ۇقساپ ءبىر كەتتى-اۋ «اعاجايىما»

زارلى ءانىڭ زارپى جازعان-اۋ!

امستەردامنىڭ اۋەجايىنا،

قاي جاقتان كەلدىڭ قارعام-اۋ!

جاناربەك ءاشىمجان

«قىلبىراۋ»

وسىناۋ كەڭ دۇنيەدە ادام بالاسى جاراتىلىپ،  الدىمەن توپ بولىپ،  ودان تايپاعا بىرىگىپ، وسە، كوبەيە كەلە ۇلتقا، ۇلىسقا اينالعان زامانداردان بەرى ولاردىڭ ءارتۇرلى سەبەپتەرمەن باسەكەگە، تالاسقا ءتۇسىپ، ءبىر-بىرىنە وشتەسىپ جاۋلاسۋىنىڭ سالدارىنان توزاق وتتارىنا ورتەنبەگەنى كەم دە كەم. سونىڭ ىشىندەگى ەڭ باستى سەبەپ – ءومىر ءسۇرۋ كەڭىستىگىن كەڭەيتۋ مۇقتاجدىعىنان تۋىندايتىن  جەر ءۇشىن، ونىڭ استى، ءۇستى بايلىعىن يەمدەنۋ مۇددەسى ءۇشىن بولىپ كەلگەنى ءمالىم.

ەسكى زامانداردى ەسكە الماعاننىڭ وزىندە، ادامزات وركەنيەتكە جەتتى دەيتىن جيىرماسىنشى عاسىرداعى ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستىڭ تۇتانۋىنا فاشيستىك يدەولوگ، جەتەكشىلەردىڭ ءاربىر نەمىس سولداتىنىڭ جەكە باسىنا جەتكىلىكتى قارا توپىراقتى جەر ۇلەسىن ۋادە ەتۋى، وسىلايشا بەيبىت، قاراپايىم ازاماتتاردى قارا نيەتتى جەندەتتەرگە اينالدىرۋعا قول جەتكىزگەن قىلمىسى كەشە عانا. ۇستىمىزدەگى عاسىردا دا الەمنىڭ بىرقاتار مەملەكەتتەرىندەگى كوپتەگەن ۇلتتار مەن تۇتاس حالىقتاردى تاعى دا توزاق وتتارى شارپۋدا. ميلليونداعان ادامدار بالا-شاعاسىن جەتەلەپ، تۋعان ەلدەرىن، اتا-بابا مەكەندەرىن تاستاپ بوسقىن اتانۋدا.

قازاقتىڭ قارىمدى قالامگەرى، قوعام قايراتكەرى، ۇلت زيالىسى تولەن ابدىكۇلىنىڭ ايگىلى «توزاق وتتارى جىمىڭدايدى» پوۆەسىنىڭ تۇجىرىمداماسى وسىناۋ وتە تەرەڭ، كۇردەلى، انىعىندا جالپىادامزاتتىق دەڭگەيدەگى اۋقىمدى تاقىرىپتى قامتىعانى كوزىقاراقتى وقىرمانعا ءمالىم. جازىلعانىنا ونداعان جىلدار وتكەن رەزونانستى، اتاقتى تۋىندىعا قوعام ومىرىندەگى كۇردەلى وزگەرىستەر بولىپ جاتقان ءدال بۇگىنگى كۇنى قايتا ورالۋدىڭ، تاعى دا ءبىر تەرەڭ جانە مۇقيات ءۇڭىلۋدىڭ قاجەتتىگى تۋىندايدى. ەشقاشان ەسكىرمەيتىن، قايتا ۋاقىت، كەزەڭ سايىن جاڭعىرىپ وتىراتىن ماڭگىلىك تۋىندىلاردىڭ قۇپياسى دا وسىندا جاتسا كەرەك.   

مەديتسينا عىلىمىندا تاڭعالارلىق جەتىستىكتەرگە جەتكەن، اتى الەمگە ايگىلى امەريكالىق حيرۋرگ ەدۋارد بەيكەردى ءبىر كورۋگە، ونىمەن قاس-قاعىم ءسات تىلدەسۋگە ميليونداعان ادامدار قۇشتار، ال رەتى كەلسە كەڭىرەك سۇحبات الۋ دۇنيەجۇزىلىك ءباسپاسوز وكىلدەرىنىڭ ۇلكەن ارمانىنا اينالعان. سولاردىڭ ءبىرى يتاليالىق جۋرناليست پالەتەللي سوناۋ امەريكاعا بەيكەردى ارنايى ىزدەپ كەلەدى.

