا جەتكەن تۇلەكتەردىڭ باسقوسۋىنا ءبىز دە كۋا بولدىق. ەلباسى نۇرسۇلتان ءابىشۇلى نازارباەۆ الماتى وبلىسى، قاسكەلەڭ اۋدانى، قاسكەلەڭ سەلوسى، اباي اتىنداعى ورتا مەكتەپتىڭ تۇلەگى. نۇرەكەڭ وقىعان سىنىپتا 42 وقۋشى قاتار ءجۇرىپ ءبىلىم العان ەكەن. بۇگىندە ولاردىڭ 30-ى ءدىن-امان ەلگە قىزمەت ەتىپ ءجۇر. ءبىز وسى باسقوسۋدا بۇگىندە قاراساي اۋداندىق ارداگەرلەر كەڭەسى توراعاسىنىڭ ورىنباسارى بولىپ قىزمەت ىستەيتىن، ەلباسىنىڭ سىنىپتاسى سايلاۋبەك قىدىراليەۆپەن جاقىنىراق تانىسىپ، از-كەم اڭگىمەگە تارتقان ەدىك.
توبەلەستەن قۇتقارىپ قالىپ ەدى...
ءبىزدىڭ سۇلتان
تاياۋدا جۇمىس بابىمەن قاراساي اۋدانىنىڭ ورتالىعى قاسكەلەڭ قالاسىنا بارعان ساتىمىزدە ءبىر تاماشا تويدىڭ ۇستىنەن تۇستىك. اۋدان اكىمى ءلاززات تۇرلاشەۆ قالا سىرتىنداعى شاعىن سالتانات سارايىندا استانا كۇنى قارساڭىندا ەلباسىنىڭ سىنىپتاستارىنىڭ باسىن قوسىپ، ۇلكەن داستارحان جايىپتى. كەزىندە ءبىر مەكتەپتە وقىپ، بۇگىندە اقساقالدىق جاسقا جەتكەن تۇلەكتەردىڭ باسقوسۋىنا ءبىز دە كۋا بولدىق. ەلباسى نۇرسۇلتان ءابىشۇلى نازارباەۆ الماتى وبلىسى، قاسكەلەڭ اۋدانى، قاسكەلەڭ سەلوسى، اباي اتىنداعى ورتا مەكتەپتىڭ تۇلەگى. نۇرەكەڭ وقىعان سىنىپتا 42 وقۋشى قاتار ءجۇرىپ ءبىلىم العان ەكەن. بۇگىندە ولاردىڭ 30-ى ءدىن-امان ەلگە قىزمەت ەتىپ ءجۇر. ءبىز وسى باسقوسۋدا بۇگىندە قاراساي اۋداندىق ارداگەرلەر كەڭەسى توراعاسىنىڭ ورىنباسارى بولىپ قىزمەت ىستەيتىن، ەلباسىنىڭ سىنىپتاسى سايلاۋبەك قىدىراليەۆپەن جاقىنىراق تانىسىپ، از-كەم اڭگىمەگە تارتقان ەدىك.
توبەلەستەن قۇتقارىپ قالىپ ەدى...
مەن قاراساي اۋدانىنىڭ تۇرار اۋىلىندا 1939 جىلى 24 جەلتوقساندا تۋعانمىن. سول جەردە جەتى جىلدىق مەكتەپتى ءبىتىرىپ، 1955 جىلى قاسكەلەڭ اۋىلىنداعى اباي اتىنداعى قازاق ورتا مەكتەپ-ينتەرناتىنا كەلىپ وقىدىم. سول كەزدەگى اۋدان كولەمىندە بۇل جالعىز قازاق مەكتەبى بولاتىن. قازىر وندا مۇراجاي ورنالاسقان. ءبىزدىڭ ۇرپاق جاس كۇنىنەن ەڭبەككە ارالاسىپ، قيىنشىلىقتا كۇن كەشتى. ءبىز قاشان دا ءبىر-بىرىمىزگە قول ۇشىن بەرىپ، نەنى بولسا دا اقىلمەن، بىلىممەن جەڭۋگە تالپىندىق. وسىنداي ومىرگە دەگەن قۇشتارلىعىمىزدىڭ بەن تاعدىر تەزىندە شىڭدالعان جىگەرىمىزدىڭ ارقاسىندا ءوسىپ-وندىك، كوركەيىپ، قانات جايدىق. ال، «ەلگە قىزمەت ەتۋ كەرەك» دەگەن ءسوزدى ءبىز سانامىزدان ءبىر ءسات شىعارعان ەمەسپىز. قازىر، قۇدايعا شۇكىر، ەس جيىپ، ەل بولدىق. بابالارىمىز اڭساعان تاۋەلسىزدىككە دە قول جەتكىزدىك. وسى جەتىستىكتەرىمىز تۋرالى ايتىلعاندا، تۇڭعىش پرەزيدەنتىمىز - ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ ەسىمى دە قاتار ايتىلادى. ءوز باسىم سۇلتانمەن - ءبىز ونى وسىلاي اتايتىنبىز، ءبىر مەكتەپتە وقىپ، سىنىپتاس بولعانىمدى ماقتان تۇتامىن.
