وتكەن اپتادا قازاقستاننىڭ ەنەرگەتيكا ءمينيسترى (ەسىم-سويى ەل-جۇرتقا اكىمدىكتەگى قىزمەتى ارقىلى تانىس) قانات الدابەرگەنۇلى بوزىمباەۆ جۋرناليستەرگە قازاق تىلىندە سۇحبات بەرۋدەن باس تارتتى دەگەن اقپارات باق-تا قىزۋ تالقىلاندى. اۋەلدە، قر ەنەرگەتيكا مينيسترلىگىنە حابارلاسىپ، ماسەلەنىڭ انىق-قانىعىن بىلمەك بولعانىمىزدا، قانات الدابەرگەنۇلىنىڭ قابىلداۋ بولمەسىندەگى حاتشى قىز ءبىر سۇراققا ءبىر اپتادان سوڭ جاۋاپ الا الاتىنىمىزدى ايتىپ ەدى.

وزگەرتكەنىمىز جوق، ءوز ءسوزى: «ول كىسى قازىر بوس ەمەس. بۇل ماسەلەمەن ءبىزدىڭ مينيسترلىكتىڭ ءباسپاسوز قىزمەتى اينالىسادى. ايتپاقشى، ول جاققا كەلەر اپتادا حابارلاسقانىڭىز ءجون. قازىر ولاردىڭ قولدارى تيمەيدى. سوندىقتان، بۇگىن-ەرتەڭ ولار مۇلدە جاۋاپ بەرە المايدى. كەلەر اپتادا حابارلاسىڭىز...»

بۇگىن مينيستر مىرزانىڭ حاتشىسىمەن تىلدەسكەنىمىزگە تۇپ-تۋرا ءبىر اپتا بولدى. ۋادە ەتىلگەن جاۋاپ بۇگىن بەرىلۋى ءتيىس-ءتىن.

قازاق تىلىندە سۇحبات بەرۋدى قيىنسىنعان قانات الدابەرگەنۇلىنىڭ قابىلداۋ بولمەسىنە قايتا حابارلاستىق.  حاتشى قىز - ءاسيا ەركىنقىزى مينيستر مىرزامەن سويلەستىرە الماعانىمەن، ءباسپاسوز حاتشىسىمەن بايلانىستىردى.

-ءبىز وسىدان ءبىر  اپتا بۇرىن حابارلاسقان ەدىك، جۇمىستارىڭىز تىم-قاۋىرت ەكەن، بايلانىسقا ەندى عانا شىعىپ وتىرسىزدار...

-مەن ءباسپاسوز حاتشىسى بولامىن. اتى-ءجونىم اسقار جالدينوۆ. قانداي ماسەلەمەن حابارلاسىپ ەدىڭىز؟

-وتكەن اپتادا مينيستر قانات الدابەرگەنۇلى جۋرناليستەرگە قازاق تىلىندە سۇحبات بەرۋدەن باس تارتقان ەكەن. مينيستر مىرزانىڭ مەملەكەتتىك تىلدەن رەسمي تىلگە جۇگىنۋىنە نە سەبەپ بولدى؟

-نۇرەكە، بۇل جەردە ماسەلە مىناداي عوي. قانات الدابەرگەنۇلى 24-مامىر كۇنى استانادا وتكەن جاڭارتىلاتىن ەنەرگيا كوزدەرى بويىنشا سامميتكە قاتىستى. سامميتتە ارنايى بايانداما جاساعان سوڭ، باق وكىلدەرىمەن كەزدەستى. ول جەردە اۋەلى مينيستر مىرزا، جۋرناليستەردەن ەنەرگەتيكا سالاسىنا قاتىستى تەرميندەردىڭ كوپتىگىنە بايلانىستى رەسمي تىلگە جۇگىنۋگە تۋرا كەلدى. ەڭ اۋەلى قانات الدابەرگەنۇلى ول جەردەگى جۋرناليستەردەن رۇقسات سۇرادى. جاعدايدى ءتۇسىندىردى. سول جەردەگى جۋرناليستەر وزدەرى رۇقسات بەرگەن سوڭ عانا ورىس تىلىندە سۇحبات جاسادى عوي.