كاسىبي شىرقاۋ شەبەرلىگىنە ساي مانساپ پەن بەدەلدىڭ بيىك شىڭىنا جەتكەن، ءبىر دە ءبىر وپەراتسياسى ءساتسىز اياقتالماعان اتاعى جەر جارارداي داڭقتى حيرۋرگ وزىنە تابىنۋشىلارعا،  كامەرالارى جارقىلداعان ءتىلشى، جۋرناليستەرگە ابدەن ەتى ۇيرەنگەن. ءتىپتى، بار بولمىسىمەن بەرىلگەن ءوز ىسىنەن باسقا ونى اينالاداعى تىرشىلىك، الەم، ادامزاتقا قاتىستى وزگە پروبلەمالار مۇلدە قىزىقتىرمايتىن، ولار جايىندا الىستان ەستىگەندەي بولسا دا، ەلەڭ قۇرلى كورمەيتىن كۇيگە جەتكەن. وسىلايشا وزدىگىنەن جاسالعان جابىق كەڭىستىكتە ءوز الەمى وزىندەگى احۋالدا، ول ازداي ايەلى، بالاسى دا جوق جالعىز عۇمىر كەشەدى. سوندىقتان الىس ەلدەن تاعى ءبىر جۋرناليست مۇنى ىزدەپ كەلگەنىنە ۇيرەنشىكتى ادەتىمەن نەمقۇرايدى قارايدى. الايدا بۇل جولعى ءجۋرناليستىڭ باعىنا قاراي ءساتى تۇسكەن ەكەۋارا سۇحبات كەزىندە شەتەلدىك ءتىلشىنىڭ اڭگىمە ۇستىندە ويلاماعان جەردەن ايتقان قىسقاشا حابارى دوكتوردىڭ ۇيرەنشىكتى، ادەتتەگىدەي سىرتتاعى قوعامنىڭ تىنىس تىرشىلىگىندە شارۋاسى جوق جابىق ءومىرىن، ادام رەتىندەگى وي-ساناسىنىڭ، بارشا بولمىسىنىڭ استاڭ-كەستەڭىن شىعارادى.

ماماندىعىنا وراي دۇنيەجۇزىن كوپ ارالايتىن جۋرناليست پالەتەلللي دانىشپان دوكتوردان جاھاندىق قۇبىلىستار جايىن اڭگىمەلەي وتىرىپ، پىكىرىن بىلگىسى كەلەدى. «...الگى ءوزىمىز باسپا بەتتەرىندە تسيۆيليزاتسيانى تۋ ەتىپ، ادامزات مۇددەسى دەپ داۋرىعىپ جۇرگەنىمىز – ۇستەمدىك قۇرىپ وتىرعان ءتورت-بەس ۇلى حالىقتىڭ عانا مۇقتاجى ءتارىزدى... بولماسا مەملەكەتتەر ءومىرىنىڭ نەگىزگى جۇگىنەرى – ەكونوميكا ەمەس، مورال بولاتىن كەزى جەتتى  ەمەس پە؟! ايتىڭىزشى»، - دەپ، كوزدەگەن تاقىرىبى جونىندە اڭگىمەگە تارتپاق بولعان كوررەسپوندەتتىڭ ارەكەتىنە كوپكە شەيىن بەيجاي قاراپ، سەلقوس تىڭدايدى.  سالىنقاندى حيرۋرگتىڭ كۇندە قايتالانىپ جاتقان بىركەلكى جايتتاردان جالىققانداي: «مۇنىڭ ءبارى كوڭىل جابدىراقتىنداي ايانىشتى اڭگىمە ەمەس»،- دەپ تىلەپ العانداي سوزىنە ءجۋرناليستىڭ ەندىگى برازيلياداعى امازونكاعا بارعان ساپارىندا ءوز كوزىمەن كورگەن توسىن، قايعىلى جايتتارعا ويىسقاندا، ونىڭ بايىرعى تۇرعىندارى ۇندىلەردىڭ تاعدىرىنا ءتونىپ تۇرعان جوسىقسىز قاتەر، انىعى ولاردىڭ جەر بەتىنەن جويىلىپ بارا جاتقاندىعىن بايانداعاندا بارىپ، دوكتوردىڭ كوزىلدىرىكتەن اسقان بيىك قاباعى ءدىر ەتە قالىپ، كوڭىل-كۇيى كۇرت وزگەردى.

