اعىمداعى ايدىڭ جەتىسى كۇنى وسكەمەندە، قارا ەرتىستىڭ سۋىنا ەل تۇگىلى ەنەسىنىڭ ەسىندە قالماعان ەرماكتى ەسكە الۋ ءۇشىن باۋلانعان گۇل اعىزعان ءسىبىر كازاكتارىنىڭ قاۋىمى مەن وسكەمەندەگى كازاك مادەني ورتالىعىنىڭ ارەكەتىن  نەگە جورىرىمىزدى بىلمەي دال بولىپ وتىرمىز. بۇل نە: كەلمەس كۇندى كوكسەۋ مە، الدە  قىلىش ءجۇزىن قورعانسىز ەلدىڭ قانىنا سۋارعان زاماندى «شىركىن-ايلاپ» ەسكە الۋ ما؟ قالاي دەسەكتە، ەكەۋىنىڭ ءتۇپ توركىنى ءبىر - ەرماكتى ەسكە الۋ. ەرماكتى ەسكە الۋ - ەسە قايتارىپ، «ەرلىكتى» ەسكە الۋ دەگەن ءسوز.

كازاكتاردىڭ  ساسقانىنان سۋ اعىزعان گۇلدەرىن جەردەن جەتى قويان تاپقانداي جاڭالىق ەتىپ جەتكىزگەن russians.kz سايتىنىڭ جازۋىنشا، باۋلانعان گۇلدى وزەنگە اعىزىپ ەرماكتارىن ەسكە الۋدى كازاكتار جىل سايىن ءوزارا اقشا جيناپ وتكىزىپ تۇرادى ەكەن.

ءبىر قىزىعى، كازاكتاردىڭ قايدان پايدا بولعانى تاريح عىلىمىنا ءالى كۇنگە بەلگىسىز بولىپ كەلەدى ەكەن. ال، كازاكتاردىڭ قولىندا جەلبىرەگەن تۋ - باعزى زاماندا، II الەكساندر دەيتىن ورىستىڭ پاتشاسىنىڭ جارلىعىمەن پايدا بولىپ، III الەكساندر دەگەن ورىس پاتشاسىنىڭ تۇسىندا قولدانىستان شىعىپ قالعان كورىنەدى. بىراق، ول تۋدى زاڭدى تۇردە قولدانىستان الىپ تاستاۋدى پاتشا ۇكىمەتى ۇمىتىپ كەتكەنگە ۇقسايدى. سونىسى ما، كىم ءبىلسىن، كازاكتىڭ قولىنا قونىپتى...

اعىمداعى ايدىڭ جەتىسى كۇنى وسكەمەندە، قارا ەرتىستىڭ سۋىنا ەل تۇگىلى ەنەسىنىڭ ەسىندە قالماعان ەرماكتى ەسكە الۋ ءۇشىن باۋلانعان گۇل اعىزعان ءسىبىر كازاكتارىنىڭ قاۋىمى مەن وسكەمەندەگى كازاك مادەني ورتالىعىنىڭ ارەكەتىن  نەگە جورىرىمىزدى بىلمەي دال بولىپ وتىرمىز. بۇل نە: كەلمەس كۇندى كوكسەۋ مە، الدە  قىلىش ءجۇزىن قورعانسىز ەلدىڭ قانىنا سۋارعان زاماندى «شىركىن-ايلاپ» ەسكە الۋ ما؟ قالاي دەسەكتە، ەكەۋىنىڭ ءتۇپ توركىنى ءبىر - ەرماكتى ەسكە الۋ. ەرماكتى ەسكە الۋ - ەسە قايتارىپ، «ەرلىكتى» ەسكە الۋ دەگەن ءسوز.

كازاكتاردىڭ  ساسقانىنان سۋ اعىزعان گۇلدەرىن جەردەن جەتى قويان تاپقانداي جاڭالىق ەتىپ جەتكىزگەن russians.kz سايتىنىڭ جازۋىنشا، باۋلانعان گۇلدى وزەنگە اعىزىپ ەرماكتارىن ەسكە الۋدى كازاكتار جىل سايىن ءوزارا اقشا جيناپ وتكىزىپ تۇرادى ەكەن.

ءبىر قىزىعى، كازاكتاردىڭ قايدان پايدا بولعانى تاريح عىلىمىنا ءالى كۇنگە بەلگىسىز بولىپ كەلەدى ەكەن. ال، كازاكتاردىڭ قولىندا جەلبىرەگەن تۋ - باعزى زاماندا، II الەكساندر دەيتىن ورىستىڭ پاتشاسىنىڭ جارلىعىمەن پايدا بولىپ، III الەكساندر دەگەن ورىس پاتشاسىنىڭ تۇسىندا قولدانىستان شىعىپ قالعان كورىنەدى. بىراق، ول تۋدى زاڭدى تۇردە قولدانىستان الىپ تاستاۋدى پاتشا ۇكىمەتى ۇمىتىپ كەتكەنگە ۇقسايدى. سونىسى ما، كىم ءبىلسىن، كازاكتىڭ قولىنا قونىپتى...

ارينە، كازاكتاردىڭ بۇل تىرلىگىنەن كەلىپ، كەتەر ەشنارسە جوق. پىشاققا ىلىنەر ساتتە قارا ەشكى دە تۇياعىن سەرپەدى عوي... ءبارى دە قۇمعا سىڭگەن دۇنيە. بىراق كازاك قاۋىمىنىڭ كوكەيىندە نە بۇلكىلدەپ جاتقانىن بىلۋگە، باعامداۋعا بولاتىن سياقتى. بەكەردە «ۇلتارالىق تاتۋلىق»، «بىرلىگىمىز جاراسقان» دەپ جار سالاتىن بيلىك كازاكتاردىڭ تۇپكى ويىندا نە جاتقانىنا ءبىر ءۇڭىلىپ قويسا ارتىق بولمايتىن شىعار... ەندى، «جامان ايتپاي جاقسى جوق»...

نۇرا ماتاي