قر پارلامەنتى سەناتىنىڭ دەپۋتاتى مۇرات باقتيارۇلى بۇگىن  (26.05.2016 ج) پالاتا وتىرىسىندا ۇكىمەت باسشىسىنا ەلىمىزدەگى ءۇش ءتىلدى ءبىلىم جۇيەسىنە كوشۋگە بايلانىستى  دەپۋتاتتىق  ساۋال جولدادى. مۇرات باقتيارۇلىنىڭ دەپۋتاتتىق ساۋالىن سەناتتاعى ءبىر توپ ارىپتەستەرى قولدادى.

قۇرمەتتى كارىم قاجىمقانۇلى!

 سوڭعى كەزدەرى ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگىنىڭ ورتا ءبىلىم سالاسىنا قاتىستى ۇسىنعان رەفورماسى قوعام تاراپىنان الاڭداۋشىلىق  تۋدىرۋدا.

قازاقستان بويىنشا 7500-دەي ورتا مەكتەپتە وقىپ جاتقان 2 ملن. 600 مىڭ وقۋشىعا ۇسىنىلعان جوبا، ىرگەلى سالانىڭ بولاشاعى جايلى اڭگىمە تۋدىرۋى زاڭدى. ءبىلىم سالاسىن جەتىلدىرۋ، دامىتۋ تەك ءبىر عانا مينيسترلىكتىڭ مىندەتى ەمەس، ول مەملەكەت پەن ۇلت ءۇشىن ماڭىزى زور وزەكتى ماسەلە. ويتكەنى، مەكتەپ –  قوعامنىڭ دا، ۇلتتىڭ دا تاعدىرىندا ايرىقشا رول وينايتىن ماڭىزدى قۇرىلىم. سوندىقتان بۇل ماسەلەگە ءار وتباسىنىڭ الاڭداپ، قوعامنىڭ نازارىن بۇرۋى داۋسىز.

مەملەكەتتىك جالپىعا مىندەتتى جاڭا وقۋ ستاندارتى بويىنشا                              2020-2021 جىلداردان باستاپ قازاقستان تاريحىن وقىتۋ تىلدەرىنە قاراماستان مەملەكەتتىك تىلدە، 6 سىنىپتان باستاپ جالپى تاريح تەك ورىس تىلىندە، ال           2023-2024 جىلدارى 10-12 سىنىپتاردا فيزيكا، حيميا، بيولوگيا، ينفورماتيكا تەك اعىلشىن تىلىندە وقىتىلماقشى.

جاراتىلىستانۋ ءپانىن  بارلىق مەكتەپتەردە اعىلشىن تىلىندە، ال جالپى تاريحتى ورىس تىلىندە وقىتۋ ەلباسىمىزدىڭ «قازاق ءتىلى عىلىم مەن ءبىلىمنىڭ، ينتەرنەتتىڭ تىلىنە اينالدى. ەندى ونى ەشكىم وزگەرتە المايتىن ءبىر اقيقات بار. انا ءتىلىمىز ماڭگىلىك ەلىمىزبەن بىرگە ماڭگىلىك ءتىل بولادى» دەگەن تۇجىرىمىمەن قالاي ۇيلەسپەك؟

ءسوز جوق، جاستارىمىزدىڭ اعىلشىن ءتىلىن ءبىلۋىن ۋاقىت تالاپ ەتىپ وتىر. ەلباسىمىزدىڭ ءۇش تىلدىلىكتى ورىستەتۋ جايلى ۇستانىمى زامان تالابىنان تۋىنداپ وتىرعانى اقيقات. قولدايمىز. ءۇش ءتىلدى كەڭىستىكتى قالىپتاستىرۋداعى نەگىزگى دىڭگەك – تاۋەلسىز قازاق ەلىنىڭ مەملەكەتتىك ءتىلى – قازاق ءتىلى. سوندىقتاندا، قوعام نەگىزىنەن اعىلشىن ءتىلىنىڭ ءالى دە بولسا تولىققاندى، ءارى جاندى مەملەكەتتىك تىلگە اينالا الماي كەلە جاتقان قازاق ءتىلىنىڭ ەسەبىنەن دامۋىنا، بالالارىنىڭ مينيسترلىكتىڭ  كەزەكتە ەكسپەريمەنتىنىڭ وبەكتىسىنە اينالۋىنا قارسى ەكەنىن ايتا باستادى.

ارينە، اعىلشىن ءتىلى ديپلوماتتارعا، مەملەكەتتىك قىزمەتكەرلەرگە، عالىمدارعا، بيزنەس وكىلدەرىنە كەرەك. ال اعىلشىن ءتىلىن جاپپاي كۇشتەپ وقىتۋ وسى اعىلشىن ءتىلىن بىلسە اركىم ءبىلىمدى، باقۋاتتى بولادى دەگەن  بىرجاقتى ۇستانىمعا قۇلاي بەرۋگە بولماس. تاريحقا ۇڭىلسەك، كەزىندە اعىلشىنداردىڭ قول استىندا بولعان افريكا قۇرلىعىنىڭ وننان استام ەلدەرى، ازياداعى فيليپين، ءۇندىستان، كامبودجا، يندونەزيا، بانگلادەش سياقتى ەلدەردىڭ حالقى اعىلشىنشا سايراپ تۇرعانىمەن، سول مەملەكەتتەردىڭ اسا شارىقتاپ كەتە قويعانى شامالى. بۇل ەلدەر ءالى كۇنگە دەيىن كەدەيشىلىك قۇرساۋىندا ء ومىر ءسۇرىپ جاتقان جوق پا؟  