پالەتەلليدىڭ ودان كەيىنگى ءۇندى تايپالارىن اق ادامداردىڭ قارۋدىڭ كۇشىمەن قىرۋى، ەندى بىرەۋلەرىن ء ارتۇرلى قيتۇرقى جولدارمەن، ماسەلەن قانتقا مىشياك قوسىپ تاراتۋ ارقىلى ۋلاپ ءولتىرۋى، شەشەك اۋرۋىنىڭ باكتەرياسى بار دارىلەردى ەگىپ قاساقانا اۋرۋ تاراتۋى، ت.ب. سان ءتۇرلى ايۋاندىق، جاۋىزدىق ادىستەردى قولدانۋىنىڭ سالدارىنان ميلليونداعان ۇندىستەردىڭ قىسقا ۋاقىت ىشىندە تۇپكىلىكتى قۇرىپ بارا جاتقانى، ال، سولاردىڭ قاتارىندا اراكۋ تايپاسىنان ءبىر دە ءبىر جاننىڭ ءتىرى قالماعانىن ەستىگەندە، ەشتەڭەگە سەلت ەتە قويمايتىن قۇدىرەتتى دارىگەردىڭ ءوزى  كەنەت ەسىنەن تانىپ، ساۋساقتارى قۇرىسقان كۇيىندە قۇلاپ بارا جاتتى...

مىنەكي، بۇگىندە دۇنيە جۇزىنە تانىمال، باق پەن بايلىققا ابدەن كەنەلگەن، بالكىم سونىڭ بۋىنان دا بولار، تاكاپپار، اينالاسىنداعى باسقا تىرلىكتى تۇسىنۋدەن، تۇيسىنۋدەن اجىراپ قالعان، تابىنۋشىلار مەن جاعىمپاز رەپورتەرلەرگە بويى ۇيرەنگەن دوكتور ەدۋارد بەيكەردىڭ ساناسىنىڭ تۇبىندە مۇلدەمگە ءوشىپ بارا جاتقان بولماشى ۇشقىندى كەنەتتەن قايتا ۇرلەپ جاققانداي، ونىڭ بۇل دۇنيەدەگى تەگى كىم ەكەنىن، قايدان شىعىپ، قايدا بارا جاتقاندىعىن، قىسقاسى ادام رەتىندەگى بولمىسى مەن تابيعاتىن وياتىپ، ىشكى جان-دۇنيەسىندەگى توڭكەرىستىڭ ورناۋىنا سەبەپكەر بولعان جايت ۇندىلىك اراكۋ تايپاسىنىڭ جەر بەتىنەن جويىلۋى تۋرالى سۋىق حابار ەدى.

ءيا، ينفاركتەن ولگەن ادامدى دا ءتىرىلتىپ الۋعا قابىلەتى جەتەتىن دانىشپان دوكتور بەيكەر سول اراكۋ تايپاسىنان شىققان، ونىڭ شىر ەتىپ دۇنيەگە كەلگەندەگى اتى كياكۋ. اكەسى تايپانىڭ زور باقسىسى بولاتىن.

