كۋنستكامەرا قازاقستانعا كەيكى باتىردىڭ باسىن قايتارۋعا دايىن، - دەپ حابارلايدى "راديو بالتيكا". بۇل تۋرالى ۇلى پەتر اتىنداعى انتروپولوگيا مەن ەتنوگرافيا مۋزەيىنىڭ ديرەكتورىنىڭ ورىنباسارى ەفيم رەزۆان مالىمدەدى، - دەپ جازادى tengrinews.kz سايتى.

ونىڭ ايتۋىنشا، فەدەرالدى زاڭعا نەمەسە رەسەي پرەزيدەنتىنىڭ جارلىعىنا سايكەس مۋزەيدىڭ فەدەرالدى تىزىمىنەن ەكسپوناتتى قازاقستانعا بەرۋگە مۇمكىندىك بار. سونىمەن قاتار مۋزەي باسشىلىعىنداعىلار نىساندى قايتارۋ ءۇشىن نە ىستەۋ كەرەكتىگىن پەتەربۋرگتەگى قازاقستان كونسۋلىنا ايتىپ بەردى. 

"كەيكى باتىردىڭ باسى شىنىمەن بىزدە. ءبىز مۇنى ەشقاشان جاسىرماعانبىز، ءبارى جاقسى بىلەدى. بۇل باس قوردا ساقتالعان، ەشقاشان كورمەگە شىعارىلعان ەمەس. ەگەر ونداي ۇكىم شىقسا، ونى قايتارماۋعا ەش سەبەپ جوق", - دەپ قوستى رەزۆان.

بۇعان قوسا، ديرەكتوردىڭ ورىنباسارى كۋنستكامەرادا كەنەسارى حاننىڭ باسى جوق ەكەنىن اتاپ وتكەن. باستىڭ قايدا ەكەنى ءالى كۇنگە دەيىن انىقتالماعان، دەپ ءتۇسىندىردى مۋزەيدەگىلەر. 

"بىزگە قازاقستان مادەنيەت ءمينيسترىنىڭ ورىنباسارى كەلىپ كەتكەن، وعان بارلىق قور كورسەتىلدى. سونىمەن قاتار قازاقستاننان كەلگەن ارىپتەستەر مۋزەيگە جاڭادان تۇسەتىن بارلىق ەكسپوناتتاردى راسىمدەيتىن قۇجاتتارى جەكە كورىپ شىققان بولاتىن، جانە بىزدە ەشقاشان كەنەسارى حاننىڭ باسى بولماعانىنا كوز جەتكىزدى", - دەپ اتاپ وتتى رەزۆان.

تاياۋدا قر پرەمەر-ءمينيسترى كارىم ءماسىموۆ رف ۇكىمەت توراعاسى دميتري مەدۆەدەۆپەن كەزدەسۋى بارىسىندا وتكەن ءجۇز جىلدىقتاعى ۇلت-ازاتتىق قوزعالىستىڭ كوشباسشىلارى كەنەسارى حان مەن كەيكى باتىردىڭ مۇردەلەرىن ەلگە قايتارۋ تۋرالى ماسەلەنى كوتەرگەن ەدى. دميتري مەدۆەدەۆ بۇل ماسەلەنى انىقتاپ، شەشۋ ءۇشىن قاجەتتى تاپسىرمالار بەرەتىنىن ايتتى. "مەن اۋىزشا جانە ەگەر قاجەت بولسا، جازباشا تاپسىرما بەرىپ، بۇل ماسەلەنىڭ انىق-قانىعىن انىقتايتىن بولامىن", - دەپ جاۋاپ بەردى مەدۆەدەۆ ءماسىموۆتىڭ ۇلت كوسەمدەرىنىڭ مۇردەلەرىن كومۋ ءۇشىن قازاقستانعا قايتارۋ تۋرالى وتىنىشىنە.

كەيكى (نۇرماعانبەت) كوكەمبايۇلى - 1916 جىلعى تورعايدا بولعان ۇلت-ازاتتىق كوتەرىلىسىنىڭ باتىرى، اتاقتى مەرگەن. ورتا ءجۇز قۇرامىنداعى قىپشاق تايپاسىنىڭ قۇلانقىپشاق رۋىنان شىققان. قوستاناي وبلىسى امانكەلدى اۋدانىنىڭ بايتۋما قوپاسىندا دۇنيەگە كەلگەن. ول رەسەي پاتشاسىنىڭ 1916 جىلعى ماۋسىم جارلىعى سەبەپ بولعان تورعاي قازاقتارىنىڭ ۇلت-ازاتتىق كوتەرىلىسىنە العاشقى كۇندەرىنەن بەلسەنە ارالاسىپ، سول كوتەرىلىستى ۇيىمداستىرۋشىلاردىڭ ءبىرى بولدى. قازاقستان ۇلتتىق ەنتسيكلوپەدياسىنداعى مالىمەت بويىنشا، ول تورعايدا قىزىل اسكەر قولىنان ايۋاندىقپەن ولتىرىلگەن. ونىڭ باسى قازىر سانكت-پەتەربۋرگتەگى انتروپولوگيالىق قوردىڭ كۋنستكامەراسىندا ساقتاۋلى. كەيكى باتىر كوكەمبايۇلىنىڭ ۇرپاقتارى قوستاناي وبلىسىنىڭ امانگەلدى اۋدانىنداعى اقتاس، تاستى ەلدى مەكەندەرىندە تۇرادى. 1996 جىلى كەيكى باتىردىڭ 125 جىل تولۋىنا بايلانىستى اس بەرىلىپ، ەسكەرتكىش ورناتىلدى.

ايتا كەتەيىك، ورتا ءجۇزدىڭ حانى كەنەسارى قاسىموۆتىڭ مۇردەسىن عالىمداردىڭ ىزدەستىرىپ جاتقانىنا كوپ جىل ءوتتى. كەيبىر مالىمەتتەردە كەنەسارىنىڭ باسى ەرميتاج كۋنستكامەراسىنىڭ ارحيۆىندە دەلىندى. الايدا ەشقاشان كورسەتىلمەپتى. تاعى ءبىر مالىمەتتەر بويىنشا، ونىڭ باسىن رەسەيدىڭ مەملەكەتتىك كۇزەتىنىڭ قورىنان ىزدەۋ كەرەك. "الاش" رۋحاني دامۋ ينستيتۋتىنىڭ ديرەكتورى سۇلتانحان اققۇلۇلىنىڭ پىكىرىنشە، 1917 جىلداعى كوتەرلىستەن 1930-جىلدارعا دەيىن حان كەنەنىڭ باسى ومبى تەرريتورياسىنان شىعارىلماعان. ال بىرنەشە جىل بۇرىن قازاقستاندا "كەنەسارى حاندى قايتارامىز!" قوزعالىسى پايدا بولعان ەدى. قازاقستان ءۇشىن اسا قۇندى جادىگەردى كەڭەس داۋىرىنەن بەرى قايتارۋعا بىرنەشە مارتە ۇمتىلىس جاسالدى. سوڭعى كەزدەرى بۇل تاقىرىپ، اسىرەسە، الەۋمەتتىك جەلىلەردە ءجيى كوتەرىلە باستادى.

Abai.kz