جالپى اعىلشىن ءتىلىن ءبىلۋ، ونى تەرەڭ يگەرۋ ەلىمىزدەگى 2,6 ملن. وقۋشىنىڭ بارلىعىنا بىردەي قاجەت پە؟! بالاباقشاداعى، ءبىرىنشى سىنىپتاعى ويلاۋ جۇيەسى ءالى تولىق جەتىلىپ، قالىپتاسپاعان، ساناسى ۇلبىرەپ تۇرعان قازاق سابيلەرىنە بىردەن ءۇش ءتىلدى وقىتۋدىڭ قانداي قاجەتتىلىگى بار؟ عىلىمى مەن ءبىلىمى جوعارى جاپونيا، فرانتسيا، رەسەي، قىتاي 10 جاسقا دەيىن بالالارىن وزگە تىلدە نەگە وقىتپايدى؟ دەمەك، اعىلشىن ءتىلىن ءبىلۋ ساۋاتتى بولۋدىڭ باستى كورسەتكىشى ەمەس، ول الەمدىك ءبىلىم-عىلىمنىڭ بيىگىن يگەرۋ ءۇشىن عانا قاجەت قۇرال بولۋى ءتيىس. ال شىنايى ساۋاتتىلىق – ءومىردى ءبىلۋ، ءوزى تاڭداعان كاسىپتى تەرەڭ يگەرۋ، ءومىردىڭ، زاماننىڭ سۇرانىستارىنا جاۋاپ بەرە الۋ قابىلەتىن قالىپتاستىرۋ. بۇل – ءار ۇلتتىڭ ءوزىنىڭ ۇلتتىق تىلىمەن عانا قالىپتاسار ونەگە.

پسيحولوگ عالىمدارىمىزدىڭ زەرتتەۋلەرىنە سۇيەنسەك، مەكتەپ وقۋشىلارىنىڭ 25 پايىزى دارىندى بولىپ كەلەدى ەكەن. ەگەر سول تالانتتىلاردى دەر كەزىندە تانىپ، ولاردىڭ قابىلەتىن ۇشتاپ، دەمەپ جىبەرسە، ناتيجەسى ءوز جەمىسىن بەرەرى كۇمانسىز. وسى ورايدا ەلباسىمىزدىڭ پارمەنىمەن اشىلعان «نازارباەۆ زياتكەرلىك مەكتەپتەرىن»، قازاق-تۇرىك ليتسەيلەرىن ايرىقشا اتاپ ايتۋعا بولادى. بۇدان شىعاتىن قورىتىندى دارىندى بالالاردى ىرىكتەپ وقىتاتىن مەكتەپ-ينتەرناتتاردىڭ قاتارىن كوبەيتۋىمىز كەرەك. اسىرەسە، شالعاي اۋداندار مەن اۋىلدارداعى تالانتتى، دارىندى بالالاردى سول مەكتەپ ينتەرناتتارعا كوپتەپ تارتۋدى قولعا العانىمىز ءجون. مۇنداي جۇيە بالا-باقشالارداعى سابيلەردىڭ انا ءتىلىن تولىق يگەرىپ، مەكتەپتەردە اعىلشىن ءتىلىنىڭ ءوز رەتىمەن ومىرىمىزگە ەنۋىن جولعا قويىپ، بيۋدجەتتىڭ ميللياردتاعان قارجىسىن ۇنەمدەگەن بولار ەدى.

ءتىل تاعدىرى – ۇلت تاعدىرى.

ءبىلىم سالاسىن جاڭعىرتۋ تۋرالى رەفورماعا كىرىسپەس بۇرىن ەلىمىزدىڭ وسى سالانى جاقسى بىلەتىن ماماندارىنان، مۇعالىمدەرىنەن، عالىمدارىنان تۇراتىن قوعامدىق كەڭەس قۇرىپ، ماسەلەنى جان-جاقتى تالقىلاپ بارىپ، ورتاق شەشىمگە كەلۋ كەرەك. ءۇش ءتىلدى كەڭىستىكتى قالىپتاستىرۋدىڭ جۇيەلى، ءتيىمدى تەتىكتەرى جاسالۋى قاجەت. بارىنە بايىپپەن، اقىلمەن كەلۋگە ءتيىسپىز. ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگى بۇل ماسەلەدە مىقتى ۇيلەستىرۋشى قىزمەتىن اتقارۋى قاجەت.

ەلباسىمىز دا اسىقپاي، بايسالدى قوعامدىق پىكىردى جان-جاقتى زەردەلەپ بارىپ ەنگىزۋ تۋرالى ءوز ۇستانىمىن ايتتى.

ءبىز دە ەلباسى ايتقان وسى ۇستانىمنىڭ ۇلتىمىزدىڭ ۇلى قۇندىلىعى – ءتىلدىڭ بولاشاعىنا جاعىمدى ىقپال ەتكەنىن قالايمىز.

ۇكىمەتتىڭ وسى ماسەلەگە بارىنشا نازار اۋدارىن سۇرايمىز.

 قۇرمەتپەن،

       م. باقتيارۇلى

       س. اقىلباي

       ە. استاەۆ      

       ر. اكىموۆ

       ب. بەكنازاروۆ

       ءا. بەكتاەۆ

       ب. ەلامانوۆ

       س. ەڭسەگەنوۆ

       م. جولداسباەۆ

       ا. كۇزەكوۆ

       ن. ورازالين

       ۆ. رەدكوكاشين

       م. تاعىموۆ

       ل. كينوۆ

       م. بورتنيك

Abai.kz