امازانكو وزەنىنىڭ تابيعاتى اسا باي ولكەسىن مەكەندەيتىن جۇزدەگەن، مىڭداعان وزگە ۇندىلىك تايپالارمەن بىرگە اراكۋ تايپاسى دا بەيبىت ءومىر كەشىپ، ەرجۇرەك ەرلەرى اڭ اۋلاپ، بالىق ءسۇزىپ، كورىكتى ايەلدەرى اس-سۋىن ازىرلەپ، قاۋىپ-قاتەرگە تولى جورىقتان ءاردايىم امان قايتاتىن جاۋجۇرەك تە ەڭبەكقور ەرلەرىن كۇتىپ، بەكەجاننىڭ الدىنان تورسىقپەن قىمىز الىپ شىققان اقبوزاتقا مىنگەن  قىز-جىبەكتەي، باتىر-باعلاندارىنىڭ الدىنا وزدەرى جاسايتىن ءدامدى ءشاربات، سۋسىندارىن توساتىن. مىڭداعان جىلدار بويىندا قالىپتاسقان سالت-داستۇرلەرىن كوزدىڭ قاراشىعىنداي ساقتاپ، تابيعات انانىڭ تەڭدىگىنە نۇقسان كەلتىرمەستەن تولىق ۇيلەسىم تاۋىپ، ونىڭ بەرەكەسى مەن بەرەرىن رەتىمەن، جونىمەن پايدالانىپ، قىزدارىن ۇزاتىپ، ۇلدارىن ۇيلەندىرىپ ۇرپاق  ءوسىرىپ وتىرعان ادامزاتتىڭ اجىراماس بولىگىن قۇراپ تىرشىلىك كەشەتىن. دانا كوسەمدەرى ەل باستاپ، باتىر-باعلاندارى جەرىن قورعاپ، توڭىرەكتە اۋىرعان ادامدارى بولسا، كياكۋدىڭ اكەسىندەي باقسى-بالگەرلەرى ەمدەپ، تولىق اي ءتارىزدى ەجەلگى مەيرامدارىن تويلاپ، دەمەك بارشا ادامزاتقا ءتان مازمۇندا تولىققاندى ماعىنالى، ەشكىمگە زيانى، قاستىعى جوق مامىراجاي وزىندىك ەرەكشەلىگىنە ءتان ادەمى عۇمىر كەشەتىن.

اپاتتىڭ ءبارى دە الىستان، بۇلار ەستىپ كورمەگەن «يسپانيا تايپاسىنان» شىققان  اق ادامداردىڭ پايدا بولۋىنان باستالدى. ول جيھانكەزدەر بايلىق ىزدەپ، جەردىڭ استى ءۇستىن قوپارىپ، جەر ىزدەپ كەلگەن قارا نيەتتى ادامدار ەدى. ءۇندى تايپالارىنىڭ ارالارىنا بىلىنبەي ەندى، الدىمەن تىلدەرىن ۇيرەنىپ سەنىمگە كىرىپ، جىلتىراق، الدامشى زاتتارىن سىي-سياپات رەتىندە تاراتىپ، جىمىسقىلىق ساياسات جۇرگىزە كەلە، اقىر سوڭىندا ناعىز بەت-پەردەلەرى اشىلعاندا، تۇپكى پيعىلدارىن جۇزەگە اسىرۋعا كىرىستى. جەردىڭ، ورمان، كولدەردىڭ، اڭ-قۇستىڭ يەلەرى ءۇندى تايپالارىن جويقىن قارۋدىڭ كۇشىمەن شەتىنەن قىرا باستادى.

اراكۋلەردىڭ دە اراسىنا كەلگەن، كوسەمنىڭ ءوزى قابىلداپ تورىنە شىعارعان اق ادامعا يانۋماكا قارت قانا سەنبەيدى. ويتكەنى ءوز تايپاسىنىڭ شەجىرەسى مەن قادىم تاريحىن كوكىرەگىندە ساقتاعان، ياعني اق ادامداردىڭ بۇعان دەيىن دە، وتە ەرتەدە قالىڭ ەلگە جاساعان قاستاندىعىن ۇمىتپاعان وسى - يانۋماكا. قازىرگى ۇعىمعا كوشىرگەندە، ۇلتتىڭ زيالىسى – يانۋماكا قارت. الداعى بولار قاۋىپ-قاتەرلەردى بۇكىل جانىمەن، جۇرەگىمەن، بار بولمىسىمەن ءتۇيسىنىپ سەزىنەتىن بىردەن-ءبىر جوقتاۋشى دا سول. الايدا ونىڭ كۇمانى مەن ەسكەرتۋىن بيلىكتەگى كوسەمدەر قابىلداي قويمادى. سوندىقتان يانۋماكانىڭ شاماسى جەتكەنى اينالاسىنا جاس بالالاردى  جيناپ الىپ، اراكۋ تايپاسىنىڭ باسىنان وتكەن تاعدىر تالايىن ەرتەگى رەتىندە اڭگىمەلەي وتىرىپ جەتكىزۋ بولاتىن. «كەش ءتۇسىپ، ىمىرت جابىلعان كەزدە كەنەت جوعارى جاقتاعى اق ادامداردىڭ مەكەن-تۇراعى تۇسىنان قاز-قاتار جىلتىراعان عاجايىپ وتتار كورىنگەندە توزاق وتتارى!.. دەپ كۇبىرلەپ، توزاق وتتارى جىمىڭدايدى... كورىپ تۇرسىڭدار ما؟.. توزاقتىڭ وتى!!!» دەپ شوشىناتىن قارت يانۋماكا. اقىرى، ايتقاندارى اششى شىندىققا ۇلاستى.