سۇلتانمەن ەڭ العاش تانىسقان كۇنىم ءالى ەسىمدە. مامىر ايى بولاتىن. توعىزىنشى سىنىپتى بىتىرگەن شاعىمىز. شامالعان اۋىلىنداعى سەلحوزتەحنيكۋمنىڭ بي الاڭىنا باردىق. بوزبالالار جينالىپ قىز-قىرقىنعا قىرىڭداپ ءجۇرمىز وزىمىزشە. بيدەن سوڭ جەرگىلىكتى بالالارمەن سوزگە كەلىپ، ءبىراز تىرەسىپ قالدىق. بىراق ول كەزدە بۇگىنگىنىڭ جاستارىنداعىداي اسا ءبىر قاتىگەزدىك جوق. ول كەزدىڭ جىگىتتەرى جىعىلعانعا جۇدىرىق جۇمسامايتىن. كوپ بولسا توبەلەسىپ، تۇمسىعىڭدى قاناتاسىڭ. ودان ارىعا بارمايدى. «ەر شەكىسپەي بەكىسپەيدى» دەگەندەي. سودان كەيىن-اق تابىسىپ، تاتۋلاسىپ، دوس بولىپ كەتەتىنبىز. دەگەنمەن، سول جولى جاعدايىمىز قيىنداي تۇسكەندەي بولدى. «اۋىل ءيتىنىڭ قۇيرىعى قايقى» دەمەكشى، الگى جەرگىلىكتى جىگىتتەر باسقا اۋىلدان كەلگەن بىزدەرگە كادىمگىدەي كۇش كورسەتە باستادى. ءبىر كەزدە سولاردىڭ اراسىندا تۇرعان اققۇباشا، دەنەلى كەلگەن ءبىر جىگىت كەلىپ، اڭگىمەگە ارالاستى. ەكى جاقتىڭ سەركەلەرىن قاسىنا شاقىرىپ الىپ، ءبىر مامىلەگە كەلتىردى. وسىدان كەيىن بىزگە كوز الارتىپ تۇرعان جىگىتتەر جۋاسىپ، جۇمسارىپ قالدى. ءبىز دە ءبىر تىعىرىقتان شىققانىمىزعا ىشتەي ءمازبىز. از عانا ۋاقىتتان سوڭ الگىلەرمەن تانىسىپ، دوس رەتىندە تاراستىق. ال، ءبىزدى توبەلەستەن قۇتقارىپ قالعان سول جىگىت - نۇرسۇلتان ەدى. كەيىن دە كوردىك - ول ءوزى دە جامان جۇدىرىقتاسپايدى ەكەن. بىراق كەزكەلگەن داۋدى ول اقىلمەن، سوزبەن شەشۋگە ۇمتىلاتىن. ونىڭ ادامگەرشىلىگى، ازاماتتىعى، باتىلدىعى مەن اقىلدىلىعى جالپى ۇيىمداستىرۋشىلىق قابىلەتتەرى سول كەزدىڭ وزىندە قالىپتاسىپ ۇلگەرگەن ەكەن. ول وسى قاسيەتتەرىنىڭ ارقاسىندا وزگەلەردەن ەرەكشەلەنىپ، وق بويى وزىق تۇراتىن، قاشان دا اينالاسىن مامىلەگە كەلتىرىپ، بەلگىلى ءبىر ىسپەن جاڭاشا يدەيالارعا باستاماشىل بولىپ جۇرەتىن. نۇرەكەڭنىڭ بۇل قاسيەتتەرى - ونىڭ ەل باسقارۋىندا كوپ كومەگىن تيگىزىپ جۇرگەنىن كۇللى قاۋىم كورىپ، ءبىلىپ ءجۇر.
