قازاق رەپاتريانتتارى نەگىزىنەن وزبەكستاننان (61%) كەلىپ جاتىر، قالعانى - رەسەي،مونعوليا جانە قىتايدان كەلۋدە. قازاقستادا قازىر قازاقتىڭ تابيعي ءوسىمى مەن يمميگراتسيالىق ءوسىم جاقسى. ايتالىق، 1999-2009 جىلدارى قازاقتىڭ قازاقستانداعى ءوسىمى 26,3% بولسا، ورىس، ۋكراين، بەلورۋس، نەمىس جانە تاتاردىڭ سانى ازايىپ بارادى: تابيعي ءوسىم تىم از، ال تابيعي ءولىم تۋعاندار سانىنان اسىپ تۇر. ورىستار مەن  نەمىستەر، تاتارلار اتامەكەندەرىنە – رەسەي مەن گەرمانياعا كوشىپ جاتىر. ال قىتاي قازاقتارى اتاجۇرتقا كەلگىسى كەلمەسە، بالالارىن وقىتا بەرسىن. وقىعان قازاقتار كەيىن كەلەر، قىتاي فيرمالارىنا كىرىپ،  تەحنولوگيالاردى يگەرە بەرسىن، ولاردىڭ بىلىگى مەن ءبىلىمى كوشىپ كەلسە،  كادەلى قىزمەتكە جاراپ قالار. بۇگىن قىتاي دا، رەسەي دە قازاققا جاۋ ەمەس. ءبىز – تاۋەلسىز مەملەكەتپىز. ەندى قازاققا تەڭ دارەجەلى اراقاتىناس قانا كەرەك. 21عاسىردىڭ باسىندا كۇشتى مەملەكەتتەر وسال مەملەكەتتەردىڭ جەرىنە جارماسا المايدى. اسكەري جولمەن جەردى جاۋلاپ الۋ مۇمكىن بولماي قالادى. رەسەي ۋكراينا جەرىن تارتىپ الىپ ەدى، ەندى جاۋلاعان جەردىڭ ماسەلەسى پايداسىنان زيانى كوبىرەك بولىپ شىقتى.

بۇدان بىلاي  «جۇمساق كۇش» - دەموگرافيانىڭ –   «ەكونوميكالىق قۋاتتىڭ» ماڭىزى وسەدى. جۇمساق كۇش دەگەنىمىز – ءتىل، رۋحاني  قۇندىلىقتار (ناقتىراق ايتساق، ۇلتتىق سانا، ءتىل، ءدىن ، يدەولوگيالىق قۇندىلىقتار، يدەولوگيا).سوندىقتان قازاقستانداعى 12 ملن قازاققا قازاق ءتىلى كەرەك. قازاقتاردىڭ  تورتتەن ءبىرى نەگىزىنەن ورىس ءتىلدى، ولار ورىستىڭ «جۇمساق كۇشى»، ساندا بار،  ساناتتا قازاق ەمەس. بۇگىنگى كۇنى ءبىز رەسەي ءباسپاسوزىن، تەاترىن، كينەموتوگرافياسىن ، تەلەديدارىن، سولاردىڭ جارنامالارى ارقىلى رەسەي تاۋار وندىرۋشىلەرىن قارجىلاندىرىپ كەلەمىز. قازاق نەعۇرلىم كوپ بولسا، ولار قازاق ءتىلدى بولسا، ءبىزدىڭ ينفراقۇرىلىم قازاق ءتىلدى بولسا، ءبىز ۇتامىز. باسقا جاعدايدا ءبىز باسەكەدە ۇتىلامىز. سوندىقتان ءبىز تىلدىك ديۆەرسيفيكاتسياعا بارۋىمىز كەرەك. ورىس ءتىلىنىڭ ورنىنا اعىلشىن ءتىلىن ەكىنشى ءتىل رەتىندە ورنىقتىرۋ كەرەك. قىتايدان كەلگەن  ورالمانداردىڭ قىتاي ءتىلىن قازاقستاندا كوبىرەك پايدالانۋ كەرەك. سوندىقتان بىزگە «ۇشتۇعىرلى» ەمەس، ەكى تۇعىرلى ءتىل كەرەك. قازاق ءتىلى – باس ءتىل، ەكىنشى ءتىل - اعىلشىن ءتىلى بولعانى ءجون.

Abai.kz