باسىنا بۇلت ۇيىرىلگەن اراكۋ كوسەمدەرى ەلىن ەرتىپ،  اتا-بابادان بەرگى تۋعان جەرلەرىن تاستاپ، وزگە جات مەكەنگە قونىس اۋدارۋعا ءماجبۇر بولدى. الايدا بۇل بوتەن مەكەن ولارعا مۇلدە جاقپادى. ادامدار شەتىنەن السىرەپ، اسىرەسە بالالار اۋىرىپ ولە باستادى. بەيمالىم اۋرۋدى جازۋدىڭ جالعىز امالىن، وعان قارسى ەمگە جارايتىن، بىراق تەك بۇرىنعى وڭىردە عانا وسەتىن ءشوپتىڭ تامىرىن قازىپ اكەلۋ كەرەكتىگىن كياكۋدىڭ اكەسى عانا بىلەتىن. بىراق ول ارانى قازىر اق ادامدار باسىپ العان. باسقا قايران قالماعان باقسىلار كياكۋدى ەرتىپ جولعا اتتانادى، ويتكەنى ەرتەڭ اكەسى ولسە، ونىڭ جولىن جالعاستىراتىن، دەمەك اراكۋ تايپاسىنا اراشا بولا الاتىن جالعىز باقسى كياكۋ بولۋى ءتيىس. بىراق بۇلاردىڭ باسقان قادامدارىن اڭدىپ تورىپ جۇرگەن اق ادامدار تۇگەلىن قىرىپ سالادى، اۋپىرىمدەپ امان قالعان كياكۋدى ارىپ، اشىپ جاپان دالادا جالعىز ەس-ءتۇسسىز جاتقان جەرىنەن كاۋچۋك زاۋىتىنىڭ جۇمىسشىلارى تاۋىپ الىپ، ولاردىڭ ءبىرى قارا ءناسىلدى پەرري كياكۋدى اسىراپ الادى دا وعان ەدۋارد دەگەن باسقا ات قويادى. پەرريمەن بىرگە تالاي الاساپىراندى باسىنان وتكەرگەن ەدۋ اقىرىندا امەريكاعا جەتكىزىلىپ، كياكۋدىڭ اسىراۋشىسى دا قىلمىسكەرلەردىڭ قولىنان قازا تاۋىپ، بۇدان كەيىنگى زاماندا ءۇندى بوزبالاسى مۇلدە جالعىز قالادى. ايتەۋىر ەدۋدىڭ وقۋ-بىلىمگە دەگەن ەرەكشە زەيىنىن اڭعارعان، بەينەتقور پەرري ونى وقۋعا بەرىپ ۇلگەرگەن. وسىلايشا، اياۋسىز ءومىر تولقىندارى تولاسسىز قاقپاقىلاي كەلىپ، اقىرى قارا تۇنەكتىڭ تۇبىنەن ولەرمەندىكپەن ۇمتىلعان ءبىلىم كۇشى ارقاسىندا عانا جارىق ساۋلەگە كورىندىپ، قانىندا، تەگىندە بابالارىنان مۇراعا قالعان ەمشىلىك قاسيەتى بار كياكۋ-ەدۋ ايگىلى حيرۋرگ بولىپ شىققان ەدى. ونىڭ مۇنداي جانكەشتى ۇمتىلىسى اۆتوردىڭ بايانداۋىنشا «راقات، تىنىشتىققا جەتۋ ءۇشىن ەمەس، كوڭىلىنە ەمىس-ەمىس ەلەس بەرەتىن، ءسابي كۇنىندە كوزىمەن ايقىن كورگەن اجال ەلەسى، ماڭگىلىك ۇرەي ازابىمەن سالىستىرعاندا الدەقايدا جەڭىل، ارزان بوپ كورىنەدى».