سۇلتاننىڭ وقىتۋ ءادىسى
وسى وقيعادان سوڭ قىركۇيەك ايىندا ءبىزدىڭ اباي اتىنداعى مەكتەپ-ينتەرناتقا شامالعاننان ءبىر توپ وقۋشى كەلىپ قوسىلدى. ولاردىڭ ىشىندە ءوزىم تانيتىن نۇرسۇلتاننان بولەك، قايسار، قاسىم، سادۋاقاس، قىدىرعالي دەگەن بالالار مەن زەينەپ دەگەن ءبىر قىز بولدى. ول كەزدە ينتەرناتتاعى ۇلدار مەن قىزدار بولەك كورپۋستاردى جاتاتىن. ءبىز قاسكەلەڭنىڭ كومسوملسكايا كوشەسىندەگى، قازىرگى بەيسەباەۆ كوشەسىندەگى بەسىنشى جاتاقتا تۇردىق. كورشىلەس جايعاسقان كورپۋستاعى ۇلكەن سىنىپتاعىلاردى قوسا ەسەپتەگەندە بارلىعى قىرىقتان استام ۇل بالالار ساباقتان سوڭ ۋلاپ-شۋلاپ، ماڭايدى باسىمىزعا كوتەرىپ جۇرەمىز. مۇنداي داڭعازادا جونىمەن ساباققا دايىندالۋعا مۇرشا جوق. وقۋ جىلى باستالعان ءبىراز كۇننەن سوڭ سۇلتاننىڭ اتا-اناسى «ينتەرنات جاتاعىندا ءجۇرىپ بالامىزدىڭ ساباعى مەن ءتارتىبى ناشارلاپ كەتەدى، ۇيدە ءجۇرىپ وقىعان دۇرىس» دەپ ونى وسى اۋىلداعى ءبىر تۋىستارىنىڭ ۇينە ورنالاستىرىپ كەتەدى. شىنىندا دا سىنىپتاسىمىز نۇرسۇلتان وزات وقۋشى بولاتىن. ول ارامىزعا كەيىن كەلىپ قوسىلسا دا بارىمىزبەن بۇرىننان ارالاساتىنداي باۋىر باسىپ، ورتامىزعا تەز ءسىڭىپ كەتتى. ءتىپتى كەيبىر ماسەلەلەردە ونىڭ وزىمەن اقىلداسىۋعا تۋرا كەلەتىن. كەرىسىنشە باسقالار ونىڭ اينالاسىنا توپتالاتىن بولدى. قىزدار جاعى دا سۇلتانعا سىرتتاي ءسۇيسىنىپ، عاشىق بولىپ جۇرەتىن. ويتكەنى سۇلتاننىڭ مەكتەپتەگى بەدەلى وتە جوعارى ەدى. سۇلتاندى قاتارلاستارى عانا ەمەس وقىتۋشى-ۇستازدار دا جوعارى باعالايتىن. ول ءوزىنىڭ بىلىكتى ءبىلىمى مەن باسقا دا ەرەكشە قابىلەتتەرىنىڭ ارقاسىندا ەكى-اق ايدىڭ مەكتەپتەگى كومسومول كوميتەتىڭ جەتەكشىلىگىنە سايلانادى.