-سوندا، ءمينيستردىڭ سۇحباتى تەك تەرميندەردەن تۇزىلگەنى مە؟

-نەگىزى بۇل تەرميندەردىڭ قازاق تىلىندەگى اۋدارمالارى ءالى تۇراقتى قولدانىسقا ەنبەگەندىكتەن، سولاي جاساعان ەدى. قازىر مينيستر مىرزا بۇل تەرميندەردىڭ بارلىعىنىڭ اۋدارماسىن جاتتاپ جاتىر. ەندىگى سۇحباتتارىن تۇگەلدەي قازاق تىلىندە جاسايتىن بولادى. الدىمىزدا 6-ماۋسىم كۇنى استانادا قانات الدابەرگەنۇلى حالىق الدىندا ەسەپ بەرەدى. سول جەردە مينيستر قازاق تىلىندە سۇحبات بەرىپ، بايانداماسىن مەملەكەتتىك تىلدە جاسايدى.

-جاقسى سولاي بولادى دەپ ۇمىتتەنەيىك...

-جاقسى نۇرەكە، بۇل جەردە مينيستر رۇقسات سۇراعاننان سوڭ عانا، رەسمي تىلگە جۇگىنگەن ەدى. سونداعى جۋرناليستەردىڭ وزدەرى رۇقساتتارىن بەرگەن ەدى... كەلەر جولى بۇل ەسكەرىلەدى.

قانات الدابەرگەنۇلى، قازاق ءتىلىن قيىنسىنىپ، اۋدارىلماعان تەرميندەردى سەبەپ قىلعان سوڭ، ءبىز مينيستر مىرزانىڭ بايانداماسىن نازارلارىڭىزعا ۇسىنۋدى ءجون كوردىك.

استانادا وتكەن سامميتتەگى 451 سوزدەن تۇراتىن قانات الدابەرگەنۇلىنىڭ بايانداماسىنىڭ 59 ءسوزى قازاق تىلىندە جازىلىپتى. بۇل تىلدىك ديسكريميناتسيا ەمەس پە؟ جوق الدە...  قر كونستيتۋتسياسىنا سايكەس جوعارعى مىنبەرلەردە ەكى تىلدە دە بايانداما جاساۋعا رۇقسات بار دەسەك تە، ارالاس ماتىندەردە باللانس ساقتالۋى كەرەك ەمەس پە ەدى؟ بۇل ءبىرىنشى ماسەلە.

ءارى قاراي، مينيستر مىرزانىڭ بايانداماسىنداعى «تەرميندەرگە» توقتالا كەتەيىك. قانات الدابەرگەنۇلى ايتىپ وتىرعان، اۋدارماسى تىم كۇردەلى تەرميندەر مىنالار بولسا كەرەك: «گلوبالنوي ەنەرگەتيچەسكوي پروبلەمى, پارنيكوۆىح گازوۆ، يسچەرپاەموستيۋ نەۆوزوبنوۆلياەمىح توپليۆنو-ەنەرگەتيچەسكيح رەسۋرسوۆ، ەكونوميكا، ۆوزوبنوۆلياەمىە يستوچنيكي ەنەرگي (ۆيە) فاكتور،  پوتەنتسيال، ەكولوگيچنوست,  يسكوپاەموە سىرە، گەنەراتسيا, بالانسيروۆانيا,  ەنەرگوسيستەمى، ەلەكتروەنەرگي، سرەدنە وتراسل, مەحانيزم, نورماتيۆنو-پراۆوۆوي بازى، اناليز, ۋگلەۆودورودى، كونكۋرەنتوسپوسوبنوستي, ينفراسترۋكتۋرى، مينيميزيروۆات, تاريفى».  

قر ەنەرگەتيكا ءمينيسترى قانات الدابەرگەنۇلى بوزىمباەۆتىڭ قيىنسىنعان قازاق تىلىندەگى ەنەرگەتيكا سالاسىنا قاتىستى تەرميندەردى جاتتاپ جاتقانىن ەستىدىك. ءمينيستردىڭ حاتشىسى كەلەر جولى قانات بوزىمباەۆتىڭ تىلدىك ديسكريميناتسياعا جول بەرمەيتىنىن ايتىپ، «باق الدىندا  قازاق تىلىندە سۇحبات بەرەدى» دەپ ۋادە ەتتى. بۇل دا ۋاقىتتىڭ ەنشىسىندە.

نۇرگەلدى ابدىعانيۇلى

Abai.kz