وتكەن عاسىردىڭ توقسانىنشى جىلدارىنان باستاۋ الاتىن قازاقستانداعى «تىلدەر پەستيبالى» دەگەن اۋرۋ ءححى عاسىردىڭ العاشقى وندىعىن دا جۇتاتىن ءتۇرى بار. ەڭ جامانى - ونىڭ گوي-گوي رەتىندە ءتىلىمىزدى جۇتاتىنى باتادى. باسى مەن اياعى جوق، ماقساتى مەن مىندەتى بەيمالىم، ناتيجەسى ءنارسىز، مازمۇنى ماردىمسىز، ءتۇرى جۇتاڭ، شاراسى جاساندى، داڭعازا دا جەلبۋاز بۇل شارا بيىل دا ءوز «مارەسىنە» جەتتى. بىراق ودان قاي تىلگە قانداي پايدا، ءبىر ءتىلدىڭ «پەستيبالى» مە، الدە قاي ءتىلدىڭ فەستيۆالى ەكەنىن اجىراتۋدان قالدىق: اتاۋى كوپشە، ارناۋى - مەملەكەتتىك ءتىل. ەندەشە نەگە «تىلدەردىڭ» ورنىنا «ءتىل پەستيبالى» دەمەسكە؟! جىل سايىن اۋىلداعى قازاقى ورتادان شىققان قازاق ەمەستەر مەن ۇيىمداستىرۋشىلارعا جىلى ۇشىراعانداردىڭ ازدى-كوپتى ۇساق-تۇيەك «بريزدەتكەنى» بولماسا، وي مەن كوڭىلدە نە قالدى؟ بىلمەدىك. جىل سايىن جاۋىر بولعان اۋدارماشىلار بايگەسى نە بەرۋدە؟ جەڭىمپازدار دەگەنىمىز كىمدەر، ورىس تىلىندەگى قۇجاتتاردى قازاقشاعا اۋدارۋمەن كوز مايىن تاۋىسقان، ورىستىلدىلەردىڭ قولجاۋلىعى بولۋدان ارىعا بارماي، جىگەرلەرى قۇم بولعاندار مەن لاۋازىمدارى وسپەي، قۇقىقتارى بۇزىلعاندار ما، الدە مەمتىلدى دامىتۋشىلار ما؟ ەڭ بولماسا، ىلەسپە اۋدارماسى بار ءبىر مەملەكەتتىك ورگان ەكى تىلگە بىردەي ەرىك بەرىپ وتىرعانى نەگە اتالمايدى؟ جوق بولسا، نەگە دابىل كوتەرىلمەيدى؟ الدە بۇل اۋدارماشىلار اۋدارما-قۇجاتتى ارحيۆكە قالدىرۋ ارقىلى بولاشاق قازاق ءتىلىنىڭ قۇلىپتاسىن جاساقتاۋ ۇستىندە مە؟!

وتكەن عاسىردىڭ توقسانىنشى جىلدارىنان باستاۋ الاتىن قازاقستانداعى «تىلدەر پەستيبالى» دەگەن اۋرۋ ءححى عاسىردىڭ العاشقى وندىعىن دا جۇتاتىن ءتۇرى بار. ەڭ جامانى - ونىڭ گوي-گوي رەتىندە ءتىلىمىزدى جۇتاتىنى باتادى. باسى مەن اياعى جوق، ماقساتى مەن مىندەتى بەيمالىم، ناتيجەسى ءنارسىز، مازمۇنى ماردىمسىز، ءتۇرى جۇتاڭ، شاراسى جاساندى، داڭعازا دا جەلبۋاز بۇل شارا بيىل دا ءوز «مارەسىنە» جەتتى. بىراق ودان قاي تىلگە قانداي پايدا، ءبىر ءتىلدىڭ «پەستيبالى» مە، الدە قاي ءتىلدىڭ فەستيۆالى ەكەنىن اجىراتۋدان قالدىق: اتاۋى كوپشە، ارناۋى - مەملەكەتتىك ءتىل. ەندەشە نەگە «تىلدەردىڭ» ورنىنا «ءتىل پەستيبالى» دەمەسكە؟! جىل سايىن اۋىلداعى قازاقى ورتادان شىققان قازاق ەمەستەر مەن ۇيىمداستىرۋشىلارعا جىلى ۇشىراعانداردىڭ ازدى-كوپتى ۇساق-تۇيەك «بريزدەتكەنى» بولماسا، وي مەن كوڭىلدە نە قالدى؟ بىلمەدىك. جىل سايىن جاۋىر بولعان اۋدارماشىلار بايگەسى نە بەرۋدە؟ جەڭىمپازدار دەگەنىمىز كىمدەر، ورىس تىلىندەگى قۇجاتتاردى قازاقشاعا اۋدارۋمەن كوز مايىن تاۋىسقان، ورىستىلدىلەردىڭ قولجاۋلىعى بولۋدان ارىعا بارماي، جىگەرلەرى قۇم بولعاندار مەن لاۋازىمدارى وسپەي، قۇقىقتارى بۇزىلعاندار ما، الدە مەمتىلدى دامىتۋشىلار ما؟ ەڭ بولماسا، ىلەسپە اۋدارماسى بار ءبىر مەملەكەتتىك ورگان ەكى تىلگە بىردەي ەرىك بەرىپ وتىرعانى نەگە اتالمايدى؟ جوق بولسا، نەگە دابىل كوتەرىلمەيدى؟ الدە بۇل اۋدارماشىلار اۋدارما-قۇجاتتى ارحيۆكە قالدىرۋ ارقىلى بولاشاق قازاق ءتىلىنىڭ قۇلىپتاسىن جاساقتاۋ ۇستىندە مە؟!