ءبىزدىڭ شاعىن مەكتەپتە بالالار ەكى اۋىسىمدا وقيتىن. سو سەبەپتى دە قوسىمشا ساباقتارىمىزدى وتكىزۋگە مۇمكىندىكتەر از بولاتىن. بىراق، ارامىزدا ءار ءبىر ىسكە بەلسەندىلىك تانىتىپ جۇرەتىن سۇلتان بۇل ماسەلەنى دە وزىندىك تاسىلمەن شەشۋگە تىرىساتىن. كومسومول كوميتەتىنەن بولعاندىقتان سۇلتاننىڭ ىقپالى ۇستازداردىكىنەن كەم ەمەس-تۇعىن. ونى مەكتەپ ديرەكتورى مەن زاۆۋچىنىڭ وڭ قولى دەۋگە بولاتىنداي ەدى. سودان ءبىزدىڭ سىنىپ ەكىنشى توقساننان باستاپ سۇلتاننىڭ باستاماسىمەن ءوز بەتىمىزشە قوسىمشا ساباق وقي باستادىق. ونىڭ ءادىسى بويىنشا العاشقى توقساندا وزات وقيتىندار مۇعالىم سياقتى دايىندالىپ كەلىپ ءوز سىنىپتاستارىنا ساباق وتەتىن. بۇدان سوڭ كەزەك ورتاشا وقيتىندارعا كەلەتىن. ەڭ سوڭىنان ۇلگەرىمى ناشار بالالاردىڭ وزدەرى وتەتىن تاقىرىپتى وزدەرى يگەرىپ، ەرتەسىنە قالعاندارىمىزعا ءتۇسىندىرىپ بەرەتىن. وسىلايشا ءوز بىلىمدەرىمىزدى ءوزىمىدز تەكسەرىپ، سىنىپتاعى ارقايسىمىز ءبىر-بىردەن مۇعالىم بولىپ، ساباق وتەتىنبىز. اقىرى، جىل سوڭىندا سۇلتاننىڭ بۇل تاجىريبەسى ءوز جەمىسىن بەرىپ، تومەن باعاسى بار وقۋشىلاردىڭ ساباعى دۇرىستالىپ، سىنىپتاعى ۇلگىلى مەن وزاتتاردىڭ قاتارى كوبەيدى.
كومسومولدىق حات
مەكتەپتە وقىپ جۇرگەن كەزىمىزدە سوتسياليستىك ەلدەردىڭ پيونەرلەرى مەن كومسومولدارى اراسىندا ءوزارا حات الىسىپ تۇرۋ ءداستۇرى بولعان. بىردە قازاقستاننىڭ ورتالىق كومسومول كوميتەتىنە قىتايلىق ءبىر كومسومولدان ارنايى حات كەلىپ تۇسەدى. قىتاي يەروگليفتەرىمەن جازىلعان بۇل حاتىى ونداعىلار تۇسىنبەيدى دە، ءتىل بىلەتىن بىرەۋدى الدىرىپ، قازاقشاعا اۋدارتادى. وندا قىتايداعى كومسومول جاستارىنىڭ اتىنان ىستىق سالەم جولداعان چجوۋ باي-سياو دەگەن ازامات ءبىزدىڭ ەل تۋرالى بىلگىسى كەلەتىنى جانە ءبىر ەڭ ۇلگىلى ءارى وزات وقيتىن كومسومولمەن تانىسقىسى كەلەتىنىن جەتكىزگەن ەكەن. بۇل حاتتى ورتالىق كوميتەتتەگىلەر وبلىسقا، وبلىستاعىلار ءبىزدىڭ اۋدانعا جىبەرەدى. سودان، جوعارىداعىلار ويلاسا، اقىلداسا كەلە قىتايلىق ارىپتەسكە جاۋاپ جازۋ ءۇشىن تاڭداۋ ونىنشى سىنىپ وقۋشىسى - نۇرسۇلتانعا تۇسەدى. سەبەبى ول مەكتەپتەگى وقۋ وزاتى، كومسومول كوميتەتىنىڭ حاتشىسى، قوعامدىق-كوپشىلىك جۇمىستاردىڭ ۇتقىر ۇيىمداستىرۋشىسى ەدى. وسىلايشا سول حاتقا جاۋاپ قايتارۋعا لايىقتى كومسومول رەتىندە ول قازاق جاستارىنىڭ اتىنان قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسىنداعى كومسومولدارعا حات جازادى. سودان باستاپ باي-سياومەن سۇلتان بىرنەشە رەت حات الىسىپ تۇردى. ولاردىڭ ءوزارا الماسقان العاشقى حاتتارىنىڭ نۇسقاسى 1958 جىلى 16 ناۋرىز كۇنى «كوممۋنيزم» گازەتىندە جاريالانعان بولاتىن. مەن ولاردى ءالى كۇنگە دەيىن ساقتاپ كەلەمىن. وسى حاتتاردان كەلتىرىلگەن ۇزىندىلەر سول كەزدەردەن سىر شەرتەدى:
سەلەمەتسىزدەر مە!