اتا-انادان، اعايىن جۇرتىنان، انا تىلىنەن، شىققان تايپاسى ۇستاناتىن سالت-داستۇردەن ەرىكسىز اجىراعان، جارىق دۇنيە ەسىگىن اشقان مەكەنىنە ون مىڭداعان شاقىرىم الىستاعى بوتەن ەل، جات جۇرتتاردىڭ اراسىندا وسكەن كياكۋ بالا، بۇگىنگى دوكتور بەيكەردىڭ ءوزى تۋعان تايپاسىنىڭ اتىن، ونىڭ باسىنداعى قازىرگى ءحالدى ەستىگەندە، بارلىق سەزىم-تۇيسىكتەرى، وي-ساناسى قايتا جاڭعىردى. وسىندايدا ءبىزدىڭ ءوز جەرىندە، ءوز حالقىنىڭ ىشىندە جۇرسە دە ەل، جۇرت، ءتىل، جەر، ءداستۇر، سانا تۋرالى قانشاما شىرىلداعان شىندىقتار ايتىلىپ جاتسا دا، بەتىنىڭ ءبىر تامىرى دا بۇلك ەتپەيتىن، سۇرقاي جۇزىنەن ءزار شاشىپ تۇراتىن تالايسىز پەندەلەردىڭ بەيشارالىعى مەن سورلىلىعى ەرىكسىز ەسكە تۇسەدى. ءيا، بۇلار بارشا عالامدا بۇكىل جۇرتىنان، ءۇرىم-بۇتاعىنان ادا، جەتىم، جالعىز قالعان كياكۋ-ەدۋدەن دە باقىتسىز جاندار دەمەسكە لاج جوق.

«دوكتور بەيكەر سول ساتتە ادام بالاسىنىڭ ۇزاق عۇمىرىندا ءبىر-اق رەت كەزدەسەتىن، بولماسا كەزدەسپەي دە كەتە بەرەتىن ايرىقشا تاعدىر قالتارىسىنا تاپ بولعانىن جانە ەندىگى عۇمىرى وسى قالتارىسقا بايلانىستى ەكەنىن ءتۇسىندى»، - دەپ تۇجىرىمدايدى اۆتور.

ءومىر اعىسى تۇتقيىلدان وزگەرگەن دوكتور ەدۋارد بەيكەر ساناسىنان وشە باستاعان قانداستارى الدىنداعى ار-ۇجدان، ادامدىق قاسيەت جاۋاپكەرشىلىگىن ءبىر-اق ساتتە سەزىنىپ، شۇعىل شەشىم قابىلداپ برازيلياعا اتتانادى. ادەتتەگىدەي اينالاسىندا قاۋمالاپ جۇرەتىن قالىڭ توپتىڭ كوزىنە دە تۇسپەستەن، بارشا مانساپ، بايلىق، جايلى تىرلىكتەن جالقى مەزەتتە باس تارتىپ، كىندىك قانى تامعان تۋعان مەكەنىن ىزدەپ بارۋعا شەشىم قابىلدايدى.

ايگىلى دوكتوردىڭ ايتقاندارىن قالت ەتكىزبەي ورىنداعان جەرگىلىكتى شەندىلەر بەيكەردى سۇراعان جەرىنە، ياعني ۇندىلەردىڭ بۇگىندە «ۇلتتىق پارككە اينالعان» مەكەندەرىنە جەتكىزەدى. ءبىر كەزدەگى بىرەگەي وركەنيەتىنەن جۇرداي بولعان جەرگىلىكتى ۇندىستەردىڭ جۇرناعى دا قالماعان، بالالىق شاعىندا قۇلاعىندا  رۋحتى قايرايتىن اۋەنى مەن شيرىققان قيمىلى كوز الدىندا ساقتالعان «جورىق ءبيى» دە بۇل كۇندە شەتەلدىك تۋريستەردىڭ قىزىعۋشىلىعىن قاناعاتتاندىرۋ ءۇشىن قويىلاتىن سايقىمازاق شوۋعا اينالىپتى.