اۋ، قازاق ءتىلىنىڭ وزگە شەت تىلدەرىمەن قويان-قولتىق ارالاسۋى قاشان باستالادى؟ قاشان قازاقشا-اعىلشىنشا، قازاقشا-قىتايشا، قازاقشا-اراپشا ىلەسپە اۋدارما پايدا بولىپ، سورلى ءتىلدىڭ ماڭدايى قاشان اشىلادى؟ قازاق ءتىلى مەن وزگە تىلدەر اراسىندا جاندى كوپىر قاشان پايدا بولادى؟ وسىنى «پەستيباليت» ەتۋشىلەر نەگە تۇسىنبەيدى؟ نەگە اتالمىش تىلدەر بويىنشا ءتىلماشتار جارىسقا تۇسپەيدى؟

قۇرمەتتى پەستيبالشىلەر! وسى كوركەمسوز وقۋدىڭ مەملەكەتتىك ءتىلدى دامىتۋعا قانداي قاتىسى بار؟ ايتىڭدارشى؟ ال، قازاقتىلدى ورىس مۇقاعاليدىڭ نە مۇحتار شاحانوۆتىڭ ءبىر ولەڭىن جاتقا سوقتى، ءبىز قول سوقتىق، «بريز» بەردىك. ودان كىمگە، قانداي ءمۇيىز شىقتى؟ وسى گوي-گوي جىلدا قايتالانعانىمەن، ءمۇيىزدى ءبىر پەندەنى تاپپاي-اق سورلادىق ەمەس پە؟! كەشىرەرسىزدەر، بۇل - ءتىل دامىتۋداعى كەمباعالدىق! باستى ماقساتتان اۋىتقىپ، ءوزىمىزدى ءوزىمىز الداۋسىراتۋ! ايتپەسە، پىلدەي ءتىل باسقارمالارى مەن ءتىل كوميتەتى قوعامدىق ۇيىمداردىڭ شارۋاسىمەن بۇلايشا اينالىسپاعان بولار ەدى! مىنا «پەستيبال» ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمداردىڭ بولماسا كازاك سەكىلدى «اسكەري ويىنشىلار» ارالاسقان اسسامبلەيا دەگەن «ورتالىقتاردىڭ» شارۋاسى. ويتكەنى، بۇل «پەستيبال» ەشبىر مەملەكەتتىك مىندەتتى اتقارىپ جۇرگەن جوق، ءتىپتى، بۇل مەملەكەتتىك شارا دا ەمەس! بۇدان قوعامدىق كەلىسىم دە تۋىپ وتىرعان جوق، انشەيىن سايقىمازاق ەكەنىن ءبارى دە، ءبارىمىز دە بىلەمىز! ونىڭ ەسەسىنە بۇل شارا اياسىندا ءتىلدىڭ ساپاسىنىڭ دا، سانىنىڭ دا ارتقانىن بىلمەيمىز. ەڭ بولماسا، سونداي قورىتىندىلار جاريا ەتىلسە، ءبىر ءسارى. سوندىقتان دا گرانت بەرىپ، قوعامدىق بىرلەستىكتەر مەن ءتۇرلى قوعامدىق ۇيىمدارعا وسىنداي گوي-گويلەردى ۇيىمداستىرتىپ، وزدەرىڭ تىڭعىلىقتى دا بايسالدى شارۋامەن اينالىسقاندارىڭ مەملەكەتتىك ورگاندار مەن مەكەمەلەرگە جاراسادى! نەمەنە سەندەرگە «ۇزدىك اۋدارماشى»، «ۇزدىك كوندۋكتور» اتالاتىن ەرمەكتەن باسقا ءىس قالمادى ما؟!

مىسالى، مونيتورينگ جاساپ، ءاربىر دەپارتامەنتتەگى قىزمەتكەرلەردىڭ تىلدىك الەۋەتىن انىقتاپ جاريا ەتىڭدەر: ءۇش ءتىل ساياساتى بويىنشا قانشا ادام قانشا ءتىلدى قانداي دەڭگەيدە بىلەدى ەكەن! بالكىم، سوندا ءبىر قىزىققا كەنەلەرمىز!بولماسا، سەندەر ۇيىمداستىرىپ جۇرگەن ساباققا بارلىعى قانشا ساعات قاي ۇيىمنىڭ قىزمەتكەرى قاتىستى، سونى جاريا ەتىڭدەر، بالكىم، سوندا قازاق ءتىلىن ۇيرەنۋ ساباعىن مەملەكەتتىك قىزمەتكەرلەر مەنسىنە باستار. ال، ازىرگە ءتىل ماسەلەسى اتالمىش گوي-گويدىڭ قالقاسىندا قالىپ جاتىر. شۇباتىلعان «ءدوپ-دوڭگەلەك ۇستەلدەر» مەن سەمينارلار اقشانىڭ سورى بولماي، دىتتەگەن جەرگە تيەتىن ءتيىم بولسا، قانەكي!!!

س.مەشىتبايقىزى