ۇلى وكتيابر سوتسياليستىك رەۆوليۋتسياسىنا 40 جىل تولدى. دۇنيەجۇزىندە ءبىرىنشى بولىپ جەردىڭ جاساندى سەرىگىن ۇشىردى. جەر شارىنداعى بەيبىتشىلىكتى جاقتايتىن بارلىق ادامدار سوۆەت وداعىنىڭ عىلىم سالاسىنداعى وسى زور تابىسىنا سۇيسىنە قاراپ وتىر. ۇلى سوۆەت حالقى جانە كوممۋنيستىك پارتياسىن ۇلى وكتيابر سوتسياليستىك رەۆوليۋتسياسىنىڭ 40 جىلدىق مەرەكەسىمەن شىن جۇرەكتەن قۇتتىقتايمىن.
مەن مەكتەپ تابالدىرىعىن، جاڭا اتتاپ، حالىق مۇعالىمى دەگەن ابىرويلى قىزمەتكە ورنالاسقان كومتسومولەتسپىن. مەن ەرتە كەزدەن باستاپ-اق سوۆەت وداعىمەن جەتە تانىسۋعا قۇمار اداممىن.سول سەبەپتى ۆلكسم ورتالىق كوميتەتىندەگى جولداستارعا مەنى سوۆەتتىك ءبىر جاس دوسپەن تانىستىرۋدى شىن جۇرەكتەن وتىنەمىن. ول ماعان نەعۇرلىم كوبىرەك حات جازىپ، دوس جۇرەگىمەن تانىسىپ تۇرسا ەكەن. ءبىزدىڭ ءتىلىمىز ادەت عۇرپىمىز ءارتۇرلى بولسا دا شىن دوستىق سەزىمى ءبىزدى بىرلەستىرىپ وتىر. بۇل دوستىقتى ەشقانداي كۇش بۇزا المايدى. ماعان حاتتى مىنا ادرەسكە جازۋعا بولادى:
قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسى، سىچۋان پروۆينتسياسى تسزىگۋن قالاسى، 5-ءشى ورتا مەكتەپ. قىتاي مەن سوۆەت حالىقتارىنىڭ مىزعىماس دوستىعى جاساسىن! سىزدەردىڭ دەنساۋلىقتارىڭىزعا تىلەكتەسپىن. قىتايلىق دوسىڭىز چجوۋ باي-سياو. 5 نويابر، 1957جىل.
***
الىستاعى قىتايلىق دوسىما!
سالەمەتسىز بە! سىزبەن حات جازىسىپ، دوستىق قارىم-قاتىناستا بولۋعا شىن جۇرەكتەن زور قۋانىشتى ەكەنىمدى جانە نيەتىڭىز سوۆەت وداعىمەن جەتە تانىسۋ بولسا، ءوزىمنىڭ سىزگە قولىمنان كەلگەنىنشە كومەكتەسۋگە دايار ەكەنىمدى بىلدىرەمىن.مەن ءبىرىنشى كلاستان باستاپ بۇگىنگە دەيىن وتە جاقسى وقىپ كەلەمىن. 1956 جىلدان بەرى كومسومول قاتارىندامىن. مەنىڭ اكە-شەشەم وسى قاسكەلەڭ اۋدانىنىڭ ۆوروشيلوۆ اتىنداعى كولحوزىنىڭ مۇشەلەرى. سوتسياليزم ورناتۋ جولىندا وراسان زور تابىستارعا جەتىپ وتىرعان ۇلى قىتاي حالقىنىڭ كومسومولەتس جاستارىمەن تىعىز بايلانىس جاساپ جەتە تانىسۋ ءبىزدىڭ ارقايسىمىز ءۇشىن زور قۋانىش. ءبىزدىڭ سوۆەتتىك وتانىمىزدىڭ جاستارى سۇيىكتى كوممۋنيستىك پارتيانىڭ زور قامقورلىعىن ەسكەرە وتىرىپ، ءار ۋاقىتتا ءوز وتانىنا پايدا كەلتىرۋگە تىرىسادى. ال مەن ورتا مەكتەپتى بىتىرگەن سوڭ جوعارى وكۋ ورىندارىنىڭ بىرىنە ءتۇسىپ، كەلەشەكتە كوممۋنيزمنىڭ سانالى قۇرىلىسشىلارىنىڭ ءبىرى بولسام دەپ ويلايمىن. ءسىزدىڭ قۇرمەتتى وقىتۋشىلىق قىزمەتىڭىزدە تاماشا تابىستارعا جەتۋىڭىزگە شىن جۇرەكتەن تىلەكتەسپىن.