بەيكەر اۋرحانا دەپ اتالعان لاشىقتاردا سان-ءتۇرلى ارۋ-سىرقاتقا شالدىققان، كوپشىلىگى ءۇمىتسىز حالدەگى ءبىرجولا ازىپ-توزعان قانداستارىن كورەدى. سولاردىڭ ىشىندە بەتىنە جاسىل بوياۋ جاققان جالعىز ءۇندىس مۇنىڭ كوزىنە وتتاي باسىلدى. ءيا، ول اراكۋ تايپاسىنىڭ تاڭباسىن جازباي تانىدى. دارىگەرلەر ونىڭ تايپانىڭ سوڭعى وكىلى ەكەنىن ايتقاندا، دوكتوردىڭ بۇكىل جان-دۇنيەسى وراسان، ۇرەيگە تولى  ارپالىس كۇيىن كەشتى. ەندىگى ونىڭ بۇكىل عۇمىرىنىڭ جالعىز ماقساتى ايقىندالىپ، بۇعان دەيىنگى اتاق-ابىرويىن، داڭق-بەدەلىن سالاتىن شەشۋشى سىن ساعاتى سوقتى. ول – سوڭعى دەمىن الىپ جاتقان ءۇندىستى قۇتقارىپ قالۋ. سىرقاتتى جەدەل جەكە كابينەتكە الدىردى، الايدا ءبىراز ۋاقىت وتكەن سوڭ دوكتوردىڭ شاراسىز شىڭعىرعان داۋىسى شىقتى. ءۇندىستى ەمدەي الاتىن جەرگىلىكتى دارىگەر عانا ەكەندىگى انىقتالدى، ونىڭ ءوزى باسقا جاقتا، جاقىن ارادا الدىرۋ مۇمكىن ەمەس.

بۇعان دەيىن الدىنا كەلگەن مىڭداعان پاتسيەنتتەرىن اجال اۋزىنان الىپ شىقان اتاقتى، ءتىپتى قۇدايداي كورىنە باستاعان دوكتوردىڭ ەندى مىنە  بەيمالىم اۋرۋمەن اۋىراتىن بارشا الەمدە قالعان جالعىز قانداسىن، باۋىرىن قۇتقارىپ قالۋعا دارمەن جەتپەدى. ول ءتۇپ تامىرىنان اجىراعان، اكەسى چورو باقسى ۇيرەتىپ كەتكەن ەمدىك تاسىلدەردى تۇگەل ۇمىتقان، وزگەلەرگە دانىشپان كورىنگەنىمەن، ءوز ۇلىسى ءۇشىن پايداسى جوق، دارمەنسىز، دەمەك ماڭگۇرتكە اينالعان بەيشارا جان ەدى. اراكۋ تايپاسىنىڭ سوڭعى ادامىنان ايىرىلعانىن سەزدى، الايدا ەڭ سوڭعى وكىلى ءوزى ەكەنىن ويلامادى، - دەيدى اۆتور. ويتكەنى ول اقيقاتىندا بەت-الپەتى عانا ۇندىلىككە ۇقساعانىمەن، وزگە ەرەكشەلىك-قاسيەتتەرىنەن جۇرداي بولعاندىقتان دا، اراكۋ تايپاسىنىڭ سوڭعى وكىلى بولۋعا مورالدىق قاقىسى قالماعان تراگەديالى پەندە! كياكۋ-بەيكەر – اراكۋلەر اپاتىنىڭ بەينەسى. بۇدان بىلاي ونىڭ اسقان ءبىلىمىنىڭ، تاسقان بايلىعىنىڭ نە وزىنە، نە قوعامعا ەشقانداي قايىرى قالماعان، ويتكەنى ونىڭ قوعامى دا جەر بەتىنەن ءبىرجولا جويىلدى.  

جالپىادامزاتتىق تراگەديانى، بۇگىن ۇندىستەردىڭ باسىنا تونگەن، ەرتەڭ دۇنيەنىڭ وزگە جۇرتتارىنا جەتۋى ابدەن ىقتيمال اپاتتى، تابيعات انانىڭ تەڭدىگىنىڭ قياناتتىقپەن بۇزىلۋى، تۋعان جەردىڭ قاسيەتى مەن قارعىسى سىندى كۇرەتامىرلى پروبلەمالاردى كوركەم شىعارما، ءتىرى بەينەلەر ارقىلى جەرىنە جەتكىزە، جوعارى شەبەرلىكپەن كەشەندى كوتەرە بىلگەن قازاق قالامگەرىنىڭ تۋىندىسى بىرىكككەن ۇلتتار ۇيىمى اياسىندا الەم حالىقتارىنىڭ تىلدەرىنە اۋدارىلىپ وقىتىلۋى ءتيىس، باسقاسىن ايتپاعاندا، حالىقارالىق قوعامداستىق تانيتىن نوبەل سىيلىعىنا لايىقتى گۋمانيزمگە شاقىراتىن، اپاتتان ساقتاندىراتىن، شىنشىل، قۋاتتى، ماسشتابتى تۋىندى ەكەندىگى ەشقانداي كۇمانسىز.

Abai.kz