مەنىڭ ادرەسىم:
سسسر. قازاق سوۆەتتىك سوتسياليستىك رەسپۋبليكاسى. الماتى وبلىسى، قاسكەلەڭ اۋدانى، قاسكەلەڭ سەلوسى، اباي اتىنداعى ورتا مەكتەبى. نۇرسۇلتان نازارباەۆ.
«مەكتەپ قاشان سالىنادى؟»
نۇرەكەڭ جوعارعى كەڭەستە دەپۋتات بولىپ جۇرگەن كەزىندە ءوزىم تۋعان تۇرار اۋىلىنان ەكى-ءۇش ادام ارنايى بارىپ، اۋىلدا جاڭا مەكتەپ سالۋ قاجەتتىلىگى جونىندە ۇسىنىس-تىلەك بىلدىردىك. بۇل 1989 جىلدارى بولاتىن. ءسوزىمىزدى جەردە قالدىرماعان نۇرسۇلتاننىڭ ىقپال ەتۋىمەن كەلەسى جىلى مەكتەپ قۇرىلىسى باستالىپ كەتتى. الدىمەن ۇلكەن كاتلوۆان قازىلدى دا قىسقا قاراي ول جۇمىستار ەلدەگى ورىن العان ءتۇرلى ساياسي-الەۋمەتتىك جاعدايلارعا بايلانىستى توقتاپ قالدى. اۋىل ادامدارى دا جاڭا مەكتەپ قۇرىلىسى قايتا جانداناتىنىنان كۇدەر ۇزە باستاعان. مەن ەسكى مەكتەپتەگى ديرەكتورلىق قىزمەتىمدى جاستاۋ مامانعا وتكىزىپ بەرىپ، قاتارداعى مۇعالىم بولىپ جۇرگەن كەزىم. ءبىر كۇنى جۇمىقا كەلسەم، مەكتەپ ۇجىمى ۋلاپ-شۋلاپ، مارە سارە بولىپ ءجۇر. بۇل - 1992 جىل بولاتىن. سويتسەم، ءبىزدىڭ اۋىلعا پرەزيدەنت كەلەتىن بولىپتى. ۇستازداردىڭ ايتۋىنشا نۇرەكەڭ شامالعان ستانساسىنا، قىرمانعا جانە تاعى ءبىر مال شارۋاشىلىعىمەن اينالىساتىن كومپلەكسكە ارنايى باس سۇعىپ، سوڭىنان ءبىزدىڭ اۋىلداعى ەسكى مەكتەپكە كەلەدى ەكەن. سودان مەن سۋرەت ساباعىنان بەرەتىن قىزدى شاقىرىپ الىپ، ەكى قۇلاشتاي بولاتىن پلاكات تاۋىپ، وعان قىزىل تۇسپەن بادىرايتىپ تۇرىپ «مەكتەپ قاشان سالىنادى؟» دەپ ءۇش-اق اۋىز ءسوزدى ۇلكەن ارىپتەرمەن جازىپ، ونىڭ ەكى شەتىن تاياقشالارمەن ۇستاتىپ، دايىنداپ قويۋدى تاپسىردىم. ارىپتەستەرىم «بۇل نە ءۇشىن قاجەت دەپ» سۇراپ قويادى. مەن «كورەسىڭدەر، نۇرەكەڭ ءبىزدىڭ مەكتەپكە سوقپاي، جولدان ءوتىپ كەتەدى. پلاكات دايىن بولعان سوڭ جول بويىنا شىعىپ، پرەزيدەنتتى توسامىز» دەدىم. سوسىن اۋىلداعى كولىكتەردىڭ بىرىنە ءمىنىپ الىپ، سۇلتاننىڭ ارنايى باراتىن جەرلەرىنە جول تارتتىم. كومپلەكسكە بارسام، انشەيىندە قالاي بولسا سولاي شاشىلىپ، جينالماي جاتاتىن اۋلاسى ايناداي جارقىراپ تۇر. ءتىپتى سيىر قورالارىنىڭ ىشىنە دارىحاناداعىداي تازالىق ورناتىپ قويىپتى. نۇرەكەڭ بۇل جەردە بولىپ كەتىپتى. تاعى ءبىر جەرگە سوعىپ، ءبىراز ۋاقىتتان سوڭ كورتەجىمەن كەرى قايتپاق ەكەن. سودان زىمىراپ قايتادان مەكتەپكە كەلىپ، قاسىما ءۇش-ءتورت ادامدى ەرتىپ الىپ، الگى «مەكتەپ قاشان سالىنادى؟» دەپ جازىلعان ۇزىن پلاكاتتى الىپ، اۋىلدىڭ ىرگەلەپ وتەتىن ۇلكەن جولدىڭ بويىنا كەلىپ تۇردىق. وندا پوليتسەيلەر قاپتاپ تۇر ەكەن. ولاردىڭ بىرەۋى ماعان كەلىپ «اعا، بۇل جەردە تۇرۋعا بولمايدى. مىنا جازۋىڭىزدىڭ كوزىن جوعالتىڭىز. بىزگە ءسوز كەلەدى. قازىر بۇل جەردەن پرەزيدەنتتىڭ كورتەجى وتەدى» دەپ بۇيىرا سويلەدى. مەن دە قاسارىسىپ بولمادىم. ءسويتىپ تۇرعاندا بىرنەشە كولىكتەن تۇراتىن كورتەجدىڭ باسى ءدال قاسىمىزدان زۋلاپ وتە باستادى. ءبىر كەزدە كورتەجدىڭ ورتا تۇسىنداعى ءبىر ەرەكشە كولىك ءوتىپ بارا جاتىپ، كىلت توقتاي قالدى. ارتىنداعى كولىكتەگىلەر بولسا ساسقاندارىنان تەجەۋىشتەرىن باسىپ جولدان شىعىپ كەتە جازدادى. توپشىلاۋىمشا، پرەزيدەنت وتىرعان كولىك جولدان قاشىق ەمەس جەردە كەزىندە جاڭا مەكتەپتىڭ ىرگەتاسىنا ارنالىپ قازىلعان ۇلكەن كاتلوۆانعا قاراي بۇرىلىپ بارىپ، سول تۇسقا جاقىن جەرگە ايالدادى. قاراسام، كولىكتەن سۇلتان شىعىپ كەلە جاتىر. اقىرى، جازعانىمىز نۇرەكەڭنىڭ كوزىنە شالىنىپتى! ءبىز پلاكاتىمىزدى كوتەرىپ الىپ سولاي قاراي جۇگىردىك. امانداسىپ العان سوڭ بىزدەن ءجون سۇرادى. مەن - پلاكاتتاعى جازۋدى نۇسقادىم. نۇرەكەڭ كۇلدى دە، قاسىنا وزىمەن ەرىپ جۇرگەن سول كەزدەگى قۇرىلىس ءمينيسترى رومانوۆقا مەكتەپ قۇرىلىسىن قايتا جەدەل قولعا الۋدى تاپسىردى. ءبىر كەزدە ماڭايىمىزعا اۋىل ادامدارى جينالا باستادى. جينالعان جۇرت پرەزيدەنتكە اۋلداعى جاعدايدى جارىسا ايتىپ جاتتى. ءبىر كەزدە نۇرەكەڭ قالىڭ توپتىڭ شەتىندە ۇندەمەي تۇرعان ءبىر كەيۋانانىڭ قاسىنا كەلىپ، باس ءيىپ امانداستى دا «اپا، امان-ەسەنسىزبە؟ كۇيلى-قۋاتتى تۇرىپ جاتسىز با؟ الگى كوككوز تەنتەگىڭىز بار ما، ءۇيلى-باراندى بولدى ما؟» دەپ ءجون سۇراي باستادى. سويتسەك، پرەزيدەنت قولىن الىپ، باس ءيىپ امانداسقان قارت اجەي كەزىندە نۇرەكەڭ ۇيىندە ءجۇرىپ وقىعان شالدىڭ ەكىنشى العان كەمپىرى ەكەن. سوندا، ارادا 34 جىل ءوتىپ كەتسە دە نۇرەكەڭ الگى كەيۋانانى جىلى ءجۇزىن ەسىنەن شىعارماپتى. «كوككوز تەنتەك» دەگەن الگى اپانىڭ جالعىز ۇلى ەكەن. ەلباسى «اپا، مەنەن قانداي كومەك كەرەك؟» دەپ سۇراعاندا، الگى كىسى «قاراعىم، ماعان ەشتەڭە كەرەك ەمەس. قۇدايعا شۇكىر، ءبارى جاقسى. ەڭ باستىسى ەل امان، جۇرت تىنىش بولسىن!» دەگەن انالىق اق تىلەگىن ايتىپ، باتاسىن بەرگەن ەدى.
جازىپ العان المات ءيسادىل
